مهدی هاشمی در اوین، واکنش پدر چیست؟

خبرگزاری فارس در ضمیمه خبری که روزانه منتشر می کند، در واکنش به رفتن مهدی هاشمی رفسنجانی به زندان، تیتر درشت زده است: "تمام".

این تیتر خوشحالانه، چه پیامی دارد؟ سایت رجانیوز، دیگر رسانه منتقد خانواده هاشمی، زندان رفتن فرزند اکبر هاشمی رفسنجانی را در قالب یک ماجرای بیست ساله شرح داده است. آیا تیتر خبرگزاری فارس به معنای پایان این دوران 20 ساله است؟

تندروها از اینکه یکی از مهم ترین پروژه هایشان را علیه خانواده هاشمی رفسنجانی به سرانجام رسانده اند، خوشحالند. آنها دارند مزد یک تلاش شبانه روزی 5 ساله را می گیرند و موفق شده ابهت هاشمی را بشکنند و به اندازه شکست ابهت آمریکا، چنین رویدادی، خوشحال شان می کند.

بگذارید بررسی کنیم آنها برای به زندان انداختن مهدی هاشمی چه کردند. مهم ترین کارشان این بود که یک پروژه منسجم فشار رسانه ای و سیاسی پنج ساله را هدایت کردند. از تابستان 88 تاکنون تمام رسانه های اصولگرا به طور هماهنگ بر قوه قضائیه، نهادهای امنیتی و اطلاعاتی برای بازداشت، محاکمه و زندان کردنی مهدی هاشمی رفسنجانی فشار آوردند. همزمان با این فشار داخلی، به طور مداوم بر اکبر هاشمی رفسنجانی فشار وارد کردند که مانع از رسیدگی به پرونده فرزندش نشود، در کار دستگاه قضایی دخالت نکند و از برخی چهره های نظام که اجازه دادند فرزندشان اعدام یا زندان شود، الگو بگیرد.

در گام دوم آنها انبوهی از اتهامات ریز و درشت متوجه مهدی هاشمی رفسنجانی کردند: اختلاس گر، رشوه بگیر، فرمانده فتنه علیه رهبر، جاسوس و .... منتقدان هاشمی همزمان با تصویرسازی از مهدی هاشمی، به تناسب وضعیت، تصویر او را دستکاری کردند. به عنوان نمونه در حالی در گزارش کمیسیون اصل 90 مجلس که سال 90 در هفتصد صفحه تهیه شد، مهدی هاشمی رفسنجانی به عنوان فرمانده اتاق جنگ حوادث پس از انتخابات 88 نام برده شد و رسانه های اصولگرا از او به عنوان "شاه کلید فتنه" یاد می کردند، در دو سال گذشته، تصویر تازه ای از مهدی هاشمی ترسیم کردند و از او به عنوان مفسد اقتصادی یاد کردند.

دلیل کارشان روشن بود. نخست اینکه نمی خواستند دوباره ماجراهای پس از انتخابات 88 در سطح رسانه ها و افکار عمومی بازسازی شود و نگران بودند که این احیا، به رفع اتهام از مهدی هاشمی منجر شود و دوم اینکه به فضای کلی مبارزه با فسادی که دولت روحانی سازمان داده بود، پاتک بزنند.

اکنون آنها حرف اصلی شان این نیست که فرزند هاشمی که در فتنه 88 دست داشته به زندان رفته است، مانورشان روی این است که حامی دولت روحانی که دستش آلوده به اختلاس و رشوه بوده، راهی اوین شد. این تصویرسازی یک پیام روشن برای دولت روحانی دارد. به همان اندازه که بخواهد در زمینه مبارزه با فساد سختگیری کند، باید منتظر رو شدن برگ های تازه و دادن تلفات سیاسی باشد.

این مرور اجمالی به خوبی نشان می دهد اصولگرایان مخالف هاشمی کاملا روشمند و هدفمند در پرونده مهدی هاشمی عمل کردند تا آن را به نقطه مدنظر خویش برسانند. اکنون آنها پیام های لازم سیاسی به دولت روحانی و اصلاح طلبان را داده و هاشمی رفسنجانی را در موقعیتی قرار داده اند که یک فرزندش به عنوان فتنه گر (فائزه هاشمی) و یک فرزندش به عنوان فاسد (مهدی هاشمی رفسنجانی) طعم زندان را چشیده است.

اما این فقط یک هدف و ضربه کوتاه مدت است. اساسا نمی توان نتیجه گیری مستقیم کرد که زندان رفتن و یا به حاشیه کشاندن فرزندان یا اعضای خانواده یک سیاستمدار، بر موقعیت سیاسی او تاثیر ویژه ای داشته باشد. به طور معمول این نوع سیاست ورزی یا مدیریت جریان ها و رویدادهای سیاسی بوده است که موقعیت و تاثیرگذاری سیاستمداران را تعیین کرده است.

احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان یک نمونه در دسترس است. یکی از فرزندانش عضو سازمان مجاهدین خلق بود و یکی اکنون در اردوگاه هاشمی رفسنجانی است ولی او کماکان از قدرتمندترین چهره های تندرو در سیاست ایران محسوب می شود. می توان این وضعیت را با اندکی تسامح درباره  اکبر هاشمی رفسنجانی نیز در نظر گرفت و گفت صدور چنین حکمی، او را به طور موثری به حاشیه نخواهد راند، چون زمین اصلی بازی در جای دیگری گسترده شده است.

اکبر هاشمی رفسنجانی در یک سال آینده سه ماموریت مهم دارد. نخست اینکه از دولت روحانی حمایت لازم در فضای پساتوافق را به عمل آورد تا از حاشیه سازی های قوی تندروها در امان بماند. دوم اینکه نقش موثر و مهمش در سازماندهی یک اقلیت موثرتر در مجلس خبرگان رهبری آینده را ایفا کند و سوم اینکه موقعیت کلیدی اش در وحدت نیروهای اصلاح طلب و اعتدال گر، کاهش دامنه ردصلاحیت ها و کسب موفقیت نسبی در انتخابات مجلس آینده را حفظ کند.

به اعتبار این ماموریت ها می توان گفت حداقل در شرایط کنونی اکبر هاشمی رفسنجانی بیش از حد لازم درباره پرونده فرزندش سختگیری نخواهد کرد و اجازه نمی دهد همه انرژی سیاسی اش در این زمینه خرج و خوراک خبری تازه برای تندروهای مخالف او فراهم شود.

او پیش از این گفته است که اگر روند رسیدگی غیرقانونی باشد، اعتراض خواهد کرد. در ویدئوی منتشره از لحظه خداحافظی امروزش با مهدی هاشمی نیز می گوید به فرزندش ظلم شده و به زودی آزاد می شود و همچنین می دانیم علیرغم صبوری اش، شخصیتی احساساتی و انتقام جو دارد ولی همه اینها دلیل نمی شود الزاما این اعتراض ها فوری و تند و تیز باشد، می تواند به یکی دو نق محدود خلاصه شود.

اگر او بتواند ماموریت های یک سال آینده اش را با موفقیت به سرانجام برساند، می تواند در موقعیت سیاسی بهتری وضعیت پرونده فرزندش را پیگیری کند. برای درک بهتر می توان پرونده دانشگاه آزاد را مثال زد که در دولت احمدی نژاد و با حمایت صادق لاریجانی، اختیار اداره آن به طور کامل از دست هاشمی خارج شد.

او همانطور که اکنون حکم زندان فرزندش را ظالمانه، غیرشرعی و غیرقانونی خوانده، در ماجرای دانشگاه آزاد هم گفت این نهاد را به صورت غیرشرعی غصب کرده اند. اکبر هاشمی رفسنجانی پس از دوسال صبوری با پیروزی حسن روحانی و بهبود موقعیت سیاسی اش موفق شد دوباره کنترل دانشگاه آزاد را در اختیار بگیرد. بعید نیست تلاش کند از چنین الگویی در حل بحران پیش آمده برای فرزندش نیز استفاده کند.

چنین الگویی به خوبی می گوید تیتر "تمام" برای پرونده بیست ساله مهدی هاشمی رفسنجانی، یک قضاوت زودهنگام است. تحلیل شخصیت سیاسی اکبر هاشمی رفسنجانی می گوید او معمولا نه خود را "تمام شده" می داند و نه پروژه های سیاسی اش را "تمام نشده" رها کرده است.