حقوق شهروندى در عصر پر ابهام هاشمى

۱۷ بهمن ۱۳۹۴

خواندن در ۳۸ دقیقه

سلسله مطالب و ویدیوهای «حقوق شهروندی» از طریق مصاحبه با صاحب نظران و یا کسانی که شاهد نقض این حقوق در ایران بوده اند، به سیر حمایت و یا نقض حقوق شهروندان از سوی حکومت می پردازد. این پروژه، بازه زمانی ۱۳۴۷ تاکنون را شامل می شود.

این بخش به وضعیت حقوق شهروندی در دوران اکبر هاشمی رفسنجانی، چه در زمان ریاست جمهوری وی و چه در زمانی که وی دارای سایر پست های کلیدی بود، پرداخته است.
نقض حقوق شهروندی، بازداشت های گسترده مخالفان سیاسی و دخالت در ترور مخالفان در خارج از کشور از جمله مباحثی است که در این بخش توسط «شیرین عبادی»، «حسن یوسفی اشکوری» و «فرج سرکوهی» بدان ها پرداخته می شود.

تماشا در ویمیو

شیرین عبادی، حقوق دان و برنده جایزه صلح نوبل ۲۰۰۳ معتقد است در دوران ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی که مصادف با پایان جنگ ایران و عراق بود، به دلیل نیازهای عمومی جامعه به آرامش و نشاط، تلاش هایی در جهت کاهش فشارها بر زنان انجام شد:«علاوه بر آن، بسیاری از دختران خانواده های روحانی و سنتی در قدرت نیز پا به عرصه فعالیت های مدنی گذاشتند؛ به عنوان نمونه، دختر «صادق خلخالی» تبدیل به یکی از پیشروان حقوق زنان شد و علیه حجاب اجباری نوشت و دخترآقای هاشمی رفسنجانی نیز مساله دوچرخه سواری زنان را مطرح کرد. در نتیجه، به تدریج فضا کمی بازتر شد. اما گروه های بنیادگرا احساس خطر کردند که مبادا این تغییرات، آغازگر تغییرات دیگری شود و در نتیجه، شروع به سنگ اندازی کردند. اما مردمی که اندکی از طعم آزادی را چشیده بودند نیز ساکت ننشستند و اعتراض کردند. در نهایت، این اعتراضات باعث شد که مجلس ششم و آقای خاتمی که به اصلاحات معتقد بودند، با این استدلال که برای جلوگیری از انقلابی دیگر اصلاحاتی باید انجام شود، به قدرت برسند.»

تماشا در ویمیو

حسن یوسفی اشکوری، نماینده دوره اول مجلس شورای اسلامی، نویسنده و محقق می گوید که از منتقدان اکبر هاشمی رفسنجانی در دوران زمام‎داری وی بوده اما با توجه به تغییر مواضع رفسنجانی در سال های های اخیر و پس از «جنبش سبز»، دیدگاه وی نسبت به او کمی بهترشده است.

با این وجود، معتقد است که بسیاری از مشکلات مملکت ریشه در دوران هاشمی رفسنجانی دارد؛ نه فقط در دوران ریاست جمهوری، بلکه هم چنین در دورانی که وی در سایر نقش هایی که از سال ۶۰ تا دوم خرداد ۱۳۷۶ ایفا کرده است هم چون ریاست مجلس و جانشینی فرمانده کل قوا در جنگ.

قتل های زنجیره ای، ترورها، برخورد با نویسندگان، ماجرای حادثه اتوبوس نویسندگان، آزادی نسبی در فضای مطبوعات در دوره اول ریاست جمهوری وی و بسته تر شدن فضا در دوره دوم ریاست جمهوری او که منجر به وقایع دوم خرداد شد، از دیگر سرفصل های سخنان یوسفی اشکوری است.

تماشا در ویمیو

فرج سرکوهی، نویسنده، روزنامه نگار و منتقد ادبی درباره فضای حاکم بر مطبوعات آن دوران، دستگیری «علی اکبر سعیدی سیرجانی»، نویسنده و ادیب، نامه حدود ۶۰ نفر از نویسندگان و درخواست رعایت حقوق قانونی سیرجانی و واکنش وزارت اطلاعات نسبت به امضا کنندگان نامه سخن گفته است.

ماجرای رفتن سیرجانی به فرودگاه به قصد سفر به آلمان و چگونگی ربوده شدن و شرح شکنجه این نویسنده -که در دوران هاشمی به قتل رسید- برای گرفتن اعتراف مبنی بر این که شخصی فاسد و جاسوس غرب برای اجرای پروژه تهاجم فرهنگی بوده است و فشارهایی که در خارج از کشور برای آزادی وی بر حکومت وارد شد، از مواردی هستند که فرج سرکوهی به آن ها پرداخته است .