هفت ماه پس از سرنگونی هواپیمای مسافربری اوکراین با ۱۷۶ مسافر و خدمه توسط «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی»، جعبه‌های سیاه هواپیما برای بازخوانی اطلاعات آن، به فرانسه ارسال شده و در اختیار «دفتر تحقیقات و تحلیل ایمنی هوایی» در پاریس قرار گرفته است.
به دلیل شدت انفجارهای صورت گرفته، جعبه‌های سیاه آسیب دیده بود و با امکانات فنی موجود در ایران بازخوانی آن ممکن نبود. پس از ماه‌ها مقاومت ایران، جعبه‌ها به فرانسه فرستاده شده است. جمهوری اسلامی ایران ابتدا از ارسال جعبه‌های سیاه برای بازخوانی اطلاعات آن با توجیه عدم اطمینان به طرف‌های خارجی خودداری و پس از موافقت با ارسال، چهار ماه در انجام آن تعلل کرد.
نماینده‌ای از ایران به عنوان کشور محل سقوط، نماینده‌ای از اوکراین به عنوان کشور مالک هواپیما، نماینده‌ای از آمریکا به عنوان کشور سازنده هواپیما و نماینده‌ای از کانادا به عنوان کشوری که شمار قابل توجهی از سرنشینان هواپیما اتباع آن بودند، در جریان بازیابی اطلاعات جعبه‌های سیاه حضور دارند.
علی‌رغم اطلاق نام سیاه به جعبه‌های ضبط اطلاعات پرواز، این جعبه‌ها به رنگ نارنجی و دارای شب‌رنگ هستند تا در صورت وقوع سانحه برای هواپیما، به پیدا کردن آن‌ها در میان اجزای متلاشی شده، کمک کند.
هواپیمای اوکراینی همانند هر هواپیمای دیگری دارای دو جعبه سیاه بوده است. یک جعبه، اطلاعات فنی هواپیما را ضبط و هر چند ثانیه یک بار به زمین مخابره می‌کند و دیگری صدای کابین خلبان و مکالمات رادیویی داخل هواپیما بین خدمه را ضبط می‌کند و در خود نگه می‌دارد.
پس از پیدا شدن جعبه‌های حاوی اطلاعات فنی هواپیما و صدای کابین، در صورتی که پرواز دچار سانحه بین‌المللی باشد، با حضور نمایندگان کشورهای مربوط به پرواز، جعبه‌ها مهروموم می‌شوند و برای بازیابی اطلاعات به محل تحقیقات اطلاعات پرواز که به صورت محرمانه فعالیت می‌کند، برده می‌شوند که به طور معمول با عایق‌های صوتی در برابر شنود یا خراب‌کاری محافظت می‌شوند.
در صورتی که جعبه‌ها آسیب ندیده باشند، به دلیل دیجیتال بودن نحوه ضبط اطلاعات، بازیابی آن‌ها به سرعت امکان‌پذیر است، اما اگر این جعبه‌ها همچون جعبه هواپیمای سرنگون شده اوکراینی صدمه دیده باشند، ممکن است بازیابی اطلاعات آن حتی ماه‌ها طول بکشد.
وسایل الکتریکی ضبط مکالمات در هر دو جعبه سیاه از یک آلیاژ بسیار مقاوم ساخته می‌شود که در برابر ضربه، سقوط، برخورد با کوه و صخره و افتادن در آب، از اطلاعات ذخیره شده محافظت کند، اما شدت انفجار در هواپیمای اوکراینی به حدی بوده است که به این پوسته آسیب رسیده و بازیابی اطلاعات آن را احتمالا زمان‌بر خواهد کرد.
بازیابی جعبه اطلاعات فنی هواپیما باید مطابق مقررات بین‌المللی با بازیابی جعبه مکالمات خلبان در کابین و تماس رادیویی خدمه به صورت هم‌زمان انجام شود. در تمام فرایند بازیابی اطلاعات، نمایندگان کشورهای ایران، اوکراین و آمریکا باید حضور داشته باشند و نمایندگان کشورهایی همچون کانادا، بریتانیا، سوئد و افغانستان هم که اتباع آن‌ها مسافر هواپیما بوده‌اند، می‌توانند ناظر مراحل مختلف باشند. نماینده جمهوری اسلامی ایران در مراحل بازیابی اطلاعات، یک قاضی از دادسرای نظامی و انتظامی است. ایران به دلیل اینکه محل سقوط هواپیماست صلاحیت اداره گروه تحقیقات را دارد و اوکراین و آمریکا هم به دلیل مالکیت و ساخت هواپیما، عضو اصلی گروه تحقیق هستند، اما دیگر کشورها همچون کانادا صرفا عضو ناظر محسوب می‌شوند و اختیاری در این مرحله، به جز نظارت بر روند بازیابی اطلاعات ندارند.
به محض استخراج اطلاعات، موضوع باید در اختیار کشور محل سقوط، مالک هواپیما و سازنده آن و همچنین «شورای سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی» (ایکائو) قرار بگیرد.
اطلاعات بازیابی و استخراج شده با گزارش‌های داده شده از سوی ایران و شواهد به دست آمده از محل سقوط و سایر اطلاعات موجود درباره حادثه تطبیق داده می‌شود و سپس از سوی کشورهای ذی‌نفع مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد.
در صورتی که اطلاعاتی از جعبه‌ها استخراج شود که با گزارش‌های داده شده از سوی ایران مطابقت نداشته باشد، کشور مالک هواپیما می‌تواند خواستار شفافیت موضوع و در صورت خودداری ایران از پاسخ، به شورای ایکائو شکایت کند.
شورای ایکائو می‌تواند رسما از ایران خواستار پاسخگویی شود یا حتی دست به اعمال تنبیهی مثل وضع مقررات محدودیت پرواز در حریم هوایی ایران بزند.
در صورتی که ایران بگوید دست به همکاری زده، اما اوکراین از نوع همکاری ایران رضایت نداشته باشد، شورای ایکائو می‌تواند هیاتی را به عنوان داور برای رفع اختلاف دو کشور تعیین کند. هر یک از کشورهای ایران و اوکراین باید نماینده‌ای در این هیات داشته باشند. رای این هیات الزام‌آور نیست و در صورتی که یکی از طرفین از آن ناخرسند باشد، موضوع می‌تواند برای تعیین تکلیف با شکایت یکی از طرف‌ها به دیوان بین‌المللی دادگستری در لاهه هلند ارجاع شود.
«ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران» سه روز پس از انکار مقام‌های دولتی، ساقط شدن هواپیما با موشک پدافند هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را تایید کرد و آن را ناشی از «خطای انسانی اپراتور پدافند» خواند، اما درباره اینکه چرا آسمان کشور در زمان احتمال حمله آمریکا بسته نشد و دلیل ناتوانی تماس بین پدافند سپاه با پدافند مرکزی سکوت کرده است.
فرمانده هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هم گفته است که ساعاتی پس از ساقط کردن هواپیما، علی‌رغم خطری که در هدف قرار دادن مقر رهبر جمهوری اسلامی ایران از سوی آمریکا وجود داشته است، با حاضر کردن صدها نفر از شهروندان ایرانی در آنجا، او سخنرانی کرده و تصمیم گرفته است که تصاویر آن به طور مستقیم از تلویزیون پخش شود. به گفته این فرمانده ارشد سپاه، پس از شروع پخش سخنرانی از تلویزیون، محاسبات آمریکا در حمله احتمالی تغییر کرده است.
این اظهارات می‌تواند به نشانه استفاده از سپر انسانی در برابر حمله احتمالی آمریکا باشد که یک تخلف بین‌المللی در سوء استفاده از جان شهروندان غیر نظامی در برابر یک خطر نظامی محسوب می‌شود.
بازخوانی اطلاعات جعبه‌های سیاه هواپیمای اوکراینی احتمالا اطلاعات تازه‌ای به مجموع ارزیابی‌های پیشین درباره دلایل ساقط کردن آن اضافه خواهد کرد.
مطالب مرتبط:
ایران پس از بحران کرونا جعبه سیاه را به اوکراین تحویل خواهد داد
دروغ های حکومتیِ پایان ۹۸ (بخش چهارم):ادعای «سقوط هواپیمای اوکراینی، مصوبه جلسه کاخ سفید بود»
واکنش نهادهای مدنی به موشک‌باران هواپیمای اوکراینی
عواقب «دروغ» دولت روحانی در مورد سانحه هواپیمای اوکراینی چیست؟
یک میلیارد دلار غرامت درخواستی جان‌باختگان هواپیمای اوکراینی
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر