صداوسیما و تبلیغ جنگ و اسرائیل‌ستیزی برای کودکان

در مناسبت‌های خاص مذهبی مانند «عاشورا» یا شب‌های «قدر» ماه رمضان، تمام شبکه‌های صداوسیمای جمهوری اسلامی به صورت واحد مشغول پخش کردن مداحی و یا سخنرانی‌های منبرنشینان هستند. مردم از سال‌های قدیم به طنز می‌گویند آنتن تلویزیون در مسجد افتاده است! 

حالا این روزها و با روشن شدن آتش جنگ میان حماس و اسرائیل، گویی آنتن‌ها در فلسطین افتاده‌اند! هر شبکه را که نگاه می‌کنی، مشغول پرداختن به جنگ غزه است؛ یک شبکه مشغول تحلیل جنگ است، شبکه دیگر میزگرد برگزار و شبکه «پویا» که ویژه کودکان است، بازی‌های جنگی معرفی می‌کند. شبکه «مستند» نیز به پخش مستندهای جانب‌دارانه درباره طرفین جنگ می‌پردازد. خلاصه صداوسیما تمام ظرفیتش را بسیج کرده است تا با پخش برنامه‌هایی، نه تنها حمایت عمومی را به سوی فلسطین سوق دهد بلکه اسرائیل‌ستیزی را بیش از گذشته بین مردم و مخصوصا حامیانش پر رنگ کند. این در حالی است که طبق اظهارنظرهای متفاوت کارشناسان رسانه، وظیفه یک رسانه، جهت دهی به افکار عمومی نیست بلکه نشان دادن واقعیت‌های جنگ بین هر کدام از طرفین است.

***

خشم ملت،خروش مقاومت

از همان زمان که «حماس» ناقوس جنگ با اسرائیل را به صدا درآورد و از زمانی که اسرائیل هشدار حمله به غزه را داد، شبکه‌های صداوسیمای جمهوری اسلامی یک‌پارچه شروع به پخش برنامه‌هایی هدفمند در جهت تحریک افکار عمومی علیه اسرائیل و بسیج نیروهای خودی در حمایت از فلسطین کردند. در واقع، داستان از آن‌جا شروع شد که تمام شبکه‌های سیما یک لوگوی قرمز با عنوان «خشم ملت، خروش مقاومت» به جای لوگوی اصلی خود گذاشتند؛ لوگویی که بعضی شبکه‌ها، از جمله شبکه «افق» از مخاطبانش می‌خواهد در راستای آن مطلبی را برایش پیامک کنند. 

مخاطبان خاص این شبکه هم اغلب با شعارهایی چون «مرگ بر اسرائیل»، «برای نابودی اسرائیل آماده به جنگیم» و جملاتی از این دست با این شبکه همراهی می‌کنند.

 

استفاده ابزاری از کودکان

اما اصل ماجرا آن‌جا است که اغلب شبکه‌ها روی تصاویر کودکان جنگ‌زده غزه متمرکز می‌شوند؛ تصاویری که مستقیما احساسات عمومی را برمی‌انگیزند. این کار اما در شبکه‌ها و برنامه‌هایی که مخاطبان کودک و نوجوان دارند، به سبک دیگری انجام می‌شود. این روزها شبکه پویا که از جمله شبکه‌های کودکان و نوجوانان است، مشغول پخش سرودهای حماسی دانش‌آموزان در شهرهای مختلف ایران و یا آموزش بازی‌های جنگی پلی‌استیشن است. 

شبکه‌ای که انتظار می‌رود از پخش تصاویر خشونت‌آمیز پرهیز کند اما نه تنها بازی‌های جنگی معرفی می‌کند و  آموزش می‌دهد بلکه در حال قبولاندن این موضوع به مخاطبان شبکه‌اش است که رفتن به جنگ یک وظیفه عمومی است و حتی نوجوانان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. از این رو است که در یکی از برنامه‌های این شبکه، مجری با چفیه در برنامه‌اش و با شعار «اسرائیل نابود است، فلسطین پیروز است» حاضر می‌شود؛ شعاری که دانش‌آموزان مقطع ابتدایی در چند مدرسه شهر ساری قبل از رفتن به کلاس درس سر دادند و در این شبکه نیز به عنوان شعار غیورانه دانش‌آموزان دختر این شهر پخش شد. اما تصاویر معصوم دانش‌آموزان دوره ابتدایی گواه آن هستند که بیشتر این کودکان بیشتر از سر هیجان دیدن دوربین صداوسیما است که فریاد می‌زنند تا اعتقاد به آن.

 

 از برنامه‌های جمعیت دختران ایران تا پیامک‌های همراهی

دختری مقابل دوربین نشسته است و هر از چندی روسری خود را جلو می‌کشد و به اطراف چشمی می‌اندازد. مجری می‌پرسد «جمعیت دختران ایران» قصد دارد برای همراهی با مردم مظلوم غزه چه کند؟ 

دختر که سعی می‌کند روسری را زیر گلویش محکم کند، می‌گوید: «ما جمعی از دختران ایران هستیم که همگی نقاشیم و قرار است با موضوعیت فلسطین طرحی در تقاطع خیابان قدس و ایتالیا بکشیم.» 

مجری که انگار منتظر جمله دیگری است، می‌گوید:«خب؟ و دیگر چه کار کنید؟»

دختر پاسخ می‌دهد: «بله، با مردم غزه می‌خواهیم هم‌دردی کنیم و علیه اسرائیل تصویری خلق کنیم که ماندگار شود.» 

برنامه هنوز تمام نشده، با همین دو جمله دخترک، مجری سررشته اظهارنظرهای زیادی را علیه اسرائیل در دست می‌گیرد و از مردم می‌خواهد برای هم‌دردی با پدران و مادران داغ‌دیده در غزه  جمله‌ای را به شماره 30000233 پیامک کنند. جملات رسیده همه یک مضمون دارند و هیچ نظر مخالفی در بین آن‌ها دیده نمی‌شود.

 

پای شبکه قرآن هم به میان آمد 

پای این برنامه‌ها اما به شبکه «قرآن» هم رسیده است؛ شبکه‌ای که لیست برنامه مشخص و مخاطبان خاصی دارد اما این روزها سخت در تلاش است که از دیگر شبکه‌ها عقب نماند. از این رو در حال پخش سریال «عملیات اقتدار» است؛ برنامه‌ای که اتمامش، مقدمه تشکیل میزگردی با مضمون جنگ می‌شود. 

با این تغییر چارت برنامه‌ای، شاید پخش مستندهای مقاومت فلسطین از شبکه مستند که اغلب برنامه‌هایی علمی و یا مستندهای جذاب با مضمون‌های مختلف، از حیات وحش گرفته تا سینما پخش می‌کند، غیرطبیعی نباشد اما طبق شنیده‌ها و اخبار غیر رسمی، جایگزینی برخی برنامه‌ها، همان اندک مخاطبان شبکه‌ها را نیز از آن دور کرده است.

 

استراتژی سیما روی آنتن

حالا تمام شبکه‌ها و امکانات صداوسیما یک‌پارچه در اختیار تبلیغ تفکر اسرائیل‌ستیزی قرار گرفته‌اند و به نظر می‌رسد یکی از استراتژی‌های جمهوری اسلامی، سرمایه‌گذاری روی نوجوانان است. از این رو است که شاید بیشتر برنامه‌های این سازمان مانند خواندن سرود نوجوانان، پخش شعار دادن علیه اسرائیل در مدارس کشور و یا انیمیشن‌های جنگی که پدری به خاطر عدالت به جنگ می‌رود و «شهید» می‌شود، در حال پخش هستند. 

این سرمایه‌گذاری در حالی با ظرفیت صداوسیما روی نوجوانان در حال انجام است که نوجوانانی چون «آرمیتا گراوند» در موضوع حق انتخاب پوشش در ایران پیشرو شده‌اند و مدارس نیز هر روز بلوای جدیدی را به خاطر این نافرمانی تجربه می‌کنند.