«اسدالله اسدی»، دبیر سوم سفارت جمهوری اسلامی در وین پایتخت اتریش، به اتهام برنامه‌ریزی برای یک حمله تروریستی در خاک فرانسه از سوی بلژیک بازداشت شده و تحت محاکمه است. دادستان فدرال این کشور تقاضای ۲۰ سال زندان برای او کرده است.
این برای اولین بار پس از «کنوانسیون سال ۱۳۴۰ وین درباره روابط دیپلماتیک» و اعمال مصونیت دیپلماتیک به شکل امروزی است که دیپلمات یک کشور خارجی در یک کشور ثالث با اتهام کیفری از نوع تروریستی محاکمه می شود. اسدی در محل برگزاری دادگاه حاضر نشده و علت آن را داشتن مصونیت دیپلماتیک خوانده، اما دولت متبوع وی یعنی دولت جمهوری اسلامی به طور قوی و موثری از داشتن مصونیت دیپلماتیک وی حمایت نکرده است.
***
نه تنها «حسن روحانی»، رئیس‌جمهور، که حتی «محمدجواد ظریف»، وزیر خارجه جمهوری اسلامی و رئیس مستقیم اسدی، هم ولو در حد یک توییت به صورت عمومی، بازداشت و محاکمه دبیر سوم پیشین سفارت جمهوری اسلامی را در تعارض با مصونیت دیپلماتیک و کنوانسیون وین تفسیر نکرده است. با این همه، سخن‌گوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی اسدالله اسدی را دارای مصونیت دیپلماتیک خوانده است.
«سعید خطیب‌زاده» گفته است: «از ابتدا و بارها اعلام کرده‌ایم که این دادگاه صلاحیت رسیدگی نداشته و فرایند قضایی در جریان به دلیل مصونیت قطعی دیپلماتیک ایشان و اشکالات بنیادین شکلی و محتوایی موجود فاقد مشروعیت بوده و حتی اگر به صدور حکمی نیز بیانجامد به رسمیت نمی‌شناسیم.»
جمعی از کارکنان وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی هم که در میان آن‌ها «پیمان سعادت»، سفیر پیشین ایران در بلژیک، حضور داشته است، اسدی را دارای مصونیت دیپلماتیک خوانده‌اند. آیا اسدالله اسدی، اولین دیپلمات در جهان است که به اتهام برنامه‌ریزی حمله تروریستی در حال محاکمه در دادگاه کیفری است، دارای مصونیت دیپلماتیک است و محاکمه او خلاف کنوانسیون وین محسوب می‌شود؟
دبیر سوم سفارت جمهوری اسلامی در وین در زمان دستگیری دارنده گذرنامه سیاسی و مصونیت دیپلماتیک صادرشده از اتریش بوده است. این مصونیت نه تنها دیپلمات‌ها را از محاکمه در محاکم محل ماموریت معاف می‌کند که هرگونه بازداشت را که مخل ماهیت ماموریت است، ممنوع کرده است. با این همه معافیت‌ها و مصونیت‌های دیپلماتیک غیرمشروط و ذاتی نیست.
مصونیت یک دیپلمات در کشور خارجی تا زمانی معتبر است که اولا ماموریت و فعالیت او ماهیتی کاملا دیپلماتیک یعنی در حیطه وظایف ذاتی باشد و مهم‌تر از آن در کشوری اعتبار دارد که مصونیت دیپلماتیک را اعطا و روادید سیاسی مرتبط با آن را صادر کرده است.
اسدالله اسدی با مدارک و مستندات فیلم‌برداری‌شده در حال طراحی برای بمب‌گذاری بوده است. از جمله بسته حاوی بمب را مبادله کرده، دستورالعمل استفاده از آن را در اختیار افرادی گذاشته که برای این کار در نظر گرفته بوده، بابت این برنامه به آن‌ها پول داده است و البته متهمانی که بمب و پول را از وی تحویل گرفتند در دادگاه اتهام را پذیرفته‌اند. سفیر وقت جمهوری اسلامی در آلمان هم گفته مدارک علیه اسدی چنان مستحکم است که رد کردن آن کار آسانی نیست. اتهام طراحی برای بمب‌گذاری موضوعی نیست که دولت متبوع اسدالله اسدی بتواند آن را در حیطه وظایف ذاتی دیپلماتیک تعریف کند و خواهان اعمال مصونیت به نفع متهم شود.
در صورتی که یک دیپلمات در کشور محل ماموریت خود دست به عملی بزند که خارج از حوزه ذاتی و عرفی دیپلماتیک باشد، کشور محل پذیرنده ممکن است از وی بخواهد به عنوان «عنصر نامطلوب» خاک آن کشور را ترک کند، اما اگر فعلی که دیپلمات به آن متهم شده است دارای مسئولیت کیفری همچون اقدام به طراحی عملیات تروریستی باشد، مصونیت دیپلماتیک او قابل ابطال است و این فرد می‌تواند تحت تعقیب قضایی قرار گیرد.
اسدالله اسدی در کشور آلمان و در حال عزیمت به محل ماموریت خود در اتریش دستگیر شده است. مصونیت دیپلماتیک اسدی در کشور اتریش یعنی صادرکننده ویزای سیاسی او معتبر بوده است. پیمان لغو روادید بین آلمان و اتریش برقرار است و اسدی توانسته است با استفاده از مزایای همین پیمان و با اعتبار ویزای اتریش وارد خاک آلمان و پیش از آن بلژیک شود، اما این فرد نه در آلمان و نه در هیچ کشور دیگری جز اتریش دارنده سمت دیپلماتیک محسوب نمی‌شود و مصونیت او خارج از حوزه قضایی اتریش اعتبار ندارد.
ممکن است جمهوری اسلامی ادعا کند که اسدی سوار بر اتومبیل خود در حال عبور ترانزیت از آلمان برای رسیدن به محل ماموریتش در اتریش بوده است و مطابق کنوانسیون وین، آلمان موظف بوده است مصونیت دیپلماتیک او را در زمان عبور ترانزیت رعایت کند، اما با دستگیری دبیر سوم سفارت ایران در وین، کنوانسیون وین و حقوق دیپلماتیک مامور جمهوری اسلامی را نقض کرده است. این استدلال احتمالی نه از دید کنوانسیون وین و نه از نظر دادگاه قابل قبول نیست.
حفظ مصونیت دیپلماتیک در زمان ترانزیت تنها در زمانی معتبر است که دیپلمات در حال عبور ترانزیت، در حال عزیمت به محل ماموریت یا بازگشت به کشورش باشد. مثلا اگر اسدی در حال بازگشت به ایران از مسیر آلمان به اتریش بود، او در زمان حضور در آلمان می‌توانست همچنان مصونیت دیپلماتیک داشته باشد، اما او در یک سفر شخصی و نه مرتبط با ماهیت ماموریت سیاسی و نه در مسیر ایران به اتریش (یا برعکس)، بلکه از سفر غیرکاری به بلژیک در حال رفتن به اتریش از طریق خاک آلمان بوده است.
به همین دلیل اسدی در زمان بازداشت در آلمان نمی‌توانسته است در خاک این کشور مصونیت دیپلماتیک داشته باشد یا مدعی آن شود. همین وضعیت درباره بلژیک هم برقرار است و اسدی در این کشور هم مصونیت دیپلماتیک نداشته و اینک هم که در آن بازداشت و تحت محاکمه است، مصونیت ندارد. حضور نیافتن او در دادگاه به تصور داشتن مصونیت موجب تغییر رای به نفع او نخواهد بود.
اگر جمهوری اسلامی دستگیری و محاکمه اسدالله اسدی را نقض مصونیت دیپلماتیک وی می‌دانست و از طریق تماس با بلژیک یعنی از راه مسالمت‌آمیز و سیاسی هم موفق به آزادی او نمی‌شد، این امکان وجود داشت که به دیوان بین‌المللی دادگستری با ادعای نقض کنوانسیون سال ۱۹۶۱ وین درباره روابط دیپلماتیک توسط بلژیک شکایت کند.
ولی ادله دستگیری و دلایل طرح اتهام علیه اسدی به هیچ وجه نقض مصونیت دیپلماتیک محسوب نمی‌شود و این شکایت احتمالی بختی برای موفقیت به نفع جمهوری اسلامی در دادگاه لاهه ندارد. ممکن است مشاوران دولت جمهوری اسلامی با علم به چنین وضعیتی دولت را از شکایت از بلژیک در دیوان لاهه منصرف کرده باشند.
مطالب مرتبط:
بمب با بوی پیتزا؛ دیپلمات ایرانی ۷ آذر محاکمه می‌شود
نقشه‌های تروریستی دلیل تحریم‌های جدید علیه ایران
اسدالله اسدی؛ محاکمه در اروپا با اتهامی که در جمهوری اسلامی حکم اعدام دارد
بازگشت بحران دستگیری و تحریم به روابط ایران و اروپا
از ربایش خواهر خامنه ای تا جایزه روحانی به متهم کشتار میکونوس
دخالت جمهوری اسلامی در امور دیگر کشورها به کجا رسید؟
پدیده منحصربه‌فرد جمهوری اسلامی در فعالیت نظامی برون‌مرزی
نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
اظهارات کم سابقه یک دیپلمات: خودسرهای ایران در اروپا فعال شده اند
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر