«حسن روحانی» روز سهشنبه چهارم شهریور ۱۳۹۹ در نشستی که با مدیران ارشد رسانههای همگانی داشت، اعلام کرد که او تنها مخالف ارز تک نرخی بوده است.
اشاره رییسجمهوری ایران به تصمیم دولت و اعلام ارز تک نرخی ۴۲۰۰ تومانی در فروردین ۱۳۹۷ است. روحانی گفت در جلسه تصمیمگیری برای ارز تک نرخی، او تنها مخالف بوده است و مابقی افراد حاضر در جلسه موافق این تصمیم بودهاند. این در حالی است که تا کنون همه افرادی که درباره این موضوع سخن گفته و جلسه تصمیمگیری درباره ارز تک نرخی را روایت کرده، خود را مخالف این تصمیم خواندهاند. چرا هیچ کس حاضر نیست مسوولیت این تصمیم اقتصادی را برعهده بگیرد؟
***
روز ۲۰ فروردین ۱۳۹۷ در تاریخ اقتصاد ایران، روز مهمی است. التهاب شدیدی در بازار بود که «اسحاق جهانگیری»، معاون اول رییس جمهوری ایران اعلام کرد: «از فردا نرخ دلار برای تمام فعالان اقتصادی و برای رفع همه نیازهای قانونی، ۴۲۰۰ تومان خواهد بود. دولت هیچ نرخ ارز دیگری را به رسمیت نمیشناسد و فروش ارز به قیمتی به جز آنچه اعلام شده است، از فردا قاچاق تلقی خواهد شد.»
از آن روز دو سال و چهار ماه و ۱۷ روز میگذرد و در این مدت هیچ کس حاضر نیست مسوولیت تصمیم فوقالعاده ستاد اقتصادی کشور را بپذیرد. تقریبا در تمام روایتهایی که از سوی مسوولان مختلف بیان شدهاند، راویان مخالف بوده و به تصمیم جمع تن دادهاند. در آخرین روایت، حسن روحانی در دیدار روز سهشنبه چهارم شهریور ماه مدعی شد که همه موافق بودهاند و او مخالف: «دولت موافق بود. من با این نظر که ارز را تک نرخی کنیم، مخالف بودم. در دولت چون مخالفت کردم، به نتیجه نرسید. معاون اول جلسات متعددی را در این زمینه گذاشت، بعد به من گفتند که به اتفاق نظر رسیدیم. گفتم اگر به اتفاق نظر رسیدید، یک جلسهای میگذارم. آمدند یک جلسهای در ریاست جمهوری و همه اقتصادیهای دولت و بیرون دولت، تقریباً مشاورین، همه حضور داشتند. آنجا گفتم اگر شما به این نتیجه رسیدید که ارز باید تک نرخی شود و همهتان اجماع دارید، با این که مخالف هستم، موافقت میکنم اگر همه اجماع دارید. گفتند همه اجماع داریم. یعنی جلسه یکپارچه گفتند ما اجماع داریم. من در نظر خودم تردید کردم. گفتم من یک نظر دارم و همه اقتصادیهای دولت و مشاورین همه در جلسهای به اتفاق میگویند راهحل، ارز تک نرخی است و گفتم اگر این است، موافقت میکنم به عنوان "اکل میته" در این شرایط برای این که آرام شود.»
این روایت، ۱۸۰ درجه مخالف روایتی است که «ولیالله سیف» رییس کل بانک مرکزی وقت آن روز دارد. او در گفتوگویی که ۱۵ تیر امسال با «خبرگزاری فارس» انجام داده است، داستان را طور دیگری تعریف میکند. سیف هم البته میگوید همه به این جمعبندی رسیده بودند که دلار باید یک نرخ داشته باشد. روحانی هم میگوید موافق است و باید ۳۸۰۰ تومان باشد. باقی روایت، چک و چانه زدن روحانی با بقیه است. از همه اصرار که قیمت باید نزدیک به قیمت واقعی باشد، از روحانی انکار که بالای ۳۸۰۰ تومان راه ندارد. عاقبت سر قیمت ۴۲۰۰ تومان توافق میشود؛ توافقی زیانبار که تا امروز خسارتهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جبرانناپذیری برای ایران در پی داشته است.
حسن روحانی برای توصیف دلارهای ۴۲۰۰ تومانی، از واژه اکل میته استفاده میکند. این واژه یک اصطلاح فقهی است که میگوید در شرایط اضطراری، حتی فعل حرام «مردهخواری» هم مجاز میشود. اما این اکل میته چه هزینهها و فایدههایی در پی داشته است.
حیف و میل منابع ارزی
بر اساس آمارهایی که «بانک مرکزی ایران» منتشر کرده، تا تاریخ ۱۳ خرداد ۱۳۹۹ حدود ۴۴ میلیارد دلار ۴۲۰۰ تومانی به بیش از ۱۴ هزار شخص حقیقی و حقوقی داده شده است تا با آن کالا وارد کشور کنند.
۴۴ میلیارد دلار عدد کمی نیست. بیش از درآمد یک سال نفتی ایران در شرایط عادی و حدود پنج برابر بیشتر از درآمد نفتی کشور در سال گذشته و حدود سه برابر بزرگتر از تراز منفی ارزی کشور است.
بر اساس برآوردهای دست پایین، ایران سالانه بیش از ۱۵ میلیارد دلار کم میآورد که باید به ناچار آن را از منابع و ذخایر محدود ارزی جبران کند.
حالا سوال اینجا است که واگذاری این همه دلار بیزبان آیا فایدهای هم داشتهاند. آیا کالاهای وارداتی،تا حدودیکالاهای اساسی را از گزند افزایش قیمت ارز مصون نگه داشتهاند؟
مقایسه آمار تورم دلار در بازار آزاد و تورم مواد غذایی نشان میدهد که پروژه دلارهای ۴۲۰۰ تومانی با شکست مواجه شده است.
در فاصله فروردین ۱۳۹۷ تا خرداد ۱۳۹۹، قیمت هر دلار امریکا در بازار آزاد از حدود شش هزار تومان، به ۱۷ هزار تومان افزایش یافته است. به عبارتی، دلار ۲.۸ برابر شده است. دولت ۴۴ میلیارد دلار ۴۲۰۰ تومانی به واردکنندگان داد تا قیمت کالاهای اساسی این قدر افزایش پیدا نکند، در حالی که طبق آمار رسمی، میزان افزایش متوسط قیمت مواد غذایی سبد خانوار در این مدت بیش از ۲.۱ برابر است.
فهرست کامل ارز بگیران و میزان ارز دریافتی توسط آنها در جدول اینتراکتیو و قابل جستوجو در پایگاه دادههای باز ایران قابل دسترس است.
باز شدن دروازه فساد
رکورد فساد در سالهای اخیر در ایران بارها جابهجا شده است. یکی از عوامل این اتفاق، ایجاد گریزگاههای زیاد و دروازههای متعدد و عریض فساد در ماجرای ارزهای دولتی است.
کافی است حجم رانت بالقوهای را که دلارهای ۴۲۰۰ تومانی در این دو سال و خردهای ایجاد کردهاند، محاسبه کنیم. اگر بر فرض، میانگین اختلاف قیمت دلار دولتی و آزاد به طور متوسط ۱۰ هزار تومان باشد، حجم رانت بالقوهای که ایجاد شده، بیش از ۴۰۰ هزار میلیارد تومان است.
از سوی دیگر، تعداد افراد و شخصیتهای حقیقی و حقوقی که ارز دریافت کردهاند هم بسیار زیاد است. شمار افراد و شرکتهای ارز بگیر بیش از ۱۴ هزار شخص بوده است که سه هزار نفر آنها بین یک میلیون تا دو میلیارد دلار ارز به قیمت دلار ۴۲۰۰ تومانی دریافت کردهاند.
اگر فرض کنیم تنها نیمی از این افرادو به اندازه نیمی از ارز را دریافت کرده باشند، با این حساب، جمعیت افراد و شرکتهای متخلف به بیش از هفت هزار نفر و حجم فساد بیش از ۲۰۰ هزار میلیارد تومان است.
البته فساد ارزی تنها محدود به کسانی نیست که تنها ارز ۴۲۰۰ تومانی دریافت کردهاند. این فساد در حوزه تخصیص «ارز نیمایی» و همین طور در زمینه بازگشت ارز صادراتی نیز جریان داشته که در پی تصمیم دولت برای قیمتگذاری دستوری دلار ایجاد شده است. این وضعیت حتی صدای اعتراض افراد نزدیک به حسن روحانی را هم بلند کرده است.
«اکبر ترکان»، مشاور پیشین و از نزدیکان حسن روحانی در یادداشتی به تاریخ چهارم شهریور در «روزنامه آرمان»، به تبعات ویرانگر سیاست ارزانفروشی ارز در ۴۰ سال گذشته اشاره میکند و آن را مصداق «تاراج ارزی» میداند: «فکر میکنید کالاهایی را که با ارز ۴۲۰۰ تومانی آوردند، با چه قیمتی فروختند؟ مسلما با قیمت ارز آزاد. مابهالتفاوت قیمت ارز ۴۲۰۰ تومانی و قیمت بازار را چه کسانی خوردند؟ آیا یک فرد، کاسب یا تاجر معمولی میتوانست ارز ارزان بگیرد؟ هیچوقت، چون فسادهایی اتفاق افتاد و ارزهای ارزان را به عدهای دادند و آنها هم خوردند، یک لیوان آب هم روی آن. الان هم جوابگو نیستند. تنها شلوغکاری میکنیم و بعد هم آبها از آسیاب میافتند و فرزندانشان در کانادا و استرالیا کیف میکنند... بچهسوسولهایی که ریشهایشان درنیامده و پشت ماشینهای چند میلیارد تومانی در خیابانهای تهران دوردور میکنند را که حتما دیدهاید. آیا پدرهایشان با عرق جبین و کد یمین این پولها را درآوردهاند؟ این پولها از کجا آمدهاند؟ از همین دلارهایی که مفت دادیم و بردند خارج خوردند.»
مطالب مرتبط:
هرج و مرج دلاری؛ بازار آشفته ارز به کجا میرود؟
دلار با سفره مردم چه کار دارد؟
همنشینی دارو و دلار ۴۲۰۰ تومانی
تفریغ بودجه ۱۳۹۷؛ چگونه ردپای مافیای سیگار از گزارش دیوان محاسبات پاک شده
مدللها؛ یک امپراتوری مالی خانوادگی
تفریغ بودجه ۱۳۹۷؛ زدوبند دولت و پیمانکاران
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
با ایرانوایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر