نبی ناصری، شهروندخبرنگار، بهبهان
حق مناطق جنگی قرار بود به مناطقی تعلق بگیرد که در جنگ هشت ساله ایران و عراق آسیب دیدند و پیشرفت و آبادانی‌شان به تاخیر افتاد. با این حال نه تنها ۱۸ منطقه استان خوزستان از برنامه حق مناطق جنگی حذف شدند بلکه سایر مناطقی که قرار بود بودجه‌ای برای عمران و آبادی آن‌ها صرف شود هم هنوز نتوانسته‌اند حق‌شان را بگیرند. گزارش زیر روایت مردم خوزستان است از حقی که حکومت به آن‌ها بدهکار است.
***
زمان تعیین مناطق آسیب دیده جنگی برای دریافت مزایای حق مناطق جنگی، هجده منطقه استان خوزستان که آسیب‌های بسیاری از جنگ هشت‌ساله را تحمل کرده بودند، حذف شدند.
قرار بود قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه اقتصادی و فرهنگی، بین سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ اجرایی شود. قانون‌گذار با تدوین این قانون تصمیم گرفت، دست نوازش به سر مناطقی بکشد که از جنگ هشت‌ساله ایران و عراق، آسیب دیده و عقب مانده بودند.
بر این اساس، ماده ۱۱۲ قانون برنامه پنج‌ساله توسعه، برای جبران عقب ماندگی استان‌هایی اختصاص یافت که بخشی از مناطق عملیاتی دفاع مقدس بودند.
وظیفه شناسایی این شهرها و میزان آسیب‌دیدگی‌هاشان به دوش ستاد کل نیروهای مسلح افتاد، تا محدوده عملیاتی جنگ ایران و عراق را تا پایان سال اول اجرای قانون برنامه، تعیین کنند.
اما حذف هجده منطقه به زعم ساکنان این شهرها، نوعی تبعیض وعدم درک و دریافت درست تصمیم‌گیرندگان، در مورد پدیده جنگ تلقی شد.
«هوشنگ نیابت»، از اهالی بهبهان که در ایام سربازی در جریان جنگ مشارکت کرده، معتقد است تصمیم‌گیرندگانی که مرتکب این تبعیض و اختلاف بین استانی شده‌اند درک درستی از پیامدهای جنگ نداشته‌اند.
«این که یک شهر، کمتر موشک خورده یا به اندازه سایر شهرها، از سوی هواپیماها بمباران نشده، به این معنا نیست که کمتر آسیب دیده، مثلا شهری مثل بهبهان که کمی دورتر از مرز عراق است، در روزهای جنگ، تبدیل به محل اسکان جمعیت کثیری از جنگ‌زدگانی شد که از سمت آبادان، خرمشهر، هویزه و شهرهای بالادست، راهی آنجا شده بودند.»
به گفته او، در آن زمان، شکل و شمایل شهر بهبهان کاملا تغییر کرده بود: «هر گوشه و کنار می‌دیدی یک چادر برپا بود. ورود این جنگ‌زدگان باعث تشکیل دو شهرک حاشیه‌ای به نام شهرک حر و شهرک وحدت شد که الان و بعد از این همه سال، محل سکونت دایمی همان جنگزده‌ها شده و بسیار گسترش یافته است. در آن روزها طبیعی بود که اهالی شهر مشاغلشان را با جنگ‌زدگان تقسیم می‌کردند، دارایی، غذا و هر آنچه از خدمات اجتماعی که شامل حال آن‌ها می‌شد و در آن شرایط جنگی، خودش هم به حد کفایت نبود.»
«نادر مصیب»، وکیل دادگستری ساکن خوزستان می‌گوید این قانون به این دلیل تدوین شد تا پس از شناسایی مناطق مورد نظر از سوی ستاد کل نیروهای مسلح، با یک ارزیابی جامع از وضعیت توسعه‌یافتگی زیرساخت‌ها، دولت با تخصیص بودجه، به تقویت همان زیرساخت‌ها کمک کند.
به گفته او، زیرساخت‌های مورد نظر شامل زیرساخت‌های آموزشی مثل وضعیت مدارس و دانشگاه‌ها می‌شد. زیرساخت‌های درمانی مثل درمانگاه‌ها و خانه‌های بهداشت، زیرساخت‌های خدماتی مثل بخش‌های مرتبط با جمع‌آوری زباله‌ها، شرایط دهیاری‌ها و شهرداری‌ها و رسیدگی به بحث فضای سبزها، پارک‌ها و روشنایی شهر و همچنین زیرساخت‌های مرتبط با مشاغل و اصناف از جمله موارد مورد نظر این قانون بود.
او در مورد مزایای حق مناطق جنگی می‌گوید:
«بر اساس این قانون، دولت موظف می‌شد یک ردیف بودجه مشخص برای بهبود شرایط این مناطق تعیین کند. این بودجه، برای ارتقای شاخص‌های برخورداری این مناطق تعیین می‌شد و به همین دلیل است که شهروندان هجده منطقه محروم از این حق، احساس تبعیض می‌کنند.»
این وکیل دادگستری توضیح می‌دهد که بر اساس بند پ این ماده قانونی که همان بند مرتبط با اختصاص بودجه است، ردیف متمرکزی که در قوانین بودجه سالانه به منظور جبران عقب ماندگی‌ها اختصاص یافته، سالانه ده درصد افزایش می‌یابد و این افزایش تا جایی ادامه می‌یابد که شواهد، حکایت از آن داشته باشد که شهرستان‌های مناطق عملیاتی مورد نظر، به سطح سایر شهرستان‌های برخوردار، ارتقا پیدا کرده باشند.
در همین قانون حتی به حسن همجواری با عراق هم توجه شده است، بر این اساس، دولت به منظور اثبات حسن همجواری با عراق، باید حداقل ۲۵ درصد لایروبی اروندرود را بر عهده بگیرد.
اما سوال اینجاست که چرا باید هجده منطقه‌ای که مکررا بمباران یا موشک باران شده و یا در تمام طول جنگ، محل اسکان آسیب دیدگان جنگ بوده‌اند از این قانون کنار گذاشته شوند؟
مناطق مشمول ماده ۱۱۲
اندیمشک، دزفول، شوش، هفت تپه، سوسنگرد، بستان، حمیدیه، هویزه، اهواز خرمشهر، آبادان، شادگان، بندر امام خمینی و هندیجان از جمله شهرهای خوزستان هستند که مشمول ماده ۱۱۲ مزیت مناطق جنگی می‌شوند؛ اما در همین شهرها هم سرنوشت اجرای کامل این قانون که باید از سال ۱۳۹۶ اجرا می‌شد، هنوز هم در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
به گفته نادر مصیب، وکیل دادگستری، با اینکه این قانون، منجر به دل‌آزردگی برخی مناطق حذف شده در خوزستان شد، اما تکلیف پرداخت آن برای شهرهایی که مشمول حق منطقه جنگی شده‌اند، نیز روشن نیست.
پس از اعتراض گسترده بازنشستگان در استان خوزستان که حق منطقه جنگی به آن‌ها پرداخت نمی‌شود، نمایندگان مجلس شورای اسلامی مقرر کردند تا روز یازدهم مردادماه گذشته، با حضور مقامات ذیربطی که مسوول تدوین و اجرا کردن ماده ۱۱۲ قانون برنامه ششم توسعه بودند، تکلیف این قانون زمین مانده را روشن کند.
با این همه، روزگار دولت روحانی به پایان رسید ولی تا آخرین روزهای عمر دولت، اعتبار لازم برای پرداخت حق منطقه جنگی گروه‌های مختلفی از جمله بازنشستگان فراهم نشد. گر چه این قانون بر روی کاغذ، برای گروه‌هایی همچون بازنشستگان، شاغلان نیروهای مسلح، معلمان، کارمندان تامین اجتماعی، کارمندان دولت، سربازانی که در دوران جنگ در حال خدمت اجباری بوده‌اند و کارکنان نهادها و سازمان‌ها قابل اجراست.
هدف قانون مناطق جنگی، رشد سالانه ۱۰ درصدی شاخص‌های توسعه و افزایش حقوق ۲۰ و ۲۵ درصدی کارکنان و دادن یک طبقه شغلی به آن‌ها بوده است.
با این همه، حتی برای مناطق پذیرفته شده در متن قانون نیز، بودجه و اعتبار کافی تامین نشده است.
«علی اکبر بسطامی»، نماینده مردم ایلام در مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با فارس از این که مصوبه‌ای که نمایندگان مجلس، دولت را مکلف به انجام آن کرده‌اند، نه اعتبارش تامین شده و نه دولت نسبت به انجامش استنکاف کرده است، اظهار تعجب کرده است.
یک عضو هیات علمی دانشگاه ماهشهر که مایل به ذکر نامش نیست می‌گوید اگر این قانون یا قوانینی از این دست، به معنای واقعی اجرا شده بود، الان بعد از سی و سه سال که از پایان جنگ می‌گذرد، مردم خوزستان این همه محرومیت را تحمل نمی‌کردند:
«مردم خوزستان به معنای مطلق کلمه فقیرند. فقر در برخی مناطق به حد غیر قابل باوری رسیده. باور کنید مردم ایران باید برای برخی مناطق شادگان گریه کنند. این اواخر برای خرید خرما برای یک میهمان، به بازار شادگان رفته بودم. باورش برای شما سخت است که چقدر فشار عاطفی در طول ده دقیقه قدم زدن در بازار را باید تاب بیاورید. ده‌ها و حتی صدها شهروند با سر و رخت عادی می‌آیند جلوی شما را می‌گیرند و برای دریافت یک پول سیاه التماس می‌کنند. کسانی که اصلا به سرو وضعشان نمی‌آید که از درون فرو ریخته باشند. بندر امام خمینی که گفته می‌شود بزرگترین بندر تجاری ایران است، عملا یک شهر نیست، بلکه کلکیسیونی از فقر و عقب‌ماندگی‌های شهری است. اگر به روستای صراخیه شادگان بروید، عملا خون گریه می‌کنید. شهرک طالقانی و صباغان به لحاظ میزان محرومیت، ترسناکند . حسین درویشیان، رییس سازمان بازرسی کل کشور و علیرضا تابش، رییس بنیاد مسکن در دو صحبت جدا گفتند شهرک صباغان، واقع در حاشیه ماهشهر، مایه خجالت جمهوری اسلامی است. من هم با او هم عقیده هستم در مورد این که چنین مکانی که سطح زندگی در آنجا با این کیفیت نازل و فقر فزاینده در گذر است حتی در کل خاورمیانه هم مایه شرمساری است.»
استان خوزستان مرکز تولید نفت و قدیمی‌ترین نقطه فلات ایران که تامین کننده ۸۰ درصد درآمد کشور است، در جریان جنگ هشت‌ساله عراق، آسیب‌های جبران ناپذیری متحمل شد و بسیاری از زیرساخت‌های اقتصادی این استان، در مقابله با این تجاوز خارجی، به شدت آسیب دید.
و حالا شهروندانش سوال می‌کنند چرا محدوده استانی که برای تامین بودجه کل کشور ، آلودگی‌های ناشی از پتروشیمی و صنایع نفت و گار، ریزگردها و خسارت‌های ناشی از جنگ را تاب می‌آورد، به طور کامل، مشمول مزایای مناطق جنگی قرار نمی‌گیرد و چرا متولیان این قانون، برای اجرایی کردن کامل آن، میلی از خودشان نشان نمی‌دهند؟
مصیب، وکیل دادگستری می‌گوید احتمالا دلیل این بی‌توجهی، کمبود بودجه سال‌های اخیر دولت دوازدهم بوده است.
«سازمان تامین اجتماعی، متولی پرداخت این وجوه بوده. قرار شده بود برای کارکنان آموزش و پرورش به میزان۲۰ درصد احکام حقوقی آن‌ها پرداخت بشود، اما اجرایی شدن این قانون فقط به معنای کمک به حقوق معلمان یا فلان مشاغل نیست، بلکه کمک و تقویت زیرساخت‌های آموزشی شهرهای محروم است. مثلا مدارس مناطق محروم می‌توانند سیستم سرمایشی و گرمایشی خودشان را تقویت کنند، تجهیزات بخرند، کمبود استخدامی‌ها را جبران کنند و به وضعیت و کیفیت تحصیلی و آموزشی دانش‌آموزان رسیدگی کنند.»
یک شهروند اهل رامهرمز به نام «هاله شمایلی» که خانه پدرش در جریان بمباران جنگنده‌های عراقی در این شهر با خاک یکسان شده، به ایران‌وایر می‌گوید شهر آن‌ها در زمان جنگ بیش از ۲۵ بار مورد حمله هوایی و بمباران قرار گرفته است.
اما همین شهر هم، در طرح ماده ۱۱۲ مزایای مناطق جنگی منظور نشد.
اقبال محمدیان، نماینده مجلس شورای اسلامی رامهرمز و رامشیر در گفت و گو با خبرگزاری خانه ملت، ستاد کل نیروهای مسلح را مسوول این تبعیض دانست. به گفته او، این ستاد، شهر رامهرمز، رامشیر، مسجدسلیمان، ایذه، باغ ملک، بهبهان و امیدیه را به ناحق از این امتیاز بی‌بهره کرده‌اند.
این اظهارات را هوشنگ نیابت، رزمنده بهبهانی زمان جنگ هم مطرح می‌کند:
«موشک ۹ متری عراق، در شلوغ‌ترین ساعت مدرسه، به ساختمان مدرسه راهنمایی پیروز فرود آمد و ۷۲ دانش آموز و معلم را جا به جا کشت. موشک در منطقه بازارک بهبهان که یک بازار محلی میوه و تره بار بود فرود آمد و چندین نفر را کشت. جنگنده‌های عراق پالایشگاه یک بیدبلند را بمباران کردند. اگر این موارد، آسیب نیست، ای کاش آقایان می‌گفتند منظورشان از آسیب به زیرساخت‌ها چیست؟»
مردم محلی معتقدند آبی از ستاد بازسازی و نوسازی مناطق جنگی هرگز گرم نشد.
به گفته نیابت، ستاد بازسازی مناطق جنگی، عملا محل چپاول و غارت پول‌های کلان، توسط مدیران آن روزگار و اعضای آنجا بوده که بودجه‌های کلان گرفته و ساختمان‌های بی‌قواره‌ایی که در حاشیه شهرها برای اسکان جنگ‌زدگان بالا رفت را پشت سرشان باقی گذاشته‌اند.
این محرومیت‌ها تا به حال به تجمعات بسیاری هم منجر شده است. تیرماه سال جاری و در آخرین روزهای دولت روحانی، گروه‌های مختلفی از بازنشستگان، در اعتراض به‌عدم پرداخت حق مناطق جنگی، در مقابل ساختمان استانداری خوزستان تجمع کرده و شعار دادند «حق مناطق جنگی حق مسلم ماست» و «خوزستانی بیدار است، از حق‌خوری بیزار است».
با این همه، خوزستان هنوز هم به ابتدایی‌ترین حقوق خود دست نیافته است.
مطالب مرتبط:
از بازسازی مناطق جنگ‌زده خوزستان چه می‌دانیم؟
امروز در آبادان؛ پارک بازسازی و فروشندگان مواد مخدر
نقشه داغ فلاکت؛ وضعیت در کدام استان‌ها بحرانی‌تر است؟
یک مدیر شهرداری آبادان: تعویض لوله‌های فاضلاب نیاز به اراده ملی دارد
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر