شهدای بهائی جنگ ایران و عراق: مهرداد ابراهیم زاده

 

در دوران جنگ هشت‌ ساله ایران و عراق، هزاران شهروند بهایی مانند سایر هموطنان‌ خود به جبهه رفتند و ده‌ها تن از آن‌ها کشته، مجروح یا اسیر شدند. جمهوری اسلامی تمایلی به نام بردن از آن‌ها در کنار سایر شهدای جنگ ندارد. «ایران‌وایر» در سلسله مطالبی به معرفی شهدای بهایی جنگ هشت‌ ساله می‌پردازد.

شما هم اگر شهدای بهایی را می‌شناسید و روایت دست‌‌اولی از زندگی آن‌ها دارید، با ایران‌وایر تماس بگیرید.

***

در ۲۷تیر۱۳۶۷، ایران با پذیرش قطع‌نامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل متحد رسما به جنگ هشت ساله با کشور عراق پایان داد. سه روز پس از پذیرش قطع‌نامه، نیروهای عراق به رهبری «صدام حسین» به تصور اینکه ایران در موضع ضعف قرار گرفته حملات جدیدی را از جنوب و غرب کشور طراحی و اجرا کردند. این حملات با مقاومت نیروهای ایرانی مواجه شد و پس از ۱۰ روز، ارتش عراق به پشت مرزهای بین‌المللی عقب‌نشینی کرد. در این حملات، صدها سرباز و هموطن ایرانی با قومیت و اعتقادات مختلف در دفاع از میهن جان خود را از دست دادند. سرباز «مهرداد ابراهیم‌زاده»، یکی از شهدای این واقعه است؛ شهیدی که بنیاد شهید پرونده‌اش را به دلیل بهایی‌ بودن بست.  

کودکی و نوجوانی مهرداد ابراهیم‌زاده

«مهرداد ابراهیم‌زاده سیسان» در ۲۴شهریور۱۳۴۷ در یک خانواده بهایی در شهرستان میاندوآب در استان آذربایجان غربی به دنیا آمد. خانواده ابراهیم‌زاده، خانواده‌ای پرجمعیت بودند و پسران خانواده از سنین پایین مجبور بودند تا برای کمک به تامین هزینه‌های خانواده کار کنند. مهرداد، آخرین فرزند و پسر نُهم خانواده بود. او هم مثل برادرانش از سنین کودکی شروع به کار کرد و به‌جز چند کلاس ابتدایی نتوانست تحصیل را ادامه دهد. مهرداد تا پیش از سربازی مشاغل مختلفی را تجربه کرد. او مدتی کارگری کرد، در مغازه لوله‌کشی برادر بزرگترش شاگرد بود و در یک دوره زمانی هم در بازار جوراب می‌فروخت. 

وضعیت میاندوآب در دوران جنگ

شهرستان میاندوآب در شاهرگ مواصلاتی سه استان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و كردستان واقع شده است. این شهر به خاطر موقعیت جغرافیایی خاصی دارد در دوران جنگ بارها مورد تهدید و بمباران نیروهای عراقی قرار گرفت. با ابلاغ ستاد کل نیروهای مسلح، میاندوآب و سه شهر دیگر آذربایجان غربی (اشنویه، سردشت، پیرانشهر) به عنوان منطقه جنگی اعلام شدند. منظور از مناطق جنگی، شهرهایی است که در مقطع جنگ مورد تصرف یا به شدت در حال بمباران و گلوله‌باران بودند. این وضعیت موجب شده بود تا بسیاری از اهالی میاندوآب برای دفاع از خاک وطن راهی جبهه‌های جنگ شوند. طبق آمارهای منتشره در طی هشت سال جنگ ایران و عراق، ۸۵۰ نفر از مردم میاندوآب شهید، ۱۳۰ تن جانباز و ۱۷۹ نفر اسیر شدند. 

اعزام به خدمت سربازی

مهرداد ابراهیم‌زاده یکی از همین جوانان میاندوآبی بود که خدمت به کشور را به ماندن در خانه ترجیح داد و به طور داوطلبانه پیش از موعد احضار، خود را به حوزه نظام وظیفه معرفی کرد و از آنجا به خدمت سربازی اعزام شد. مهرداد دوران خدمتش را که هفت ماه بوده است، در ارتش گذراند و به‌جز سه ماه دوره آموزشی، مابقی را تا زمان شهادت در خط مقدم گذراند. در آن زمان، سربازان بهایی فقط در نیروهای سه‌گانه ارتش (زمینی، هوایی، دریایی) پذیرفته می‌شدند و سپاه پاسداران با توجه به اظهارات مشمول یا داوطلب در  ستون دین فرم درخواست نظام وظیفه سربازی از پذیرش پیروان آیین بهایی خودداری می‌کرد. 

چگونگی شهادت مهرداد ابراهیم‌زاده

یکی از دوستان مهرداد برای خانواده ابراهیم‌زاده تعریف کرده است که چند روز پس از پذیرش قطع‌نامه از سوی ایران، ناگهان با حمله عراقی‌ها مواجه می‌شوند. مهرداد تک‌تیرانداز بوده و جزو نخستین نیروهای اعزامی ایران به جلو بودند تا جلوی پیشروی ارتش عراق را بگیرند. او در حمله عراقی‌ها، مورد اصابت ترکش در ناحیه گردن و کمر قرار گرفت و به اظهار دوستش، پیکر نیمه‌جان مهرداد را به کنار جاده منتقل می‌کنند. این واقعه در دشت شیلر اتفاق افتاد. دشت شیلر با فرورفتگی خاص خود، واقع در مرز دو کشور ایران و عراق و در حد فاصل دو شهر مریوان و بانه قرار دارد. 

پس از ساعتی، آمبولانس مهرداد را به بیمارستان سقز می‌برد. مشخص نیست، آیا مهرداد در بیمارستان به شهادت رسیده یا پیش از رسیدن به بیمارستان درگذشته است. مهرداد ابراهیم‌زاده در زمان شهادت بیست سال از عمرش می‌گذشت. حدود بیست روز بعد از شهادت او، در تاریخ ۲۹مرداد۱۳۶۷ اعلام رسمی آتش‌بس شد و هشت سال جنگ دو کشور ایران و عراق با صدها هزار کشته، معلول، اسیر و بی‌خانمان پایان یافت.

بعد از شهادت مهرداد

میاندوآب شهر کوچکی است و همه مردم از بهایی بودن مهرداد ابراهیم‌زاده و خانواده‌اش مطلع بودند؛ با این حال جنازه مهرداد مانند سایر شهدای میاندوآب با احترام در شهر گردانده شد؛ حتی از مقابل مسجد شهر هم عبور دادند. 

در پایان، مسئولان مربوطه به خانواده ابراهیم‌زاده اظهار کردند که بنا به ابلاغیه‌ای، از دفن فرزندشان به دلیل بهایی بودن در گلزار شهدای شهر معذورند. خانواده ابراهیم‌زاده هم پسرشان را طبق مراسم آیین بهایی در قبرستان میاندوآب به خاک سپردند. 

هر چند بنیاد شهید میاندوآب همواره به شهادت مهرداد ابراهیم‌زاده اذعان داشته ولی اعتقاد دینی او و خانواده‌اش بهانه‌ای برای بنیاد بود تا خانواده ابراهیم‌زاده را از امکانات یا تسهیلات مربوط به خانواده شهدا محروم کند و پرونده مهرداد را هم به عنوان یکی از شهدای جنگ مختومه و بایگانی کند. با گذشت بیش از سی سال، هنوز هم بسیاری از مردم میاندوآب از مهرداد ابراهیم‌زاده، سرباز بهایی، به عنوان یکی از شهدای خاک وطن یاد می‌کنند.

 

مطالب مرتبط:

 

شهدای بهایی جنگ ایران و عراق: سهیل روحانی

 

شهدای بهایی جنگ ایران و عراق؛ محیی‌الدین ذهنی

شهدای بهایی جنگ ایران و عراق؛ فرهوش اسدی

یوسف ایلخچی مقدم؛ شهید بهایی جنگ ایران و عراق

بنیاد شهید گفت ما پرونده پسر شما را به خاطر بهایی بودنش بسته‌ایم