تشخیص اصالت اطلاعات، به «تجربه»، «احساس» و «دانش» ما باز می‌گردد؛ بدین معنا که ما به عنوان مخاطب، وقتی اطلاعاتی دریافت می‌کنیم، براساس یکی از این سه عنصر، اعتبار و اصالت اطلاعات دریافتی را مورد ارزیابی قرار می‌دهیم. ما می‌توانیم با تمرین چهار مهارت «خودآگاهی»، «پردازش اطلاعات»، «تامل روی رابطه اخبار با یک‌دیگر» و «نگرش اخلاقی درونی شده به اطلاعات»، قدرت تشخیص اصالت و اعتبار اطلاعات را در خود تقویت کنیم.
به بیانیه لشکر «فاطمیون» پیرامون تحولات افغانستان که توسط «تسنیم»، خبرگزاری وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در روز ۲۹ تیر ۱۴۰۰ منتشر شده است، نگاه کنید.
گوشه‌هایی از این بیانیه به این شرح است:
«امریکا و دل‌باختگان لیبرال دموکراسی غرب، هم در افغانستان و هم در خارج از کشور، بلافاصله و هم‌زمان با خروج نظامیان خود از افغانستان، جنگ نرم جدی را با دو هدف عمده و اساسی آغاز کرده‌اند:
الف) هدف اول این که اعلام کنند با خروج امریکا، اوضاع افغانستان به سمت جنگ داخلی و ناامنی خواهد رفت تا از این طریق، هم به عنوان قهرمان از افغانستان خارج شوند و هم به سایر کشورها این هشدار را بدهند که دست از مقاومت برای اخراج امریکایی‌ها بردارند.
ب) هدف بعدی این جنگ نرم اساسی امریکا و غرب‌گرایان، تلاش جدی برای راه‌اندازی یک جنگ داخلی با چاشنی جنگ مذهبی میان شیعیان و اهل سنت است و برای وقوع این امر، از هیچ تلاشی دریغ نخواهند کرد. در چند وقت اخیر، تلاش رسانه‌ای برای به جان هم انداختن مذاهب مختلف در افغانستان به سرعت از سوی رسانه‌های امریکایی و دل‌باختگان به غرب به صورت جدی پی‌گیری می‌شود که نمونه آن، هم در افغانستان و هم در خارج از کشور قابل مشاهده است.
در خاتمه این بیانیه تاکید شده است:
«فاطمیون که خود را فرزندان اسلام می‌دانند، در میان تمامی اندیشمندان و رهبران جهان اسلام، حضرت آیت‌الله العظمی [علی]خامنه‌ای را دل‌سوزترین و آگاه‌ترین فرد به ظرفیت‌ها، فرصت‌ها، مصائب و مسایل مسلمانان جهان و منطقه و راه حل‌های مشکلات آنان دانسته و از این رو علاوه بر لزوم تقدیم رعایت مصالح افغانستان عزیز، خود را به تبعیت از فرامین و رهنمودهای عالی ایشان موظف می‌دانند. بی‌شک فرماندهان، مسوولان ارشد و رزمندگان غیور، دلیر و صبور فاطمیون همواره گوش به فرمان این حکیم بزرگوار بوده و قطار حرکت خود را بر ریل‌گذاری از سوی ایشان منطبق می‌کنند.»
ما پیش‌تر از طریق رسانهها این اطلاعات را در خصوص لشکر فاطمیون دریافت کرده‌ایم:
- لشکر فاطمیون توسط نیروهای داوطلب افغانستانی برای حمایت از حرم «حضرت زینب» تشکیل شده است.
- لشکر فاطمیون توسط ایران سازمان‌دهی شده است.
- مقر لشکر فاطمیون در ایران است.
- رهبران افغانستان، ایران را متهم به سوءاستفاده از پناه‌جویان افغانستانی در سازمان‌دهی و اعزام آن‌ها به جنگ کرده است.
- رهبران ایران مدعی داوطلبانه بودن نیروهای لشکر فاطمیون است و تنها قبول دارد که این لشکر را مجهز ساخته است.
فارغ از محتوای بیانیه، با چنین اطلاعاتی در نگاه اول به این بیانیه، مجموعه‌ای از پرسش‌ها ذهن را مشغول می‌سازند:
- لشکر فاطمیون کدام است؟
- این لشکر چرا تاسیس شده است؟
- لشکری که ادعای حضور داوطلبانه در سوریه برای حمایت از حرم داشت، الان چه نقشی در حمایت از وطن دارد؟
- لشکر فاطمیون کنار «طالبان» ایستاده است یا روبه‌روی آن‌ها؟
- چرا نیروهای لشکر فاطمیون برای دفاع از «وطن» در برابر تهاجم طالبان به این کشور اعزام نمی‌شوند؟
اما محتوای بیانیه به این پرسش‌ها پاسخ نمی‌دهد بلکه تصویر تازه‌ای از فاطمیون ترسیم می‌کند که با اطلاعاتی که پیش‌تر از این گروه نظامی ارایه می‌شد، انطباق ندارد. آن‌چه از این بیانیه برمی‌آید، این است که:
۱- ادبیات بیانیه هیچ نسبتی با زبان فارسی-دری مردم افغانستان ندارد.
۲- ادبیات بیانیه بیش از آن که در تناسب با زبان و اندیشه مردم افغانستان باشد، نسبتی صدرصدی با اندیشه‌های حکومت جمهوری اسلامی و بیت رهبر ایران دارد.
۳- دغدغه تدوین‌کنندگان بیانیه، نه افغانستان و مردم این کشور بلکه ترویج دیدگاه جمهوری اسلامی در ضرورت ناامن کردن منطقه برای نیروهایی امریکایی است.
بنابراین، به عنوان یک مخاطب، نه تنها اعتبار بیانیه را مخدوش بلکه در می‌یابیم که این بیانیه خود ادله‌ای است بر جعلی بودن تمام اطلاعاتی که پیش‌تر در خصوص لشکر فاطمیون از سوی حکومت جمهوری اسلامی دریافت کرده‌ایم.
تنها بخش درست اطلاعات فاطمیون می‌تواند به کارگیری پناه‌جویان افغان در این نهاد نظامی باشد بی‌آن که آن‌ها خود تصمیم‌گیر یا هدف‌گذار باشند. آن‌ها آگاهانه یا ناآگاهانه، آزادانه یا با اجبار در اختیار سیاست‌های جمهوری اسلامی قرار گرفته‌اند.
پس در بررسی اصالت اطلاعات، طرح این پرسش‌ها کلیدی است:
- هدف منبع اطلاعاتی چیست؟
- نویسنده یا نویسندگان با چه تاکتیکی کوشیده‌اند توجه مخاطب را جلب کنند؟
- رسانه مدنظر چه دیدگاهی را ترویج می‌کند؟
- مخاطبان چه برداشت‌هایی از این پیام خواهند داشت؟
- رسانه منتشر کننده چه اطلاعاتی را از دید مخاطب پنهان می‌کند؟
به عنوان مخاطب رسانهها، اگر ذهن خودآگاه ما در مواجهه با هر خبری، این پرسش‌ها را مرور کند، به مرور می‌توان امیدوار بود که رسانهها کارکرد اطلاعات «فیک» و «نادرست» را علیه خود ارزیابی کند و کمتر اخبار و تحلیل‌های خود را با خبرهای دروغ درآمیزند.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر