تحلیل یک نظرسنجی؛ حمایت 89 درصدی از کارگران افغان

فارغ از ریشه های فرهنگی قوی و کهن بین دو ملت ایران و افغانستان، در طول سه دهه گذشته، بارها به دلایل مختلف، چون حضور کارگران افغان در جامعه ایران، پیامدهای جنگ افغانستان، حاشیه های جنگ سوریه و ...، گاه به گاه مهاجران افغان به مهم ترین سوژه های روزمره ایرانیان تبدیل شده است.

در این میان، همواره کارگران افغان، جایشان ثابت بوده است. عقاید مختلفی درباره حضور آنان در ایران جاری بوده، از مهربانی بسیار تا ابراز نفرت علنی.

چندی پیش در تجمع روز کارگر، دوباره حضور کارگران افغان حاشیه ساز شد. پلاکاردی که شعار "کارفرما حیا کن، افغانی را رها کن" بر آن نقش بسته بود، به شدت مورد توجه رسانه ها قرار گرفت.

در آخرین نظرسنجی ایران وایر درباره این پلاکارد نظر مخاطبان را پرسیدیم. 89.4 درصد مخاطبان ایران واکنش منفی نشان دادند. 50 درصد آنها این گزینه را انتخاب کردند: "شعار نادرستی است. کارگران افغان بخشی از فرصت های شغلی را اشغال کرده اند ولی مشکل اصلی آنها نیستند."

39.4درصد هم گفته اند "شعار نادرست و نژاد پرستانه ای است. کارگران ارزان و پرکار افغان به اقتصاد و بازار شغل ایران کمک موثری کرده اند."

تنها حدود 5 درصد موافق این شعار بوده اند. 2.8 درصد گفته اند "شعار درستی است. کارگران افغان فرصت های شغلی را اشغال کرده اند. باید فعالیت شان ممنوع و از کشور خارج شوند." 2.1 درصد هم گفته اند که شعار درستی است. رفتار کارفرمایان ایرانی غلط است. باید حتما از کارگر ایرانی استفاده کنند. 5.6 درصد هم موافق هیچ گزینه ای نبوده اند.

تاکنون آمار دقیقی از تعداد کارگران افغان در ایران منتشر نشده است. آمارهای غیررسمی می گویند که 2 میلیون نفر افغان در ایران زندگی می کنند. این افراد اغلب در کوره‌پزخانه‌ها، کارهای ساختمانی، کارگاه‌های کشاورزی و نگهبانی کارگاه ها فعال هستند. در برخی این حوزه ها مانند کار در کوره پزخانه ها، ایرانیان علاقه مند به کار نیستند و بیشترین اعتراض به بخش کارهای ساختمانی باز می گردد.

اما در یک نمای کلی می توان یک مقایسه ساده انجام داد. استان کهکیلویه و بویر احمد یکی از استان هایی است که ورود افغان ها را ممنوع کرده است. نرخ بیکاری در این استان بر اساس آمار رسمی در سال 92، 12.3 درصد بوده است. نرخ بیکاری در همان سال در استان یزد که میزبان جمعیت عظیمی از کارگران افغان است، 11.1 درصد بوده است. نرخ بیکاری در همین دوران در استان سیستان بلوچستان که بنابر آمارها میزبان 15 درصد مهاجران افغان در ایران است، 12.7 درصد بوده است، در حد و  اندازه کهیلویه و بویراحمد. این نمونه ها به روشنی نشان می دهد که مولفه های نرخ بیکاری در هر استان، انبوهی از سیاست ها، رویکردها، رویدادهاست و ربط مستقیمی به حضور کارگران افغان ندارد.

رای مخاطبان ایران وایر هم نشان می دهد که آنها نیز با چنین گزاره ای موافق هستند. چنین نظراتی را در بخش کامنت ها هم می توان دید. یکی از مخاطبان ایران وایر نوشته است: «اﮔﺮ اﻳﻦ ﻫﻤﻮﻃﻨﺎﻥ اﻳﺮاﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﻌﺎﺭﻭ ﺩاﺩﻥ ﻛﻪ ﺻﺪ ﺩﺭ ﺻﺪ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ و ﺩﺭﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ، ﭘﺲ ﻣﺎ اﻳﺮاﻧﻴﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮ اﺭﻭﭘﺎ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩاﺭﻳﻢ ﻛﺎﺭ ﻣﻴﻜﻧﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺘﻆﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺠﻤﻌﺎﺗﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﺧﻮﺩﻣﻮﻥ ﺑﺎﺷﻴﻢ!! ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺠﻤﻌﺎﺗﻲ ﺗﺎ اﻻﻥ ﻧﺸﺪﻩ اﮔﺮﻡ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻮﭼﻴﻚ ﺑﻮﺩﻩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻧﻴﻮﻣﺪﻩ ﭘﺲ ﺣﻖ ﻫﻤﻪ ﻫﺴﺘﺶ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺟﺎ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻣﻴﻜﻧﻪ و ﻣﻴﺨﻮاﺩ ﻧﻮﻥ ﺣﻼﻝ ﺩﺭ ﺑﻴﺎﺭﻩ ﻣﻮﺭﺩ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻗﺮاﺭ ﺑﮕﻴﺮﻩ ﺣﻖ اﻳﻦ ﻫﻤﺰﺑﺎﻧﺎﻥ اﻓﻐﺎﻥ ﻫﺴﺘﺶ ﻛﻪ ﻛﺎﺭ ﻛﻨﻦ ﺗﻮ اﻳﺮاﻥ ﻣﺜﻞ ﻣﻦ ﻧﻮﻋﻲ ﻛﻪ ﺩاﺭﻡ ﺗﻮ اﺭﻭﭘﺎ ﻛﺎﺭ ﻣﻴ ﻜﻨﻢ.»

دیگری هم نوشته: «اين واقعا زشت و نژاد پرستانه ست كه دست روي يك مليت بذاريم و بگيم اينها نبايد حق كار داشته باشن. اگر اين اتفاق تو اروپا افتاده بود، اين افراد بازداشت مي شدن، به جرم نژاد پرستي محاكمه مي شدن و بايد به دولت غرامت پرداخت مي كردن. »

برخی هم به مزایای حضور افغان ها در بازار کار ایران اشاره کرده اند: «اگر اینان نبودند الان هزینه استخدام کارگران بشکلی آن چنان بالا می رفت که تاثیراتش را نیز در همه زمینه ها بر روی کالا ها و خدمات و تولیدات میگذاشت .. من چون شهرک عباس آباد زیاد میرم کار کردن افغانیارو دیدم واقعا هرکدومشون انداره چندتا کارگر ایرانی کار میکنن. فک کنم تعداد کمی کارگر ایرانی پیدا بشه که مثل اینا کار کنن.»

البته کامنت های منتقدانه هم داریم. مثلا این نمونه که گفته است کارگران افغان «سال های سال است که بدون احترام به قوانین ایران و یا بین المللی بصورت غیرقانونی وارد کشور شده و با اسامی جعلی به هر کجای ایران رفته و بدون رعایت هیچ قانونی به کار مشغول شده ... آیا زمان آن فرا نرسیده که افغانی ها نیز به جای مظلوم نمایی و فحاشی به مردم ایران و دادن لقب نژاد پرست با احترام به قانون کشور میزبان دارای حقوق قانونی یک مهاجر شوند ... سالیانه چند میلیارد دلار توسط افغانی ها (معادل کل بودجه سالیانه افغانستان) بدون پرداخت مالیات و ... از کشورمان خارج می گردد. چرا به جرایمی که بسیاری از آنها طی این سال های دراز در کشورمان مرتکب شده و به دلیل مجهول الهویه بودن از کشورمان متواری شده و قابل پیگیری هم نبوده و نیستند حساسیت لازم را نشان نمی دهند؟»