تغییر کابینه به روایت قانون؛ آغاز بررسی رای اعتماد وزرای پیشنهادی

مجلس شورای اسلامی از امروز شنبه ۳۰ مرداد ۱۴۰۰ رای اعتماد به وزرای پیشنهادی دولت «ابراهیم رئیسی» را آغاز و تا چهارشنبه ترکیب هیات وزیران جدید جمهوری اسلامی را روشن می‌کند. قانون در این زمینه چه می‌گوید و جزییات این تغییر چگونه رخ می‌دهد؟

**

جلسات بررسی وزرای پیشنهادی «ابراهیم رئیسی»، رییس‌جمهور جدید ایران از امروز آغاز می‌شود و حداکثر تا روز چهارشنبه سوم شهریور در مورد آنها رای‌گیری خواهد شد. به این ترتیب شمارش معکوس برای پایان وزارت هیات وزیران دولت «حسن روحانی» که تا زمان تشکیل دولت جدید به کار خود ادامه می‌دهند، شروع شده است.

وزرای دولت روحانی تا چه زمانی رسما وزیر محسوب می‌شوند؟

تا هر زمانی که رای‌گیری در مورد وزرای پیشنهادی ابراهیم رئیسی برگزار نشده باشد، هر ۱۹ وزیر دولت روحانی تحت ریاست رییس‌جمهور جدید وزیر محسوب می‌شوند؛ مگر اینکه خود از سمت وزارت کناره‌گیری کنند یا توسط رییس‌جمهور عزل شوند. به طور مثال «محمدجواد ظریف»، وزیر خارجه دولت روحانی که ابراهیم رئیسی از مخالفان سیاسی‌ او بوده است، هم‌اکنون عضو هیات دولت وی به حساب می‌آید.

به چه نحوی به دوره وزارت وزرای روحانی خاتمه داده خواهد شد؟

هر زمان که مجلس به نیمی از وزرای پیشنهادی ابراهیم رئیسی رای دهد که بر اساس رای غیررسمی به نظر می‌رسد، اغلب آنها رای اعتماد بگیرند؛ مطابق اصل ۱۳۶ نیمی از هیات وزیران تغییر کرده و بنابراین باقی وزرا هم باید دوباره از مجلس رای اعتماد بگیرند. بنابراین به محض اینکه نمایندگان مجلس به وزرای پیشنهادی رای اعتماد بدهند، دوره وزرای سابق خودبه‌خود پایان یافته است؛ اما هنوز وزیری که رای اعتماد گرفته است، در قانون وزیر محسوب نمی‌شود.

مثلا اگر ظریف در ساعات باقی مانده تا زمان رای‌گیری که حداکثر تا روز چهارشنبه است، از سمت خود استعفا نکند، با برگزاری جلسه رای اعتماد، خودبه‌خود از سمت خود معزول است؛ حتی اگر به فرض «حسین امیرعبداللهیان» وزیر پیشنهادی برای وزارت خارجه رای نیاورد.

چه زمانی وزیر پیشنهادی رسما وزیر است؟

هر زمان که یک وزیر پیشنهادی از سوی نمایندگان رای اعتماد گرفت، به معنی این است که رییس‌جمهور می‌تواند وی را به سمت وزیر وزارتخانه‌ای که پیشنهاد داده است، منصوب کند؛ اما این فرد از زمانی وزیر محسوب می‌شود که رییس‌جمهور حکم وزارت وی را صادر کند.

اگر وزیر پیشنهادی رای اعتماد نگرفت، وزیر قبلی می‌تواند به کار ادامه دهد؟

مطابق اصل ۱۳۶ قانون اساسی پس از اینکه نیمی از وزرا تغییر کردند، رییس‌جمهور باید از مجلس برای کل کابینه تقاضای رای اعتماد کند. معنی این وضعیت این است که وزرای سابق دیگر نمی‌توانند به کار خود ادامه دهند، مگر اینکه رییس‌جمهور آنها را به عنوان سرپرست وزارتخانه به مجلس معرفی کند که حداکثر تا سه ماه می‌توانند به جای وزیر اختیارات و مسئولیت وی را بدون داشتن عنوان وزیر به جا بیاورد و در هیات دولت هم شرکت کند. به همین دلیل اگر طی هفته جاری، مجلس به فردی از وزرای پیشنهادی ابراهیم رئیسی رای اعتماد نداد، وی باید برای آن وزارتخانه سرپرست تعیین کند.

مثلا در یک رای‌گیری غیررسمی، نمایندگان به «حسین باغگلی»، وزیر پیشنهادی برای وزارت آموزش و پرورش رای نداده‌اند. اگر وی در روز رای‌گیری هم موفق به کسب آرای لازم نشود، ابراهیم رئیسی باید به احترام رای مجلس فردی غیر از حسین باغگلی را به عنوان سرپرست وزارتخانه منصوب کند.

وزرای پیشنهادی به چند رای برای وزیر شدن نیاز دارند؟

تعداد آرای لازم برای اینکه یک فرد پیشنهادی به وزارت برسد، مطابق ماده ۱۲۱ آیین‌نامه داخلی مجلس، اکثریت مطلق نمایندگان حاضر در مجلس است؛ اما معنی این عبارت چیست و چگونه در عمل تفسیر می‌شود؟ در روز رای‌گیری، هر تعدادی که نماینده در مجلس حاضر باشند، باید نیمی از آنها به وزیر پیشنهادی رای مثبت بدهد تا رییس‌جمهور بتواند او را به وزارت منصوب کند. برای مثال اگر از ۲۹۰ کرسی نمایندگی مجلس، ۲۰۰ نفر در مجلس حاضر باشند، باید ۱۰۱ نفر به وزیر پیشنهادی رای مثبت بدهند تا رای اعتماد شکل گرفته باشد.

 در این بین اگر نماینده‌ای به جای رای مثبت (موافق وزارت فرد پیشنهادی) یا رای منفی (مخالف وزیر شدن فرد پیشنهاد شده) رای ممتنع بدهد، این رای در شمارش به معنی رای مخالف گذاشته می‌شود. برای همین قانون می‌گوید که وزیر پیشنهادی به اکثریت مطلق آرای مثبت نمایندگان برای وزیر شدن نیاز دارد.

مطالب مرتبط:

عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس: دولت رئیسی مدل تازه‌ای در مذاکرات برجام پی می‌گیرد

روحانی و رئیسی، روز اول چطور بودند؟

فهرست وزرای رئیسی اعلام شد؛ از وزیر کشور سپاهی تا وزیر خارجه افراطی