چرا پسر مهاجرانی بازداشت شد؟

«غلامحسین محسنی اژه ای»، سخن‌گوی قوه قضاییه بازداشت «محمدحسن مهاجرانی»، فرزند «عطاءالله مهاجرانی»، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت محمد خاتمی را تایید کرده است.

عطالله مهاجرانی اکنون به همراه خانواده اش ساکن لندن است ولی پسرش در ایران در زمینه نفت به فعالیت مشغول بود. پیش از این، خبرگزاری «فارس» گزارش داده بود بازداشت او با حکم بازپرس دادسرای ویژه مفاسد اقتصادی و به علت دخالتش در ماجرای جنجالی گم شدن یک دکل نفتی رخ داد و محمدحسن در حین تلاش برای فرار از کشور بازداشت شده است. پیش تر نیز «مراد شیرانی»، فعال نفتی در ارتباط با گم شدن دکل نفتی بازداشت شده بود.

بر اساس گزارش های منتشر شده در رسانه های ایران، محمدحسن مهاجرانی همکاری نزدیکی با «رضا طباطبایی مصطفوی» در شرکت نفتی «سپنتا اینترنشنال» داشته است. طباطبایی، دلال خرید یک دکل نفتی 87 میلیون دلاری برای شرکت تاسیسات دریایی ایران بود. این معامله در سال 90 انجام شد ولی با وجود پرداخت 87 میلیون دلار، دکل نفتی هرگز تحویل ایران نشد.

«ایران‌وایر» پیش از این در گزارشی از روند حضور طباطبایی و شیرانی نوشته بود: «تا سال ۹۱ فعالیت شیرانی فقط در حوزه اجاره دکل بود. وی به عنوان دلال اجاره دکل، هزینه دلالی خود را که معادل روزانه ۱۰ درصد ارزش اجاره دکل بود، دریافت می کرد که معادل ۱۳۰ تا ۱۴۰ هزار دلار بوده است. اما در سال ۹۱ با حمایت مدیران وزارت اطلاعات، وارد خرید دکل شده و در مقام مشاور تاسیسات دریایی، شریک خود، یعنی رضا طباطبایی را به عنوان واسطه برای خرید دکل ها معرفی می کند.»

نخستین بار «مسعود میرکاظمی»، وزیر نفت دولت احمدی نژاد که اکنون نماینده مجلس است، به نام محمدحسن مهاجرانی به طور رسمی اشاره کرد. او سابقه فعالیت مهاجرانی را بیش از 10 سال اعلام کرد و گفت: «در دولت خاتمی، زمانی که "بیژن زنگنه" وزیر نفت بود، یک دکل خریداری شد که غیرقابل استفاده و اصطلاحا، آهن پاره بود. دلال این دکل فردی به نام مهاجرانی بود که فرزند وزیر اسبق ارشاد است. با توجه به غیرقابل استفاده بودن این دکل، دکل مذکور چندین سال در بندر شارجه باقی می‌ماند و کشور برای نگه‌داری این دکل 6 تا 7 میلیون دلار هم هزینه به اماراتی‌ها پرداخت کرده است.»

اندکی پس از این اتهام، محمدحسن مهاجرانی در اطلاعیه ای اعلام کرد فعالیت هایش در ایران قانونی بوده است. «سیدمحمود علیزاده طباطبایی»، وکیل وی نیز شهریور امسال خبر داد که مهاجرانی از وزیر سابق نفت به شعبه 4 دادگاه «فرهنگ و رسانه» به دلیل نشر اکاذیب به قصد تشویش اذهان عمومی شکایت کرده و پرونده شکایت به دادسرای امور اقتصادی رفته است.
علیزاده تاکید کرد: «مهاجرانی اسناد و مدارک خود مبنی بر مشارکت برخی افراد در خرید و فروش دکل نفتی را پیش از این به وزارت نفت و در حال حاضر به دادسرای امور اقتصادی ارایه کرده است.»

اما به نظر می رسد فعلا دعوای اصلی این نیست و آن گونه که خبرگزاری فارس نوشته، اتهام کنونی مهاجرانی موضوع دیگری است: «یک قرارداد مفصل با یکی از دلالان اصلی دکل، یعنی رضا طباطبایی منعقد کرده است که بر اساس آن، ۴۰ درصد از همه قراردادها با موضوعیت نفت و عاملیت وی سهم می‌برده و برای این قرارداد ۳۰۰ میلیون تومان پیش‌پرداخت گرفته است.»

پیش از این، مصطفوی طباطبایی اعلام کرده بود در این ماجرا سه میلیون دلار به عنوان پورسانت دریافت کرده است. مراد شیرانی که مشاور خریدار دولتی بوده نیز در این ماجرا، 13 میلیون دلار گرفته است.

در چنین بلبشویی، دریافت 300 میلیون تومان که معادل 85 هزار دلار می شود، عدد مهمی به شمار نمی رود. اما موضوع زمانی پیچیده می شود که خبرگزاری فارس محمدحسن مهاجرانی را پیشانی یک گروه اقتصادی دانسته که اخراجی یک نهاد خاص هستند.
به نظر می رسد منظور از نهاد خاص، وزارت اطلاعات است. پیش از این برخی رسانه ها نیز از ارتباطات رضا مصطفوی با مدیران انرژی وزارت اطلاعات که اکنون در این وزارت‌خانه حضور ندارند، خبر داده بودند.

سایت «تابناک» نیز از ارتباطات امنیتی این شرکت خبر داده بود:« شرکت سپنتا تنها در یک مناقصه خرید دکل های حفاری شمال که مجموعا ارزشی بالغ بر ۳۲۹ میلیون دلار داشت، با امدادهای غیبی! و خارج کردن رقبا توسط برخی چهره‌های امنیتی، به همراه رفقای خود پورسانتی بالغ بر ۷۹ میلیون دلار دریافت کرده است.»

«ایران وایر» پیش از این در گزارشی اختصاصی به نقش امنیتی ها در این زمینه پرداخت و نوشت: «رضا طباطبایی و مراد شیرانی با حمایت "رضا یوسفی"، معاون اقتصادی وزارت اطلاعات وارد پروژه های خرید دکل های لازم برای تاسیسات دریایی می شوند.»

رضا یوسفی مدیرکل انرژی وزارت اطلاعات وقت بود. او سال 89 از سمت معاونت اقتصادی نیز برکنار و به عنوان قائم مقام ضدجاسوسی همین وزارت‌خانه مشغول به کار شد. یوسفی اکنون در وزارت اطلاعات حضور ندارد ولی به نظر می رسد یکی از مدیران مورد اشاره خبرگزاری فارس و سایت تابناک باشد.

این نشانه ها به خوبی بیان گر یک نبرد پشت پرده نیروهای اطلاعاتی در ماجرای مربوط به فساد اقتصادی در ایران به شمار می روند.
اما شرکت سپنتا در دوران حضور «محمد رویانیان» در تیم فوتبال پرسپولیس، در عرصه ورزش نیز خبرساز شد. تیرماه 92 اعلام شد رضا مصطفوی طباطبایی 780 هزار دلار به پرسپولیس کمک کرده است تا «وینگادا»، سرمربی پرتغالی سابق پرسپولیس تسویه شود.

محمد رویانیان که اکنون در ستاد کل نیروهای مسلح ایران فعال است، پرونده ای باز درباره فساد در شرکت پخش فرآورده های نفتی دارد و مشخص نیست ارتباط او با مصطفوی طباطبایی و شرکت سپنتا چه بوده است.

به نظر می رسد پرونده دکل 78 میلیون دلاری تنها یکی از انبوه پرونده های مرتبط به شرکت سپنتا بوده است. پیش از این سایت «بازتاب» که اکنون فیلتر و از دسترس خارج شده، در گزارشی نوشت که با واسطه گری شرکت سپنتا اینترنشنال، طی قراردادی جدید و کاملا یک طرفه بین کشور چین و ایران، دولت ایران با خرید ۷۳ دکل حفاری شامل 10 دکل خشکی و ۳ دکل در آب از یک شرکت چینی، موظف به پرداخت بدهی خود به شکل وام و به همراه بهره بالا خواهد بود.

به نوشته همین سایت خبری، این معامله که بزرگ ترین معامله نفتی در تاریخ صنعت نفت ایران از زمان دارسی به شمار می رود، کاملا یک طرفه و به سود شرکت های چینی خواهد بود: «به طوری که با وجود ده ها میلیارد دلار از پول های فروش نفت ایران در بانک "سان شور" چین جهت تامین مالی قراردادهای ایران و چین که در حال حاضر از سوی دولت چین بلوکه شده است، این قرارداد با شرایط فاینانس(وام) انجام می شود و مبالغ سنگینی بابت بهره بانکی و دلالی فاینانس از بیت‌المال کشور پرداخت خواهد شد. با وجود ورود نهادهای نظارتی به این معامله، حمایت های قدرتمندانه برخی از افراد از طباطبایی موجب شده است تا وی بتواند این قرارداد را به نفع خود به پیش ببرد.»
از سرنوشت نهایی این معامله گزارشی منتشر نشده است.

پیش از این یک کارشناس اقتصادی در یادداشت کوتاهی برای «ایران‌وایر» نوشته بود ارزش سالانه تحرکات مالی و مبادلات اقتصادی در زمینه حفاری در ایران می تواند معادل 50 میلیارد دلار باشد. به نظر می رسد در بازاری چنین بزرگ، شنیدن نام هایی چون محمدحسن مهاجرانی، یک اتفاق معمولی باشد؛ نام های بزرگ پشت پرده مانده اند.