کمپین اطلاع رسانی یک روحانی علیه حجاب اجباری

محمدرضا زائری، یک روحانی شناخته شده در عرصه رسانه است. سردبیر روزنامه همشهری بوده، مجله های جدید و خیمه را راه اندازی کرده است، جدید را روزنامه نگاران جوان اصلاح طلب می چرخاندند و خیمه برای هیات های مذهبی بود و مداحان. او روزگاری خانه روزنامه نگاران جوان را تاسیس کرد، پدرش اهل سیاست بوده، نماینده مجلس و استاندار. خودش هم گاهی نقبی به عالم سیاست می زند ولی در سال های اخیر در یک حوزه دیگر فعال شده است: "حجاب اجباری."

او که چند سالی در لبنان به سر برده، دو کتاب هم درباره حجاب نوشته است: "حجاب بی حجاب" و "حجاب با حجاب". در تازه ترین رویداد محمدرضا زائری چهارشنبه به قم رفته تا در یک میزگرد درباره "حجاب اجباری" سخن بگوید. این نخستین بار است که در مراکز نزدیک به حوزه علمیه قم به صورتی علنی درباره حجاب اجباری نشست های فکری برگزار می شود.

عمده دلیل برگزاری این نشست به یک مصاحبه و همچنین پخش یک کلیپ جنجالی از محمدرضا زائری باز می گردد.

مصاحبه با زائری را سایت الف منتشر کرد، ۱۹ اردیبهشت ۹۴. او در این مصاحبه صریح گفت: "با حجاب اجباری مخالفم و معتقدم یکی از اشتباهات ما در حوزه اجتماعی بعد از انقلاب اجبار حجاب بود و ما باید این را اعتراف کنیم و بپذیریم."

او همچنین تصریح کرد که حکومت اسلامی برای اجباری کردن حجاب، "پشتوانه شرعی" ندارد و اول انقلاب هم کسانی چون مرتضی مطهری برای جلوگیری از صدور حکم اجباری شدن حجاب توسط روح الله خمینی تلاش کرده بودند ولی دیر شده بود.

این مصاحبه واکنش های بسیاری بر انگیخت. سایت الف، ۱ خرداد ۹۴ مقاله ای از حسین سوزنچی، دانشیار دانشگاه باقرالعلوم در پاسخ به این مصاحبه منتشر کرد که با رد گفته های زائری، پرسیده بود: "اگر قبول دارند که حکومت اسلامی قوانینش را بر اساس قوانین مدنی اسلام باید بنا کند، پس مقصر دانستن نظام به خاطر التزام به این قانون چه توجیهی دارد؟ آیا واقعا اقدام نظام جمهوری اسلامی اشتباه بوده است یا سنخ تحلیل ایشان؟"

در کشاکش بحث های گسترده پیرامون این مصاحبه و مقاله، که تحلیل محتوای کامنت ها نشان می دهد برنده اش محمدرضا زائری بوده، کلیپ پنج دقیقه ای زائری که در یک برنامه تلویزیونی صریح علیه حجاب اجباری سخن می گفت، جنجال ساز شد.

زائری در نشست چهارشنبه در قم، گفته است کلیپ ناقص بوده، معتقد به حجاب است و حرف اصلی اش این است که زنان محجبه باید با عزت در خیابان راه بروند. او همچنین از حفظ نماد حجاب دفاع کرده ولی گفته است: "اما جای این سؤال مطرح است که آیا با اجبار حجاب می‌توان نماد را حفظ کرد؟"

او در دفاع مجدد از نظرش گفته است: "با قدرت مدعی هستم که سياست حجاب اجباری کاملا اشتباه است به اين دليل که اگر روزی حجاب آزاد بود يا من به‌جای تهران و قم در جاکارتا بودم، بهتر می‌توانستم کسی که حجاب ندارد را به حجاب دعوت کنم."

زائری در این نشست به نکته مهمی اشاره کرده است: " در یک نظرسنجی از مردم، در شانزده موضوع مورد پرسش، موضوع  بدحجابی اولویت سیزدهم جامعه اعلام شد."

آمارهای جنجالی تر را اما محمد آقاسی، رئیس مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران داده است. او با بیان اینکه در رابطه با پوشش و حجاب چهار پیمایش در طول سالهای ۱۳۵۳ تا ۱۳۹۳ صورت گرفته است بیان کرد: "در سال ۵۳، ۷۵ درصد مردم تمایل به محجبه بودن همسر خود داشتند در حالی که در سال ۷۴، ۳۶ درصد چادر را می پسندیدند و ۸/۵۱ درصد عنوان می کردند که تمایل به استفاده از مانتو و چادر دارند."

وی تاکید کرده که "از سال۸۵ تا ۹۳ نگرش مردم به این که چادر حجاب است ۱۰ درصد کاهش یافته است و این از نظر ما یک فاجعه است. نگرش مردم در یک دهه اخیر این است که کمترین پوشش خود را چادر و مانتو با مقنعه اعلام کرده و پوشش رایج را مانتو کوتاه وشلوار می بینند."

چنین آمارهایی در حالی اعلام می شود که ۲ خرداد ۹۲، رضا غلامی، دبیر شورای فرهنگی دفتر رهبر جمهوری اسلامی با انتقاد تند از محمدرضا زائری، ایده های او را ساده لوحانه، تعجب آمیز و بی اساس خواند و گفت: "طبق یک نگرش سنجی که چند سال پیش با استفاده از یک روش خوب از طرف سازمان تبلیغات اسلامی انجام شد، نزدیک به نود درصد از زنان کشور باور خود به حجاب را اعلام کردند."

انتظار می رود جدال های نظری و رسانه ای پیرامون سخنان زائری درباره حجاب اجباری ادامه داشته باشد. این جنجال ممکن است به سکوت مقطعی یا حتی ممنوع التصویر شدن او در رسانه های مهم چون تلویزیون دولتی ایران منجر شود، امری که سابقه دار است.

در این میان اما یکی از مهم ترین انتقادات به محمدرضا زائری از سوی روحانیون این بوده که چنین بحث هایی باید در محافل علمی مطرح شود نه رسانه ها.

حضور زائری در نشست روز چهارشنبه شاید پاسخی بوده به این انتقاد و دعوت، با این حال بازتاب وسیع رسانه ای پس از این نشست، نشان داد که دامنه وسیع بحث های مطرح شده توسط او به گونه ای است که به سرعت در صدر خبرها می نشیند.

از سوی دیگر، شخصیت رسانه ای محمدرضا زائری هم سبب شده با وجود نهی های موجود، او کماکان مصر به استفاده وسیع از رسانه برای گفتن نظرات خودش باشد. شاید او نگران است که چون مرتضی مطهری دیر نشود.

نکته جالب اینکه محمدرضا زائری، در این مسیر خودش را بیش از هر شخصیت دیگر، وامدار مرتضی مطهری می داند. به عقیده حامیان محمدرضا زائری پس از مطهری کسی به مسئله حجاب در ایران توجه جدی نکرده و بسیاری از مشکلات کنونی، ناشی از این بی توجهی است.

محمدرضا زائری در حالی می خواد مطهری ثانی در این عرصه باشد که مخالفانی خشمگین روبروی او صف کشیده اند، مخالفانی که تنها به شاگردان محمدتقی مصباح یزدی که علی خامنه ای او را مطهری زمان توصیف کرده، محدود نمی شود، ممکن است علی مطهری، فرزند مرتضی مطهری هم روبروی او بایستد، چالش پرماجرایی است حجاب اجباری، همچون سه دهه گذشته.