پشنگ کامکار؛ عضو گروه کامکارها و هنرمند اهل سنت

لادن رحیمی، شهروند‌خبرنگار

ایران را تمامی ایرانیان، فارغ از عقاید شخصی، دین یا مذهب‌ خود ساخته‌اند. خبرنگاران و شهروندخبرنگاران «ایران‌وایر» در مجموعه‌ای، چهره‌های برجسته اقلیت‌های دینی و مذهبی را معرفی می‌کنند. شما هم اگر با شخصیت‌های برجسته اقلیت‌های دینی آشنایی دارید یا داستان زندگی و خدمات آن‌ها را می‌دانید، با ایمیل [email protected] تماس بگیرید و روایت خود را با ما در میان بگذارید.

***

«پشنگ کامکار»، نوازنده سنتور، از اعضای گروه کامکارها و یکی از بنیان‌گذاران گروه شیدا در ۳۰آذر۱۳۳۰ در یک خانواده کُرد اهل سنت در سنندج متولد شده است.

وی از سن ۱۰ سالگی فراگیری موسیقی را با ساز سنتور نزد برادر بزرگ خود هوشنگ کامکار آغاز کرد. ردیف‌های استاد «ابوالحسن صبا» را نزد پدر خود استاد حسن کامکار آموخت.

پشنگ كامكار با اینکه در خانواده‌ای هنرمند متولد شده بود، درباره سختی شروع کارش می‌گوید: «در آن زمان تنها كسانی كه می‌توانستند مرجعی باشند برای رفع مشكلات و سوالات، پدر و برادر بزرگترم بودند. البته وقتی نوبت به مسائل تخصصی‌‌تر نوازندگی سنتور رسید، كمک ایشان هم محدودتر شد؛ زیرا ساز تخصصی پدر ویولن بود و برادرم نیز مدتی بود كه به صورت تخصصی به ویولن می‌پرداخت. مسائلی از قبیل طرز مضراب گرفتن، مضراب زدن، حركت دست و ... مجهولاتی بود كه خود باید آن‌ها را پیدا می‌كردم.»

حدود دو سال بعد از آن تاریخ استاد «فرامرز پایور» کنسرتی را در سنندج ترتیب دادند. آن‌جا بود که پشنگ کامکار برای اولین بار فیگور و استیل یک نوازنده حرفه‌ای سنتور را می‌بیند و متوجه اشکالاتی در فیگور و حالت نوازندگی خود می‌شود. خود در این‌باره می‌گوید: «دو یا سه سال مضراب را اشتباه می‌گرفتم. تا این که استاد پایور به همراهی خانم خاطره پروانه برای اجرای کنسرت به سندج آمدند. در سالن کنسرت از دور حرکات دست استاد پایور را نگاه می کردم و متوجه اشکالات دست خودم می‌شدم. متوجه شدم که مضراب را باید با کمک مچ حرکت داد نه انگشتان.»

پشنگ کامکار در سال ۱۳۴۵ در مرکز فرهنگ و هنر سنندج مشغول به تدریس شد و هم‌زمان با تدریس به اجرای کنسرت در شهرهای مختلف کردستان و اردوهای رامسر پرداخت. به مدت پنج سال با رادیو سنندج همکاری کرد و بعد از دوران سربازی به تهران مهاجرت کرد. او در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران به تحصیل مشغول و موفق به دریافت مدرک کارشناسی شد.

او همچنین در دانشگاه از محضر اساتیدی هم‌چون «نورعلی خان برومند» و دکتر «داریوش صفوت»، دکتر «برکشلی»، «هرمز فرهت»، دکتر «تقی مسعودیه» و سایر اساتید بهره برده است. پشنگ کامکار به همراه «پرویز مشکاتیان» در سال ۱۳۵۵ در آزمون باربد که توسط نور علی خان برومند تاسیس شده بود، شرکت کرد و به مقام نخست سنتورنوازی نائل آمد.

پشنگ کامکار یکی از بنیان‌گذاران گروه «شیدا» است. اولین تک‌نوازی خود را با این گروه به همراه «محمدرضا شجریان» و «محمدرضا لطفی» با نام «به یاد عارف» ارائه کرد و به دنبال آن کارهای دیگری مثل چاوش ۶ و همچنین سه‌گاه جشن طوس را با همین گروه اجرا کرد. بعد از تعطیلی گروه شیدا، پشنگ کامکار سرپرستی گروه را به عهده گرفت و دو آلبوم با خوانندگی «صدیق تعریف» به اسم فراق و گلگشت روانه بازار کرد. او هم‌چنین مدتی هم با گروه «دستان» همکاری داشت و همراهی این گروه در سایر کشورها را نیز در کارنامه هنری خود دارد.

تا این‌که گروه کامکارها به طور رسمی شکل گرفت و او همراه این گروه خانوادگی و سایر کشورها کنسرت‌هایی در جهت معرفی موسیقی برگزار کرد و همچنین اجرا در فستیوال‌های معتبر جهانی در سال ۱۳۸۱ آثارش در شورای ارزشیابی هنرمندان مورد بررسی قرار گرفت و مقام درجه یک هنری (معادل دکترا) به او اعطا شد. از دیگر فعالیت‌های او می‌توان به تدریس در دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد و عضویت در هیات ژوری دانشکده موسیقی کرج و تدریس نوازندگی سنتور اشاره کرد.

پشنگ کامکار در تمامِ این سال‌ها ابداع‌های بسیار روی سنتور کرده و از آن طرف، وقتِ بسیاری روی آموزش موسیقی برای نسل‌های متمادی گذاشته است؛ آلبوم «بارانه‌» او که تک‌نوازی‌هایش با ساز سنتور است؛ همچنان به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار تک‌نوازی خلق‌شده در این سال‌ها به حساب می‌آید.

او آثار مکتوبی چون «شیوه سنتورنوازی»، «ردیف میرزا عبدالله برای سنتور»، «موج»، «گلنار»، «یادگاران»، «سپیده» و «هزاردستان» را در کارنامه خود دارد.

از نكات مهم دیگر توجه وی به موسیقی فولكلور كردستان بود. وی در این‌باره می‌گوید: «به همراه سایر برادران و خواهرم، قطعات و ملودی‌های كردی را به صورت گوشی و بدون نت با هم تمرین می‌كردیم. آن‌قدر یک قطعه را گوش می‌كردیم و سپس روی آن تمرین می‌كردیم كه به‌اصطلاح ملودی‌ها برایمان روان می‌شد.»