دکتر پرویز جاوید، استاد برجسته داروسازی و از بهاییان ایران

 

دکتر پرویز جاوید از چهره‌های علمی برجسته بهاییان ایران است. بلافاصله پس از بازگشت از آمریکا، دانشگاه تهران از او برای تدریس دعوت کرد. دکتر پرویز جاوید اولین استاد رشته فیزیکال فارماسی یا همان رشته داروسازی مبتنی بر فیزیک در ایران بود. همچنین او به عنوان استاد کمیکال فارماسی یا داروسازی مبتنی بر خواص شیمیایی هم در دانشگاه تهران تدریس می‌کرد. 

پرویز جاوید در سال ۱۳۰۶ شمسی در شهر تهران به دنیا آمد. او در سن چهار سالگی با حادثه‌ای روبه‌رو شد که اثرات ناگوارش در رشد جسمانی، قوای بینایی و شنوایی او تا پایان عمر باقی ماند. پرویز با وجود مشکلات جسمانی پس از اخذ دیپلم تحصیلات خود را در رشته داروسازی ادامه داد و در سال ۱۳۲۸ شمسی موفق به اخذ درجه دکتری در رشته داروسازی از دانشگاه تهران شد. 

جاوید چند سال را در داروخانه‌ای در تهران کار کرد، اما شوق آموختن بیشتر، سرانجام او را در سال ۱۳۳۶ شمسی برای ادامه تحصیل راهی آمریکا کرد. دکتر جاوید در آمریکا موفق به اخذ PHD در رشته‌های Physical Pharmacy از دانشگاه ویسکانسین Wisconsin  و Physical Chemistry از دانشگاه اُهایو (Ohio) شد. 

دکتر جاوید پس از پایان تحصیلات، با موقعیت شغلی خوبی در آمریکا مواجه شد. او بیش از ده سال در آمریکا زندگی کرده و با زندگی و فرهنگ آمریکایی آشنا شده بود. اما هیچ‌کدام از این امتیازات نمی‌توانست جای عشق به ایران را در قلب او بگیرد. دکتر جاوید در سال ۱۳۴۸ شمسی به ایران بازگشت. 

بلافاصله پس از بازگشت از آمریکا، دانشگاه تهران از او برای تدریس دعوت کرد. دکتر پرویز جاوید اولین استاد رشته فیزیکال فارماسی در ایران بود همچنین او به عنوان استاد کمیکال فارماسی هم در دانشگاه تهران تدریس می‌کرد. درس‌های او در دانشگاه تهران عبارت بودند از: فیزیکال فارماسی- شیمی صنعتی (سیستم‌های آکنده)- بیوفارماسی یا داروسازی زیستی (برای اولین بار توسط او در دانشگاه تهران تدریس شد)- هاسپیتال فارماسی یا داروسازی بیمارستانی.

دکتر جاوید از سال ۱۳۵۰ به بعد در دانشگاه تبریز و مشهد به تدریس درس فیزیکال فارماسی اشتغال داشت. همچنین به مدت دو سال در دانشگاه مشهد، بیوفارماسی تدریس کرد. 

در سال ۱۳۵۵، دکتر جاوید به همراه همسر و فرزندش، کشور را به قصد اقامت در آمریکا ترک کردند. آنان حدود دو سال در آمریکا ساکن بودند که انقلاب اسلامی در ایران به وقوع پیوست. شرایط نابسامان کشور بعد از انقلاب، پرویز را که همیشه مترصد فرصتی برای خدمت به وطن و هم‌وطنانش بود، به ایران کشاند. بسیاری او را از برگشتن به کشور پرهیز دادند، زیرا حکومت تازه‌تاسیس در ایران به شدت بهاییان را در زادگاه‌شان تحت فشار قرار داده بود. 

اعدام، بازداشت و مصادره اموال از جمله رفتارهای سرکوب‌گرانه حکومت در برابر بهاییان بود. اما این مشکلات، مانع برگشت او به ایران نبود. سرانجام، در سال  ۱۳۵۸  شمسی دکتر جاوید بدون همسر و فرزندش به کشور بازگشت و تا پایان عمر در ایران ماند. 

دکتر جاوید پس از بازگشت به ایران دوباره در سمت استادی در دانشکده داروسازی دانشگاه تهران شروع به تدریس کرد. از سال ۱۳۵۹ شمسی، اخراج اساتید بهائی از دانشگاه‌های ایران آغاز شد. دکتر پرویز جاوید هم از دانشگاه، اخراج و از تدریس منع شد. 

بنا به اظهار دکتر جاوید، پس از اخراج از دانشکده داروسازی دانشگاه تهران چون استاد حائز شرایطی که بتواند درس او را تدریس نماید در دانشگاه وجود نداشت، مدیریت دانشکده به ناچار یکی از دانشجویان دوره کارشناسی ارشد را مامور تدریس درس مزبور می‌کند. 

دانشجوی مذکور جزوه درسی استاد جاوید را به کلاس می‌برده و از روی آن برای دانشجویان روخوانی می‌کرده است، تا آن‌که تعدادی از دانشجویان کارشناسی ارشد با دکتر جاوید ملاقات می‌کنند و از او درخواست می‌کنند تا درس تخصصی خودش را تدریس کند. 

دکتر جاوید می‌پذیرد که داوطلبانه و بدون دریافت حقوق به تدریس ادامه دهد. دانشجویان هم با رئیس دانشکده داروسازی مذاکره و رضایت او را نیز برای این منظور جلب می کنند. در آن زمان، منزل مسکونی دکتر جاوید آپارتمانی در میدان «گل‌ها» بود. او به مدت دو سال، هر روز صبح با اتوبوس دو طبقه از منزل به دانشکده می‌رفت و پس از کلاس به منزل برمی‌گشت. 

استاد پرویز جاوید از جمله اساتیدی بود که همیشه در حال مطالعه بود. دانش علمی به‌روز شده، معلومات وسیع عمومی در زمینه‌های مختلف از جمله هنر و سینما و طبع شیرین و بذله‌گو او موجب شده بود تا بسیار مورد علاقه شاگردانش قرار گیرد. 

وقتی مسئولان دانشگاه تاثیر عمیق دکتر را بر دانشجویان مشاهده کردند بار دیگر او را به دفتر دانشگاه احضار کردند و بر او فشار آوردند تا از اعتقاد دینی خود تبری کند. حتی در صورت انجام این کار، به او ریاست دانشکده داروسازی را وعده دادند ولی دکتر جاوید باز هم نپذیرفت. پس از آن جلسه به دستور ریاست دانشگاه، ورود او برای همیشه به دانشگاه تهران ممنوع شد. 

بدین ترتیب، ورود دکتر پرویز جاوید از سال ۱۳۶۱ شمسی به دانشگاه تهران ممنوع شد. مدتی بعد از اخراج، منزل مسکونی او هم مصادره شد. یک زوج داروساز از دانشجویان قدیمی دکتر از او دعوت به همکاری کردند. آن‌ها صاحب داروخانه‌ی شبانه‌روزی در شمال تهران بودند و قرار شد دکتر جاوید به عنوان دکتر شیفت شب در داروخانه کار کند. تخت‌خوابی هم برای دکتر تهیه کردند که دکتر جاوید در همان محل استراحت کند. 

در سال ۱۳۶۴، با تلاش جامعه بهائی دانشگاه ایندیانا در آمریکا پذیرفت از بین جوانان بهایی محروم از تحصیلات دانشگاهی در ایران دانشجوی مکاتبه‌ای بپذیرد. شرط اصلی دانشگاه این بود که با توجه به نبودن نماینده رسمی دانشگاه در ایران، جامعه بهایی موظف است که پنج نفر از اساتید حائز درجات علمی بالا در ایران را به دانشگاه معرفی کند تا به عنوان نمایندگان دانشگاه به امتحانات دانشجویان نظارت کنند و سایر کارهای دانشگاهی را انجام دهند. دانشگاه ایندیانا پس از بررسی مدارک و تایید رتبه علمی اساتید معرفی شده تدریس مکاتبه‌ای را کرد. 

دکتر پرویز جاوید، یکی از اساتید بهایی بود که مورد تایید دانشگاه ایندیانا قرار گرفت و همراه چهار استاد بهائی دیگر به عنوان هیئت امنای دانشگاه ایندیانا در ایران فعالیت خود را آغاز کردند.  

در سال ۱۳۶۶، دکتر پرویز جاوید و دو تن دیگر از اساتید بهائی موسسه‌ی آموزش عالی بهائیان ایران BIHE را مخصوص جوانان بهائی محروم از تحصیلات دانشگاهی تاسیس کردند. برای این موسسه در ابتدا هیچ آینده‌ای قابل تصور نبود. حتی بسیاری تاسیس یک دانشگاه درون جامعه‌ی بهائی را که به شدت از طرف حکومت تحت فشار و کنترل بود، غیرممکن می‌دانستند. اما موسسه آموزش عالی بهائیان ایران، امروز به یک آکادمی موفق علمی تبدیل شده است. مدرک فارغ‌التحصیلی BIHE در بسیاری از دانشگاه‌های آمریکا، کانادا، استرالیا، هند و اروپا به عنوان مدرک معتبر دانشگاهی شناخته می‌شود و فارغ‌التحصیلان آن در دانشگاه‌های مختلف جهان ادامه‌ تحصیل می‌دهند.  

در زمستان ۱۳۷۸، دکتر جاوید هنگامی که به سوی داروخانه‌یمحل کارش پیاده می‌رفت بر اثر تصادف با یک اتومبیل دچار سانحه شد و پایش شکست. ضارب از صحنه تصادف متواری شد. این واقعه، پرویز جاوید را مدتی خانه‌نشین کرد. 

دکتر پرویز جاوید در ۲۷ مهر ۱۳۸۲ در سن ۷۶ سالگی در تهران درگذشت. او پس از پیروزی انقلاب به ایران برگشته بود و با آن‌که خانواده‌اش در آمریکا سکونت داشتند و امکان زندگی و کار در آن‌ کشور را داشت ولی عشق خدمت به وطنش، او را تا آخرین لحظه حیات در ایران نگه داشت.