«حسن روحانی»، رییس‌جمهوری ایران در واکنش به خبر فیلترینگ تلگرام تا پایان فروردین ماه که «علاءالدین بروجردی»، رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی آن را اعلام کرد، گفته است:«بنای نظام بر رفع انحصار از فضای پیامرسانها بوده است نه فیلتر و بستن فضای مجازی.»
اوهمچنین با اشاره به نقش پیام‌رسان‌هایی مانند تلگرام در ایجاد اشتغال در ایران، گفته است: «کام مردم را با این گونه حرف‌ها تلخ نکنید. در فضای بحران بیکاری، تیشه به ریشه اشتغال نزنید.»
دفاع رییس‌جمهوری از دسترسی به تلگرام در حالی است که «ابوالحسن فیروزآبادی»، دبیر شورای عالی فضای مجازی کشور گفته است تلگرام در «هیچ جا» ثبت نشده و در هیچ کشور دیگری جز ایران پیام‌رسان غالب نیست.
او همچنین فیلتر کردن تلگرام را معطوف به موافقت و دستور حسن روحانی مبتنی بر رفع انحصار از پیام رسان ها دانسته و گفته است این اقدام در راستا بومی سازی این حوزه است: «فضای مجازی در سال ۹۷ ملی می‌شود و با توجه به معضلات عدیده تلگرام، در شورای عالی فضای مجازی به این نتیجه رسیدیم که حتما باید پیام‌رسان بومی داشته باشیم. اگر قرار شد تمهیداتی درباره تلگرام اتخاذ شود، سعی خواهیم کرد کمترین ضرر را فعالان حاضر در این شبکه متحمل شوند.»
ماه‌ها است که تبلیغات دولتی بر استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی متمرکز است. علاءالدین بروجردی، رییس کمیسیون امنیت ملی مجلس گفته است:«ممکن است تعداد مشترکان سروش [یکی از پیام‌رسان‌های داخلی] سه‌میلیون باشد و تعداد مشترکان تلگرام ٤٠ میلیون اما این تعداد سرریز می‌شوند زیرا با خارج‌شدن تلگرام از دسترس، مردم به یک سامانه ملی روی می‌آورند.»
ناظران و کارشناسان امنیت شبکه اما می‌گویند استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی امن نیست و کاربران نباید به هیچ عنوان تن به استفاده از اپلیکیشن‌های پیام‌رسان داخلی بدهند.
«امیر رشیدی»، محقق امنیت و دسترسی به اینترنت که در «کمپین حقوق بشر در ایران» فعال است، در پاسخ به این نگرانی ها به «ایران وایر» می‌گوید: «ما در مورد ایران صحبت می‌کنیم که یک تاریخ پر از نقض حقوق کاربران اینترنت دارد. وقتی هیچ قانون مشخصی برای حمایت از کاربران وجود ندارد و همان‌هایی هم که هستند، رعایت نمی‌شوند، در صورتی که اطلاعات کاربران ایرانی در دسترس مقامات امنیتی و قضایی باشد، به راحتی مورد سوء استفاده قرار می‌گیرند.»
او اضافه می کند: «در گذشته دیده‌ایم که مثلا یک وب سایت یا بلاگ بدون طی شدن روند قضایی، صرفا با یک تلفن بازجو یا یک مقام امنیتی و قضایی حذف یا فیلتر شده است و بعد نویسنده آن مطالب بازداشت و زندانی. برای همین حتی اگر یک اپلیکیشن از نظر فنی دارای امنیت باشد اما چون در دسترس مقامات ایرانی است، استفاده از آن را امن نمی‌دانم و توصیه نمی‌کنم. بماند که تجربه و بررسی‌های من نشان می‌دهند واقعا از نظر فنی هم امن نیستند. ضمن این‌که بودن این اطلاعات در دست یک شرکت ایرانی، خطر سوء استفاده از آن‌ها توسط مقامات امنیتی و قضایی جمهوری اسلامی را به دنبال دارد.»
اما اگر سرور یک پیام‌رسان ایرانی در خارج از کشور باشد، باز هم نا امن است؟
پاسخ رشیدی مثبت است: «وقتی مالکیت آن در اختیار یک شرکت ایرانی باشد، باید به درخواست‌های حکومت تن دهد. اما همان طور که دیدیم، در مورد سایر اپ‌های غیر ایرانی، آن‌ها از ترس به خط افتادن شهرت خودشان چنین کاری نخواهند کرد. علاوه بر این‌که در صورتی که اثبات شود فردی به دلیل همکاری این شرکت‌ها با دولت ایران زندانی شده یا تحت تعقیب قرار گرفته است، در خارج از ایران امکان شکایت از این شرکت‌ها وجود دارد. پس اپلیکیشن‌های خارجی این کار را نخواهند کرد.»
ایران نخستین کشوری نیست که قصد کرده است با فیلتر کردن پیام‌رسان خارجی و جا انداختن یک اپلیکیشن داخلی، بر مکالمات شهروندان مسلط باشد. این راه را چین قبلا با اپلیکیشن «وی چت» رفته است؛ نرم افزاری که سال ۱۳۹۲ توسط «کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه» در ایران با دلایلی مثل «جمع‌آوری کلیه اطلاعات موجود در گوشی‌های کاربران و رصد ارتباطات اعضا» و «جلوگیری از انتشار محتوای مجرمانه غیراخلاقی و مستهجن برای نوجوانان» فیلتر اما پس از اعتراضات مردمی دی ماه ۹۶ ناگهان رفع فیلتر شد.
رشیدی در این رابطه به «ایران وایر» می‌گوید: «بر اساس تحقیقات "سیتیزن لب"، وی چت نه تنها محتوای پیام‌های کاربران را بر اساس دستورات و میل دولت چین سانسور می‌کند بلکه گزارش‌های زیادی وجود دارد از این‌که افراد به دلیل مثلا گفتن یک جوک ساده در مورد مقامات کشور چین، ناپدید و بعد معلوم شده زندانی بوده اند.»
اما در صورت فیلترینگ تلگرام، چه اپلیکیش‌هایی برای جایگزینی مناسب هستند و می‌توان به آن‌ها اطمینان کرد؟ پیشنهاد رشیدی مشخص است: «به طور خیلی روشن من "سیگنال" را پیشنهاد می‌کنم که متاسفانه فیلتر است و تا امروز مقامات ایرانی مثل آقای "محمدجواد آذری جهرمی"، وزیر ارتباطات و فن آوری اطلاعات هیچ دلیلی برای فیلتر بودن این اپ اعلام نکرده‌اند. چون نه کانال دارد و نه ارز دیجیتال و نه هیچ مورد دیگری که تا امروز به عنوان مشکلات تلگرام با ایران از طرف این آقایان اعلام شده باشد. هیچ نوع اطلاعاتی هم از کاربر در سیگنال باقی نخواهد ماند که نگران سوء استفاده هر دولت و یا نهادی از اطلاعات کاربران باشیم. به تازگی، تور یک برنامه پیام‌رسان ناشناس را ساخته که آن هم خوب است ولی باید کمی صبر کنیم تا آزمایش‌های اولیه را بگذارند چون درحال حاضر تنها نسخه آزمایشی آن منتشر شده است.»
تور (TOR)، سامانه ای است که در ایران بیشتر به خاطر استفاده از فیلترشکن هایش مشهور است، حالا ممکن است در عرصه پیام رسان هم بتواند کمک کند مشکلات موجود را کمتر کند.
مطالب مرتبط:
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر