جمال‌الدین خانجانی؛ از مدیران و شخصیت‌های برجسته جامعه بهایی

ستاره حمیدی، شهروندخبرنگار

ایران را تمامی ایرانیان، فارغ از عقاید شخصی، دین یا مذهب‌شان ساخته‌اند. شهروندخبرنگاران «ایران‌وایر» در مجموعه‌ای، چهره‌های برجسته اقلیت‌های دینی و مذهبی را معرفی می‌کنند. شما هم اگر با شخصیت‌های برجسته اقلیت‌های دینی آشنایی دارید یا داستان زندگی و خدمات آن‌ها را می‌دانید، با ایمیل [email protected] تماس بگیرید و روایت خود را با ما در میان بگذارید.

***

«جمال‌الدین خانجانی»، از مدیران جامعه بهایی ایران است که بارها بازداشت شده و بیش از ۱۰ سال از عمر خود را به خاطر اعتقاد به دیانت بهایی در زندان گذرانده است. او مرداد ۱۳۱۲ در شهر سنگسر متولد شد.

خانجانی با این که تحصیلات دانشگاهی نداشت، در زمینه شغلی بسیار موفق بود. او مدتی در شرکت «پپسی‌کولا» در ایران کار می‌کرد و در آن جا ریاست قسمت سفارش‌ها را برعهده داشت. بعد از آن، شرکتی برای تولید زغال تاسیس کرد و سپس به تاسیس کارخانه تولید آجر پرداخت. کارخانه او  اولین کارخانه‌ای در نوع خود بود که مراحل تولیدی را به صورت اتوماتیک درآورد و صدها نفر در آن مشغول به کار شدند.

پس از انقلاب ۱۳۵۷، به دلیل فشار جمهوری اسلامی، مجبور شد کارخانه را تعطیل کند. این امر نه تنها موجب بی‌کاری کارگران که کارخانه هم توسط  حکومت مصادره شد.

جمال‌الدین خانجانی در جامعه بهایی، عضوی فعال بود. عضویت در «محفل روحانی محلی اصفهان» و عضویت در سومین «محفل روحانی ایران» (محفل روحانی ملی) در اوایل دهه ۱۳۶۰ از جمله فعالیت‌های او بوده‌اند. پس از اعدام چند تن از اعضای محفل روحانی ایران و محدودیت‌های فعالیت‌های مذهبی، خانجانی مزرعه‌ای با تجهیزات ماشینی تاسیس کرد که این فعالیت نیز با محدودیت‌های متعددی مواجه شد؛ به طوری که امرار معاش را برای او دشوار کرد. این محدودیت‌ها برای  فرزندان و بستگان خانجانی  هم اعمال می‌شد، چنان‌ که دریافت وام، داد و ستد تجاری و سفر به خارج از ایران برای آن‌ها ممنوع و دشوار شد. 

خواهرزاده جمال‌الدین خانجانی می‌گوید: «برای بیشتر ملک‌هایی که بیش از ۱۷۰ سال به خانواده تعلق داشت، عنوان مجهول‌المالک زدند و گفتند این‌ها متعلق به امام است. گفتند اسناد شما معتبر نیست. البته خانواده ما پی‌گیری می‌کنند و الان در حال کشمکش هستیم. برای مراتع، تا دیوان عالی رفتیم اما رای به نفع حکومت دادند و ما مجبور شدیم تمام هزار و خورده‌ای دام و گوسفندی را که داشتیم، بفروشیم. مراتع ما را از ما گرفتند، سد خاکی را خراب کردند و چاه آبی که برای آبیاری درختان بود و مجوز داشت، پر کردند. این کشمکش هنوز ادامه دارد و به نتیجه‌ای نرسیده‌ایم.»

جمال‌الدین خانجانی از سال ۱۳۶۴ تاکنون در هیات مدیره «جامعه بهاییان ایران» عضویت داشته است. او در دهه ۶۰ نیز برای چند سالی در زندان بود و سرانجام در سال ۱۳۶۷ از زندان آزاد شد.

جمال‌الدین خانجانی ۲۵ اردیبهشت ۱۳۸۷ در منزل خود دستگیر و به زندان اوین منتقل شد. او به همراه شش تن دیگر از  مدیران جامعه بهاییان در ایران،  گروهی موسوم به «یاران» را تشکیل داده بودند که در هجوم نیروهای امنیتی به خانه‌های‌شان بازداشت شدند.

شعبه ۲۸ دادگاه انقلاب به ریاست قاضی «محمد مقیسه» در مرداد ۱۳۸۹، اعضای گروه رهبری جامعه بهایی ایران را به اتهام‌های «جاسوسی»، «توهین به مقدسات»، «تبلیغ علیه نظام» و «رواج فساد فی‌الارض» به ۲۰ سال زندان محکوم کرد. این حکم در شهریور همان سال در دادگاه تجدیدنظر به ۱۰ سال کاهش یافت اما دادستان کل کشور حکم دادگاه تجدیدنظر را برخلاف شریعت تشخیص داد و مجددا حکم به ۲۰ سال افزایش یافت. 

در آذر ۱۳۹۴، احکام آن‌ها با اعمال ماده ۱۳۴ «قانون مجازات اسلامی»، به ۱۰ سال کاهش یافت.

خانجانی در طی دوران ۱۰ ساله حبس، اذیت و آزارهای دیگری را نیز در زندان‌های «اوین» و «رجایی‌شهر» متحمل شد. چند تن از خویشاوندان نزدیک و اعضای خانواده او بازداشت و زندانی شدند. همسرش در سال ۱۳۸۹، زمانی که خانجانی در زندان بود، درگذشت و مقامات جمهوری اسلامی با مرخصی او موافقت نکردند و موفق نشد در مراسم خاک‌سپاری همسرش شرکت کند. 

خانجانی در سال ۱۳۹۷، پس از پایان تحمل ۱۰ سال حبس، در سن ۸۴ سالگی از زندان آزاد شد.