فقط فوتبالیست‌ها، خوانندگان و بازیگران سینما و تلویزیون نیستند که مدیربرنامه دارند یا با حواشی زندگی و اظهارنظرشان توجه جلب می‌کنند؛ در ایران نام مداحان را هم می‌بایست به این فهرست اضافه کرد.
ماه محرم مصادف است با آغاز رونق کسب‌وکار و فعالیت مداحان در ایران. آن دسته از مداحانی که از صدقه سر صدای خوش و شیوه خاص اجرای مداحی یا تبلیغ رسانه‌های عمومی مانند تلویزیون مشهور شده‌اند در این ماه کسب و کارشان بالا می‌گیرد.
هیات‌هایی که مشتاق حضور آن‌ها در مراسم‌های خود هستند از مدت‌ها پیش ازدهه محرم به سراغ مداح مورد نظر خود می‌روند و از آن‌ها به سبک خوانندگان یا بازیگران، وقت می‌گیرند.
این کار اما از نظرمالی کم هزینه نیست؛ متولیان هیات برای قانع کردن هرمداح، بسته به میزان معروفیت و محبوبیتش باید مبالغ کلانی کنار بگذارند.
آمار و ارقام شفافی از میزان دقیق مبالغ پرداخت شده به این مداحان در دست نیست. پی گیری از خود مداحان و مدیران برنامه‌های آن‌ها هم برای اطلاع از میزان درآمد و پول دریافتی آن‌ها برای هر شب مداحی بی‌نتیجه است. اما هرگاه رسانه‌ای چه در داخل و چه در خارج از ایران در این باره گزارشی منتشر کرده با واکنش تند و تکذیبیه روبه‌رو و رسانه داخلی مجبور به حذف خبر شده است.
سال گذشته و هم‌زمان با ماه محرم، روزنامه «خراسان» که در تهران و مشهد چاپ می‌شود، در گزارشی به موضوع دستمزدهای چند میلیونی برخی مداحان و روحانیون در ایران خبر داد. این روزنامه در گزارش دی ماه سال گذشته خود نوشت که یکی از مداحان معروف در 10 شب ماه محرم «40 میلیون تومان» دریافت کرده است.
این گزارش به نقل از یکی از کسانی که با برخی مداحان روابط نزدیکی دارد،افزود:« این مداح سال گذشته برای مداحی در۱۰شب ماه محرم نیز۱۵میلیون تومان دریافت کرده بود.»
«خراسان» در ادامه گزارش خود آورده برخی روحانیون نیز برای سخنرانی در ۳۰ شب ماه رمضان ۳۰ میلیون تومان دریافتی دارند.
سال گذشته این تنها روزنامه خراسان نبود که به موضوع درآمدهای میلیونی مداحان پرداخت، در آبان ماه همان سال نیز روزنامه «جمهوری اسلامی» از حقوق چند میلیونی برخی مداحان گزارشی تهیه کرده و از نسبت گسترش این مساله در میان آن‌ها انتقاد کرد.
با این حال کمی بعد، هم گزارش روزنامه خراسان و هم گزارش روزنامه جمهوری اسلامی از روی سایت این دو روزنامه حذف شدند.
«مسیح علی‌نژاد»، خبرنگار ایرانی مقیم انگلستان در قالب برنامه تلویزیونی «خبرساز» که از تلویزیون صدای آمریکا پخش می‌شود نیز درگفت‌وگویی با «حاج ابراهیم رهبر»، مداح اهل شهر تبریز، جزییاتی شفاف‌تر از نرخ‌های دریافتی مداحان معروف در ایران گزارش کرد.
آن گونه که حاج ابراهیم رهبرمی‌گفت، «سعید حدادیان» برای هر شب مداحی در روزهای محرم3/5 میلیون تومان، «رضا هلالی» 3 میلیون تومان، «محمود کریمی» 2/5 میلیون تومان و «حسین سیب سرخی» 2 میلیون تومان دریافت می‌کنند.
این چهار نفر از شناخته شده‌ترین مداحان کنونی در ایران هستند. البته کمی بعد «رهبر» در گفت‌وگویی با یکی از سایت‌های محلی، انجام این مصاحبه را تکذیب کرد و مدعی شد صدای او را جعل کرده اند.
با وجود همه این تکذیب‌ها، هنوزهم هر از گاهی در رسانه‌های رسمی فعال در ایران اخباری منتشر می‌شود که موضوع آن‌ها همین درآمدهای میلیونی مداحان است. روز 5 آبان ماه امسال و پیش از شروع دهه محرم، خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی خبری را منتشر کرد که تیتر آن این بود: «انتقاد شدید امام جمعه سراب از مداحان چند میلیونی.»
بر اساس این گزارش، «حجت الاسلام علی اکبر اکرمی»، امام جمعه سراب با انتقاد شدید از مداحان چند میلیونی و نرخ‌های کذایی برخی از آن‌ها گفته بود:« اخیرا با کمال تأسف شنیده شده که گروهی از مداحان شهر اردبیل که به شهرهای هم‌جوار نیز مداح می‌فرستند، هزینه و نرخ 10 میلیون تومان تعیین کرده‌اند.»
امام جمعه سراب به چشم و هم‌چشمی برخی هیات‌های عزاداری در این زمینه هم اشاره کرده و افزوده بود:«در یکی از محله‌های فقینشین شهر سراب، یک مداح برای نیم ساعت1/5 میلیون تومان گرفته بود درحالی که افرادی در آن محله محتاج چند ده هزار تومان هستند.»
این خبر حکایت از آن دارد که دریافت مبالغ میلیونی برای چند ساعت مداحی در یک مراسم حالا تنها محدود به شهرهای بزرگی مانند تهران نیست. «سراب»، شهری کوچک با جمعیتی کم‌تر از 50 هزار نفر در استان آذربایجان شرقی است و از نظر اقتصادی در موقعیت و وضعیتی خاص نیست. شغل اصلی مردم این شهر اغلب کشاورزی و باغ‌داری است.
با این همه اما همه مداحان از این درآمدهای میلیونی برخوردار نیستند. براساس اعلام مسوولان «شورای هیات مذهبی کشور» وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی، روی هم رفته بیش از81 هزارهیات مذهبی در کشور فعالیت می کنند و اگر به صورت میانگین در هرهیات 3 مداح حضور داشته باشند، باید گفت در این مدت 243 هزار نفر به کار مداحی در هیات های مذهبی مشغول هستند.
بخش زیادی از این مداحان کارشان را به صورت رایگان یا با دریافت هزینه‌های اندک انجام می‌دهند. گفته می‌شود میانگین مبلغ دریافتی یک مداح در هیات‌های معمولی شهر تهران از 200 هزارتا یک میلیون تومان متغییراست. با این حال، گاه متولیان این هیاتها برای جلب توجه افراد بیشتری به هیات خود و کسب معروفیت، مداح معروفی را برای یک یا چند شب اجرا، با پرداخت هزینه‌ای در حدود 2 تا 3 میلیون تومان برای هر شب دعوت می کنند.
کسب و کار مداحی چنان بالا گرفته که مدتی است مداحان زن هم که پیش از این بیشتر در محافل خانوادگی و جلسه‌های مذهبی زنانه محله‌ها مداحی می‌کردند، به شکلی جدیتر به این عرصه وارد شده‌اند.
بر اساس خبری که چند روز پیش منتشر شد، پیش از آغاز محرم امسال، همایشی با هدف «روشن‌گری» و ارایه «راهبردهای عملی» به مداحان زن، با حضور یک‌هزار نفر از زنان مداح از سراسر کشور برگزار شد. در این خبر نرخ اين مداحان زن از 90تا 500 هزار تومان اعلام شده بود.
درباره شیوه مداحی مداحان زن نیز گفته شده بود که آن‌ها میتوانند برای گرم کردن مجالس خود از دف، چنگ، تمپو، تمبك و انواع موسيقي استفاده کنند.
مداحان در ایران البته تنها به خاطرمبالغی که دریافت می‌کنند مشهورنشده‌اند. گفته‌های سیاسی و گاه به شدت تند آن‌ها برعلیه برخی شخصیت‌های سیاسی کشور نیز آن‌ها را در پاره‌ای مواقع در صدر توجهات قرار می‌دهد. معروف‌ترین مداح سیاسی کشور که حتی دیگر مداحان از او به عنوان پدر معنوی خود یاد می‌کنند، «حاج منصور ارضی» است.
سابقه گفته‌های سیاسی او درهیات‌های مذهبی به سال‌های دولت محمد خاتمی برمی‌گردد، او در آن تاریخ چندین بار هم برعلیه رییس جمهور وقت و دیگر وزرای دولت اظهار نظر کرده بود. منصور ارضی این رویه خود را حتی پس از آن و در زمان دولت محمود احمدی نژاد نیز ادامه داد و بارها در رابطه با اسفندیار رحیم مشایی سخنان تندی به زبان آورده بود.
ارضی کم‌تر از یک ماه پیش نیز در یک مراسم مذهبی اکبرهاشمی رفسنجانی را «پیرکفتار» خوانده و آرزوی فرارسیدن مرگ او را کرده بود.
به تبعیت از این مداح کهنه کار، دیگر مداحان معروف هم تاکنون چندین بار در خلال برنامه‌های خود اظهاراتی سیاسی مطرح کرده‌اند. در زمان دولت محمود احمدی‌نژاد نیزسعید حدادیان از مداحان معروف، بیش از دو سال پیش در جریان یک مداحی در مراسمی عمومی اسفندیار رحیم مشایی را به «عورت احمدی نژاد» تشبیه کرده بود.
در جدیدترین مورد از این دست، هم‌زمان با عید غدیر،«مهدی سلحشور» گریزی به عرصه دیپلماسی زد و با اشاره به مذاکرات ایران و آمریکا پیرامون مساله هسته‌ای، با ذکر مثالی عجیب در این رابطه، به تعبیر رسانه‌های ایران به «مذاکره کنندگان ایرانی توهین کرد».
موج جدید اظهارات سیاسی مداحان البته بدون واکنش نبوده است. بسیاری از شخصیت‌های سیاسی در ایران به آن‌ها واکنش نشان داده‌اند آن گونه که خبرگزاری مهر گزارش داده است «محمدرضا باهنر»، نایب رییس مجلس در واکنش به این مساله گفته است: «اخیرا مداحان وارد بحث‌های سیاسی شده‌اند که این موضوع درست نیست و ای کاش در آستانه ماه محرم وعزاداری‌ها، خیلی وارد مسایل کم عمق سیاسی نشوند.»
«احمد خاتمی»، امام جمعه موقت تهران نیز در گفت‌وگویی با خبرگزاری ایسنا در همین‌باره گفت:«مداحان باید به اصل انقلاب و ولایت وفادار باشند، ولی ورودشان به چالش‌ها و دعواهای سیاسی با ادبیاتی که باید در مجالس عزاداری حاکم باشد هم‌خوانی ندارد و فکر می‌کنم ورود نکردن به این مسایل به مصلحت این جمع هنرمند دینی است.»
مداحان را باید از محصولات نیمه دوم سال‌های پس از انقلاب اسلامی در ایران دانست. پیش ازاین، در دوره رهبری آیت‌الله خمینی و سال‌های آغازین فعالیت آیت‌الله خامنه ای به عنوان رهبر، مداحان نه به لحاظ اقتصادی و نه به لحاظ تاثیرگذاری در عرصه سیاسی دارای چنین جایگاهی نبودند. تا آن زمان، نقش آن‌ها همیشه درحاشیه برنامه‌های مذهبی و به عنوان بخشی جنبی در کنار بخش اصلی که سخنرانی روحانیون بود خلاصه می‌شد.
با این همه، از 15 سال پیش به این سو نقش و جایگاه آن‌ها رفته رفته تاثیرگذارومهم شد به گونه‌ای که حالا مدت‌هاست مداحی به اصلی‌ترین بخش مراسم مذهبی بدل شده و جایگاه روحانیون را کنار زده است. افزون بر این، ردپای همین اثرگذاری را در صحنه سیاست نیز می‌توان دید؛ نشان به آن نشان که دولت محمود احمدی نژاد علاوه برهمه لقب‌هایی که داشت، «دولت مداحان» نیز خوانده می‌شد.
شاید بتوان واکنش‌های اخیر سیاسیون نسبت به ورود مداحان به عرصه سیاست را تلاشی برای بازگرداندن این گروه به جایگاه قبلی خود دانست.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر