اردشیر کامکار؛ نوازنده اهل سنت کمانچه

رویا جوادی ، شهروندخبرنگار

ایران را تمامی ایرانیان، فارغ از عقاید شخصی، دین یا مذهب‌ خود ساخته‌اند. خبرنگاران و شهروندخبرنگاران «ایران‌وایر» در مجموعه‌ای، چهره‌های برجسته اقلیت‌های دینی و مذهبی را معرفی می‌کنند. شما هم اگر با شخصیت‌های برجسته اقلیت‌های دینی آشنایی دارید یا داستان زندگی و خدمات آن‌ها را می‌دانید، با ایمیل [email protected] تماس بگیرید و روایت خود را با ما در میان بگذارید.

***
«اردشیر کامکار»، از اعضای گروه «کامکارها» و نوازنده «کمانچه»، «قیچک»، «دف» و «ویولن» ۲۸ آبان ۱۳۴۱ در یک خانواده کُرد اهل سنت در سنندج متولد شده است.

او از دوران خردسالی نزد پدرش، استاد «حسن کامکار»، به فراگیری تئوری موسیقی و ساز ویولن پرداخت و در همان دوران کودکی به عنوان نوازنده ویولن و کمانچه به عضویت «ارکستر فرهنگ و هنر» سنندج درآمد.

اردشیر کامکار در سال ۱۳۵۹ در تهران همکاری خود را با گروه‌های «شیدا» و «عارف» آغاز کرد و هم‌زمان نکات و ظرایف ردیف‌های سازی و آوازی موسیقی سنتی ایران را نزد اساتیدی چون «محمدرضا لطفی»، «پشنگ کامکار»، «داوود گنجه‌ای»، «محمدرضا شجریان» و «اصغر بهاری» فرا گرفت.

او هم‌چنین یکی از نوازندگان گروه «چاووش» بود و در تعداد زیادی از آثار این کانون به نوازندگی پرداخت.

اردشیر کامکار همواره برای گسترش هر چه‌ بیش‌تر قابلیت‌های ساز کمانچه کوشیده است. او با استفاده از تکنیک‌های خاص ویولن و پوزیسین‌های ویولن بر روی ساز کمانچه توانست چهره‌ای دیگر از این ساز به‌ نمایش بگذارد.

از شاخصه‌های او در نوازندگی کمانچه، می‌توان به پوزیسیون‌های هفت به بالا و اجرای صداهای هارمونیک اشاره کرد. این تکنیک‌ها مختص ساز ویولن و تقریباً برای ساز کمانچه به‌ سختی قابل اجرا هستند. دو آلبوم «بر تارک سپیده» و «به یاد صبا» در راستای همین تکنیک تولید شده‌اند. اردشیر در آلبوم بر تارک سپیده، با توانایی‌های خود دست به ابتکارهایی زد و توانست کمانچه را سازی بسیار قابل کار جلوه دهد.

خودش در مورد این آلبوم گفته است: «بر تارک سپیده در واقع یک کنسرتینو برای کمانچه و ارکستر است. ملودیِ آن از خودم و کار ارکسترش از برادرم، ارسلان است. چندین بار هم این قطعه را با ارکستر سمفونیک تهران در تهران و همین‌طور در مالموی سوئد با ارکستر پالرمو و با ارکستر سمفونیک تهران اجرا کردیم. این ایده‌ها همیشه در ذهنم بوده‌اند که برای کمانچه از این دست کار‌ها هم انجام بدهم. همواره سعی‌ام بر این بوده است که این ساز در کنار دیگر ساز‌های ایرانی و غیرایرانی به صورت جهانی مطرح شود و به کمانچه‌ ایران در مقایسه با ساز‌های مشابهِ دیگر به دیده‌ تحقیر نگاه نشود. یکی از راه‌ها برای رسیدن به این مهم، گسترش رپرتوار برای این ساز و تنوع قطعات ساخته شده برای آن است.»

کتابی نیز با عنوان «بر تارک سپیده»، اثر اردشیر کامکار و با گردآوری «شروین مهاجر» و «امیر ناصر رنجبر» در ۱۰۴ صفحه در سال ۱۳۹۶ توسط «نشر نای و نی» منتشر شده است.

این کتاب شامل ۳۰ قطعه از آثار این هنرمند صاحب‌نام در عرصه کمانچه‌ نوازی است که در راستای اهداف او برای ارتقای مجموعه‌های آموزشی برای کمانچه، تهیه و تدوین شده است. در قطعات کتاب بر تارک سپیده سعی شده است تا هر دو وجه هنری و آموزشی موسیقی ایرانی و ساز کمانچه در نظر گرفته شود؛ بدین معنا که علاوه بر توجه به ظرافت‌ها و ویژگی‌های موسیقی ایرانی، به تکنیک‌های کمانچه‌نوازی نیز توجه خاص بشود.

اردشیر کامکار علاوه بر عضویت در گروه کامکارها، از دیر باز در پی عملی ساختن پروژه‌هایی نظیر ایجاد ارکستر بزرگ کمانچه (آنسامبل) و نیز «گروه آنسامبل موسیقی ملی» بوده است.

در این زمینه می‌توان ضبط و اجرای آثاری با صدای «همایون شجریان» و اجراهایی در تهران و شهرستان‌ها در سال ۱۳۹۳ با گروه اردشیر کامکار و خوانندگی «وحید تاج» و «حشمت‌اله رجب‌زاده» را نام برد.

از آلبوم‌های مستقل او می‌توان ناشکیبا با خوانندگی همایون شجریان، راز نگاه، یقین گمشده و آلبوم بی غبار عادت که با همنوازی شاگردش، شروین مهاجر عرضه شده را نام برد.

آلبوم «یقین گم شده» با همراهی «زکریا یوسفی» در سی و یکمین «جشنواره موسیقی فجر» حائز رتبه بهترین آلبوم موسیقی ایرانی شد.

بخش عمده فعالیت‌های هنری اردشیر کامکار به آموزش دانشجویان و هنرآموزان موسیقی گذشته است که از این لحاظ، در زمره پرکارترین معلم‌های موسیقی محسوب می‌شود.

اردشیر كامكار در سال ۱۳۹۳ به عنوان یکی از چهار چهره نام‌دار موسیقی و هنر كشور از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مورد تجلیل قرار گرفت.