مدرک دکترای حسن روحانی در گرداب بورسیه ها

یک سال پس از پایان دولت احمدی نژاد، روح در عرصه سیاست ایران حاضر شده، از هر دو طرف فعال در میدان سیاست ندای "بگم، بگم" شنیده می شود و هر روز اسناد تازه ای برای اثبات فساد اصولگرایان و اصلاح طلبان منتشر می شود.

دامنه "بگم، بگم" اصولگرایان تندرو اکنون به حسن روحانی، رئیس جمهور ایران رسیده است. مدرک تحصیلی او از ایام انتخابات ریاست جمهوری با حاشیه هایی گره خورده بود. این بار مهدی کوچک زاده، نماینده وابسته به جبهه پایداری یادداشتی در مجلس توزیع کرده که در آن به سوابق تحصیلی حسن روحانی اشاره و سوال هایی مطرح شده است. اشارات و سوال های وی سابقه دار هستند. 

او نوشته است حسن روحانی از اولین دوره مجلس شورای اسلامی از عنوان دکتر استفاده کرده است. حسن فریدون روحانی در این مجلس، نماینده شهر سمنان بود. او نخستین سمتش را به عنوان نایب رئیس شعبه چهارم مجلس تجربه کرد، رئیس این شعبه ابراهیم یزدی بود. بر اساس صورتجلسات مجلس ایران، در جلسه 17 مجلس اول، مورخ 23 تیرماه 1359، منشی جلسه از او به عنوان "دکتر روحانی" برای بیان نطق پیش از دستور دعوت کرده است.

در این مجلس، رئیس موقت (یدالله سحابی) و رئیس مجلس اول (اکبر هاشمی رفسنجانی) و نمایندگان مجلس او را بارها با عنوان دکتر روحانی خطاب قرار داده اند.

این امر محدود به مجلس هم نبوده است. در یک فایل ویدئویی مربوط به سال 58، خبرنگار تلویزیون دولتی ایران از او به عنوان دکتر روحانی، عضو شورای سرپرستی رادیو و تلویزیون نام می برد. در همین دوران، روزنامه جمهوری اسلامی مورخ 19 اسفند 58، در هنگام کاندیداهای حزب جمهوری اسلامی برای مجلس او را چنین معرفی می کند: "حسن فریدون روحانی معروف به دکتر روحانی."

اکبر هاشمی رفسنجانی نیز در خاطرات 17 خرداد 1360 نوشته است: "شب‌، در جلسه‌ مشترک‌ نمایندگان‌ و مجریان‌ هوادار حزب‌، شرکت‌ کردم‌. مقداری‌ درباره‌علل‌ گرانی‌ بحث‌ شد. سپس‌ درباره‌ تعطیل‌ روزنامه‌ها؛ آقای‌ بهشتی‌ عمل‌ را توجیه‌ کردند و سه‌نفر آقایان‌ الویری‌، انصاری‌، زرندی‌ و دکتر روحانی‌ مخالفت‌ کردند." تاکنون نزدیکان حسن روحانی پاسخ روشنی به علت استفاده از این عنوان برای او در مجلس اول و یا فضای سیاسی دهه 60 نداده اند. 

حسن روحانی سال 51 مدرک کارشناسی حقوق قضایی را از دانشگاه تهران دریافت کرده است. او درباره این دوران، در کتاب سیاستمداران جوان که سال 86 توسط موسسه اطلاعات منتشر شده، گفته است: « سال ۴۸ وارد دانشگاه تهران شدم. رشته حقوق. علاقه داشتم. اولویت اول از سه رشته‌ای که انتخاب کردم حقوق بود، بعد حقوق سیاسی، بعد جامعه‌شناسی. در رشته اول قبول شدم. البته حقوق با درس‌های دینی هم نزدیک است. حقوق مدنی و حقوق خصوصی خیلی نزدیک است.  در محیط دانشگاه، سختی‌اش متلک‌هایی بود که می‌گفتند، باید تحمل می‌کردیم. دانشگاه ما رستوران نداشت. من بیشتر دانشکده دندانپزشکی می‌رفتم. به دانشکده‌مان نزدیک بود. محیط خوب و آرامی بود. دانشکده هنرهای زیبا هم نزدیکمان بود. آنجا رفتیم، دیدیم جو خیلی خطرناکی دارد. (می‌خندد). دندانپزشکی خیلی آرام بود. معمولا با دوستانمان می‌رفتیم آنجا."

او سال 56 مانند بسیاری از چهره های حامی آیت الله خمینی تحت تعقیب ساواک قرار می گیرد و از ایران خارج می شود. مقصدش انگلستان بوده و تصمیم می گیرد که درس بخواند: «خدمت ایشان [آیت الله بهشتی] رسیدم، با اینکه شاید به خاطر بازگشتم به ایران بر خلاف نظر ایشان قدری از من ناراحت بود، ولی بسیار گرم با من برخورد کرد ... سوال کرد که آیا قصد دارم برای ادامه تحصیل برگردم یا همین جا بمانم؟ خدمت ایشان گفتم که اوضاع کشور به گونه ای نیست که بتوانم به ادامه تحصیل فکر کنم ... سپتامبر آن سال [1978] دوره M.phil را در london school of economics شروع کرده بودم.» (کتاب خاطرات حسن روحانی، صفحه 543) 

با این حال سایت عصر ایران 16 تیرماه 92، در گزارشی کوتاه پیرامون حسن روحانی نوشت: «دکتر روحانی پس از ترک کشور و اقامت در انگلیس تصمیم به تحصیل در دانشگاه گلاسکو در اسکاتلند می گیرد اما به موازات شعله ور شدن قیام های مردمی بر ضد حکومت شاه وی نیز تحت تاثیر فضای انقلاب ادامه تحصیل در انگلستان را رها و به جمع یاران رهبر انقلاب در نوفل لوشاتو فرانسه می پیوندد."

اما درباره مدرک روحانی یک پرسش مهم تر وجود دارد. در روزنامه های سال 58 موقعیت تحصیلی او به عنوان کاندیدای انتخابات مجلس این چنین توصیف شده است: "در سال ۵۸ از دانشگاه لندن در رشته جامعه‌شناسی حقوقی دکترا گرفت." (روزنامه جمهوری اسلامی، 19 بهمن و 19 اسفند 58)

نکته جالب توجه اینکه بر اساس اسناد رسمی مجلس ایران، او در مجلس اول و دوم عنوان دکترای حقوق داشته، در مجلس سوم فوق لیسانس حقوق شده و در مجلس چهارم و پنجم عنوان دکترای حقوق استفاده کرده است.  

شاید بر اساس همین اسناد و ابهامات است که مهدی کوچک زاده، نماینده مجلس ایران از حسن روحانی پرسیده است آیا در همین سال ها، فقط از عنوان "دکتر" استفاده کرده یا اینکه "از حقوق و امتیازات عنوان «دکتر» استفاده نموده‌اند؟ اگر بلی با چه مجوز قانونی و شرعی؟"

اما فارغ از این پرسش ها، حسن روحانی سرانجام موفق می شود سال 74 مدرک کارشناسی ارشد و سال 78 مدرک دکترایش را از دانشگاه کلدونیان گلاسکو بگیرد. در ایام انتخابات جنجال های فراوانی درباره وجود پایان نامه و مدرک معتبر رئیس جمهور ایران مطرح شد که سرانجام به انتشار پایان نامه و تایید دانشگاه کلدونیان، بخشی از حاشیه ها فرو نشست. عنوان پایان نامه های وی اینچنین اعلام شد: «قوه مقننه اسلامی با توجه به تجربه ایران» (تاریخ دفاع: آبان‌ماه ۱۳۷۴)؛  «انعطاف‌پذیری شریعت (قانون اسلامی) [فقه] با توجه به تجربه ایران» (تاریخ دفاع: تیرماه ۱۳۷۷)

او در همین دوران، نایب رئیس مجلس، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، مشاور امنیت ملی رئیس جمهور (هاشمی رفسنجانی) و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام بوده است.
همین سمت های مهم سبب شده که مهدی کوچک زاده، نماینده تندروی مجلس ایران در یادداشتش بپرسد: "چگونه همزمان با تحصیل در انگلستان در پست‌های خطیری مثل نایب رئیس مجلس، دبیر شورای عالی امنیت ملی و ... انجام وظیفه شده است."

ابهام دیگر درباره حقوق رئیس جمهور ایران است. 24 آذر سال 92، محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت ایران گفت: :"دکتر روحانی رئیس‌جمهور محترم ، عضو هیات علمی دانشگاه هستند و از نظر مرتبه علمی استاد تمام محسوب می‌شوند به همین علت ایشان صرفا حقوق استادی خود را دریافت می‌کنند و از تاکنون حقوقی از ریاست جمهوری دریافت نکرده‌اند."

بر اساس همین گفته ها، مهدی کوچک زاده پرسیده است: "ایشان در هیئت ممیزه کدام دانشگاه و با کدام سوابق پژوهشی موفق به کسب عنوان «استاد تمام» شده‌اند؟"

تاکنون مسئولان دولت روحانی دانشگاه محل تدریس یا فعالیت رئیس جمهور ایران را اعلام نکرده اند. خبرگزاری فارس، 26 آذر 92 در گزارشی نوشت: "حسن روحانی نیز به دلیل جایگاه استاد تمامی و عضویت در هیات علمی دانشگاه در صورت تدریس موظفی خود یعنی 16 ساعت در هفته،‌ حقوقی احتمالی 3 تا 4 میلیون را از دانشگاه دریافت خواهد کرد."
پرسش دیگر مهدی کوچک زاده که به جنجال سیاسی روز ایران گره خورده، درباره هزینه های تحصیل حسن روحانی است. او از رئیس جمهور ایران پرسیده است که آیا "در دوران تحصیل از بورس استفاده کرده‌اند یا با هزینه شخصی در انگلستان درس خوانده‌اند؟ اگر بورسیه بوده‌اند با شرکت در کدام آزمون و یا با کدام مجوز قانونی از بورسیه استفاده نموده‌اند؟"
اشاره به بورسیه بودن یا نبودن حسن روحانی در واقع یک پاتک سیاسی است. تندروها که از انبوه اطلاعات افشاشده درباره بورسیه های دولت احمدی نژاد غافلگیر شده بودند، سعی کرده اند با یک پاتک قوی توپ را به زمین دولت روحانی انداخته و در عین حال هشدار دهند که افشاگری های بزرگ تری در راه است. 

برخی وعده داده اند که این افشاگری ها در جلسه استیضاح وزیر علوم ایران که قرار است چهارشنبه 29 مرداد برگزار شود، صورت می گیرد. از سوی رسانه های نزدیک به دولت روحانی نیز چنین وعده هایی داده شده است. مشخص نیست طرفین به وعده های خویش عمل می کنند ولی کاملا مشخص است که نزدیکان دولت روحانی تمایلی ندارند به حاشیه های پرونده تحصیلی رئیس جمهور ایران وارد شوند. آنها در طول یکسال گذشته ترجیح داده اند که این داستان مبهم باقی بماند.