مورد عجیب محمد خاتمیِ باغی

سیدمحمد خاتمی، رییس جمهور پیشین ایران در یک وضعیت پارادوکسیکال به سر می برد. از یک سو گروهی از اصلاح طبان محوریت او را پذیرفته و وی را نقطه ثقل خویش در فعالیت های انتخاباتی مجلس آینده قرار داده اند؛ «محمدرضا عارف»، معاون اول دولت خاتمی و «صادق خرازی»، نفر اول حزب «ندای ایرانیان» آشکارا در این باره صحبت کرده اند.

از سوی دیگر اما دستگاه قضایی ایران انتشار هرگونه تصویر و یا مطلب از خاتمی در رسانه ها را ممنوع اعلام کرده است. پیش از این بارها نمایندگان تندروی مجلس ایران خواستار اتخاذ چنین تصمیمی درباره خاتمی شده بودند؛ اواسط تیرماه گذشته 10نماینده در تذکر به وزیر دادگستری خواستار «اهتمام جدی» در اجرای حکم ممنوع التصویر، ممنوع الخروج و ممنوع البیان بودن خاتمی توسط قوه قضاییه شدند.

در ادامه این روند، هفته گذشته یک مقام قضایی در جمع مدیران مطبوعات ایران چنین دستوری را صادر کرده است.

«غلامحسین محسنی اژه ای»، سخن گوی قوه قضاییه امروز با تایید این مطلب، گفته است: «دستگاه قضایی می‌تواند به عنوان یک اتهام در مورد کسانی که با تصمیم شورای امنیت ملی و یا قوه قضاییه، سران فتنه محسوب می‌شوند، به رسانه‌ها دستور بدهد. در مورد این فرد نیز دادستانی تهران دستور داده است که رسانه‌ها حق ندارند تصویر یا مطلبی از وی منتقل کنند. براساس صحبتی که با دادستان تهران داشتم، این دستور هنوز باقی است و اگر احیانا رسانه‌ای تصویر یا مطلبی از این فرد منتشر کند، برخورد می‌شود.»

اکبر هاشمی رفسنجانی، رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام ایران نیز در گفت و گو با روزنامه «جمهوری اسلامی»، معترضانه به این اتفاق اشاره کرده است: «شخصی در قوه قضاییه، روزنامه‌ها را جمع کرده و گفته که حق ندارید اسم فلانی را ببرید. گویا آقای دعایی در آن جلسه عصبانی شده بود. گفتند حق ندارید تصویر و اسم فلانی و آن هایی را که در فتنه محکوم شدند، بیاورید. گفته بودند که اگر این کار را بکنید، می‌بندیم. آقای دعایی بلند شد و گفت اولا نمی‌توانید این کار را بکنید و ثانیا چرا این‌گونه می‌کنید؟»

18 تیرماه امسال، «جواد کریمی قدوسی»، نماینده تندروی مجلس خبر داد: «پس از حوادث ۸۸، حکم ممنوع‌التصویری، ممنوع‌الخروجی و ممنوع‌البیان‌شدن خاتمی به شورای عالی امنیت‌ملی ابلاغ شد؛ مثل حکم حصر خانگی موسوی و کروبی که پیش‌تر به همان شورا ابلاغ شده بود.»

او 5 تیرماه نیز به نقل از علی خامنه ای گفت: «آن بزرگوار می گوید که خاتمی یاغی و طغیان گر نسبت به انقلاب است و باید رسانه‌ها، اصول گرایان و نخبگان نسبت به ایشان موضع گیری کنند و نباید فضا برای خاتمی امن شود چون از عناصر اصلی فتنه است.»

به گفته «کریمی قدوسی»، علی خامنه ای خواستار ناامن شدن فضا برای جلوگیری از فعالیت محمد خاتمی شده است.

پنجم دی ماه امسال، «محمود نبویان»، دیگر نماینده تندرو مجلس، اطلاق لقب «باغی» به خاتمی از سوی علی خامنه ای را تایید کرد و گفت: «در روزهای بستری مقام معظم رهبری در بیمارستان، چهار نفر واسطه شدند که خاتمی به عیادت ایشان رود اما رهبر فرزانه انقلاب فرمودند که من او را "باغی انقلاب" می‎دانم و اجازه ملاقات ندادند.»

سایت «پارس نیوز»، نزدیک به طیف «غلامعلی حدادعادل» نیز در همان روزها با تایید چنین خبری نوشت که واسطه خاتمی برای دیدار با خامنه ای، وزیر بهداشت دولت حسن روحانی بوده است.

اصطلاح «بغی» و «باغی» را نخستین بار دوم مرداد 88، «احمد خاتمی» در خطبه های نماز جمعه تهران به کار برد. وی با گفتن این که شخصی که علیه نظام اسلامی خروج کند، باغی است، با استناد به سوره «مائده»، خواستار برخورد بی رحمانه و قاطعانه با این افراد شد.

احمد خاتمی، اسفند 89 در گفت و گو با سایت «الف»، نظرش را در مورد افراد باغی دقیق تر تشریح کرد و گفت: «تشخیص قاضی دادگاه مهم است و تشخیص‌های دیگر حرف اول را نمی‌زند. قاضی باید نظر دهد که آیا این ها باغی هستند یا خیر. اما فقه ما می‌گوید "الباغی من خرج علی امام عادل". بر این اساس، باغی آن کسی است که خروج بر امام عادل داشته باشد. ما نیز امروز مقام معظم رهبری را رهبری عادل می‌دانیم.»

«احمد علم الهدی»، امام جمعه مشهد 5 دی ماه در گفت و گو با خبرگزاری «مهر» گفته است: «بغی یک مفهوم اجتماعی و تشخیص آن با عرف جامعه است. باغی در سطح عرف جامعه شناخته می‌شود اما این که سران فتنه باغی هستند یا خیر و در مساله بغی چه گونه باید این امر پی گیری شود، مربوط به دستگاه قضایی است.» با این وصف، اکنون علی خامنه ای که امام عادل توصیف شده، خود در جایگاه قاضی نشسته و حکم بر باغی بودن محمد خاتمی صادر است.

ممنوعیت نقل خبر و تصویر از خاتمی را اگر به ممنوع الخروج بودن وی گره بزنیم، عملا نظام سیاسی، رییس جمهور پیشین را نیز در حصر قرار داده است. افزوده شدن نام خاتمی به فهرست محصورشدگان سیاسی، به خوبی نشان از باقی بودن سطح تنش ها در سطوح بالادستی حکومت اسلامی ایران دارد. این تنش ها در آستانه انتخابات مجلس آینده شدت بیش تری خواهند گرفت.

تنش های یاد شده به ویژه درباره نقش سیاسی خاتمی، از این منظر اهمیت دارند که در انتخابات ریاست جمهوری 92، نقش محوری و دقیقه 90 وی در وادار کردن محمدرضا عارف به انصراف به نفع حسن روحانی، اهمیتی کلیدی در پیروزی حسن روحانی در همان مرحله اول داشت. در انتخابات شورای شهر تهران هم چهره های نزدیک و تعیین شده از سوی خاتمی، نقشی مهمی در هماهنگ سازی اصلاح طلبان بر عهده داشتند.

جدا از این تنش های قابل انتظار، در شرایط کنونی انتظار معمول رهبر جمهوری اسلامی آن گونه که کریمی قدوسی، نماینده تندروی مجلس مطرح کرده، اعلام مرزبندی خاتمی با موسوی و کروبی است. محمد خاتمی اگرچه پالس های مسالمت آمیزی چون شرکت در انتخابات مجلس نهم، ارسال نامه پس از عمل جراحی رهبر جمهوری اسلامی، درخواست گذشت طرفین و ستایش های تلویحی از مدیریت و رهبری آیت الله خامنه ای فرستاده ولی به نظر می رسد این اشاره ها برای رهبر جمهوری اسلامی کافی نیست و او لبیک می خواهد نه اشاره.

با این حال، چنین وضعیت پارادوکسیکالی اما بعید است منجر به کاهش سطح تاثیرگذاری اجتماعی محمد خاتمی در شرایط کنونی شود. او از قدرت و محبوبیت کافی برای راهبری بدنه اصلاح طلبان برخوردار است، محوریت بسیاری از تحرک های اصلاح طلبانه در شهرستان های ایران را استانداران و چهره های میانی دولت خاتمی بر عهده دارند، حمایت چهره هایی هاشمی رفسنجانی و حسن خمینی می تواند به او مصونیت لازم را برای گذار از این مرحله ببخشد و خاتمی این امکان را دارد که از قدرت مانور رسانه های مجازی و شبکه های اجتماعی برای رساندن پیام های خویش استفاده کند. مورد عجیب محمد خاتمی کماکان در فضای سیاسی ایران ادامه دارد.