توییتر فارسی به رنگ امید کوکبی

چهارشنبه ۲۱ آوریل سال جاری گروهی از کابران توییتر به طور ناگهانی و بدون هماهنگی قبلی وضعیت «امید کوکبی» را به داغ‌ترین موضوع این شبکه اجتماعی تبدیل کردند و به صدر ترندهای جهانی رساندند. موجی که با دو هشتگ «FreeOmid#»  و« #امیدکوکبی» به راه افتاد، توانست حتی مرگ «پرینس»، خواننده مشهور جهانی و هم چنین نودمین سال روز تولد ملکه بریتانیای کبیر را تحت تاثیر قرار دهد و به ترندهای رده‌های پایین‌تر تبدیل کند.

خبر ابتلای کوکبی به سرطان کلیه، جراحی که روی او انجام شد و تصاویرش روی تخت بیمارستان در حالی‌که دست‌بند و پابند از گوشه‌های آن آویزان است، دیروز در گستره‌ توییتر غوغایی به پا کرد تا به آن‌جا که برخی از شخصیت‌های مشهور، از جمله پروفسور نلورنس کراوس» از اسطوره‌های علم فیزیک نیز برای همراهی دست به کار شدند و فریاد «امید را آزاد کنید» سر دادند.

این موج بیش تر به زبان فارسی و انگلیسی ادامه پیدا کرد اما توجه روزنامه‌نگاران ایتالیایی، اسپانیایی و برخی دیگر کشورها را نیز به خود جلب کرد تا آن‌ها نیز از آن‌چه بر این نخبه ایرانی عرصه فیزیک هسته‌ای می‌رود، یاد کنند.

کوکبی پژوهش‌گر دانشگاه «آستین» تگزاس است که در بهمن ماه سال ۱۳۸۹ هنگام بازگشت به امریکا، در فرودگاه امام خمینی تهران بازداشت شد. او برای آن‌که نخواست با تیم هسته‌ای جمهوری اسلامی همکاری کند و «زندگی امنیتی» را ترجیح نمی‌داد، متهم به «جاسوسی» شد.

در این موج توییتر، ۱۲هزار و ۹۵۱ کابر در هشتگ FreeOmid# مشارکت داشتند که با وجود فیلترینگ، بیش تر آن‌ها از داخل ایران بود. ۶۹ درصد شرکت‌کنندگان در این موج از داخل ایران و ۳۱ درصد از خارج ایران بودند. صدای مجازی اعتراض به شرایط امید کوکبی نزدیک به ۲۴۰ هزار بار توییت شد.

در عین‌حال، برخی از بازیگران سینمای ایران مانند «مهناز افشار» و «ترانه علی‌دوستی» به این موج پیوستند و امید به آزادی او را توییت کردند. «رامبد جوان» نیز توییتی نوشت که اگرچه از هشتگ یادشده استفاده نکرده بود اما در آن کلمه «امید» به چشم می‌خورد.

برخی گفتند برای امید کوکبی ا‌ست و برخی دیگر به نگرانی‌های امنیتی شخصیت‌های داخل ایران اشاره کردند.

اما بسیاری از کاربران اعتراض داشتند که چرا روزنامه‌نگاران داخل ایران که هر روز در توییتر هستند، در این موج ناگهانی جایشان خالی ا‌ست. برخی از آن‌ها به این موج پیوستند و برخی دیگر این اعتراض را با اعتراضی دیگر پاسخ دادند.

هم زمان با این موج توییتری، برخی از کاربران گفتند که مشغول تهیه صفحه‌ ویکی‌پدیا به زبان‌های دیگر برای امید کوکبی هستند. تا کنون صفحه‌های فارسی و انگلیسی در مورد او در ویکی پدیا موجود بود اما ایتالیایی و اسپانیایی نیز قرار است بر آن ها افزوده شود.

به گفته گروهی از کاربران، نقطه ضعف این موج ناگهانی، خلاصه شدن آن در دو زبان انگلیسی و فارسی بود و منابعی برای زبان‌های دیگر وجود نداشت.

به طور معمول، موج‌های توییتری با هماهنگی قبلی و با عنوان «طوفان توییتری» به راه می افتد و حدود یک یا دو ساعت ادامه می یابد. اما آن‌چه موج توییتری شب گذشته را در خصوص کوکبی ویژه کرد، ناگهانی بودن آن است. به طوری‌که نه یک یا دو ساعت بلکه تا پاسی از نیمه‌های شب نیز هم چنان این هشتگ توییت می‌شد. حتی برخی از کاربران جوک می‌نوشتند یا مسایل بی‌ربطی را توییت می‌کردند اما هشتگ FreeOmid# پای ثابت آن‌ها بود.

در ساعت‌های پایانی شب البته برخی از اصول‌گرایان و روحانیون توییتر نیز به این موج پیوستند؛ البته با موضعی متفاوت. آن‌ها با استفاده از همین هشتگ، بی‌گناهی امید کوکبی را مورد تردید قرار دادند، او را جاسوس خواندند و اعتراض کردند که چرا از «شهدای ترورهای هسته‌ای» چنین حمایتی به میان نیامد. در میان این افراد، خبرنگاران رسانه‌های اصول‌گرا مثل «فردانیوز» نیز به چشم می‌خورد.

این اعتراض‌ها اگرچه از سوی کابران گروه مقابل بدون پاسخ نماند اما جان بیش تری به این حرکت ناگهانی داد. هرچند که هشتگ‌هایی که اصول‌گرایان یا روحانیون در توییت‌های خود استفاده کردند، بدون آن‌که بخواهند، به ترند باقی‌ ماندن صدای آزادی برای امید کوکبی کمک ناچیزی کرد.

در میان توییت‌ها روایت «علی ملیحی» بود که دست به دست می‌شد. او از ملاقات با کوکبی برگشته بود. به امید گفته بود که در توییتر غوغایی به راه افتاده. اما پاسخ کوکبی دنیایی از ناباوری بود: «باور می کنی علی، بعد از پنج سال هنوز نمی‌دانم چرا در این وضعم.»

به روایت کاربران توییتر، تاریخ این شبکه اجتماعی برای ایرانی‌ها به قبل و بعد از این موج تقسیم می‌شود؛ اقدامی که بدون هماهنگی قبلی توانست فریادی باشد که بیش تر از داخل ایران سر داده شد؛ روزی که به توصیف یک روزنامه‌نگار، باعث «غرور» توییتر فارسی بود.

کاربری نوشت: «این صدای توییتر فارسی است: امید را آزاد کنید.»
دیگری توییت زد: «#اميدكوكبى حتى اگر در فيزيك نخبه نباشه، در تعهد به آرمان‌هاى انسانى و تعهد به گزاره "علم در خدمت مفيد به بشر" ثابت كرد كه نخبه است.»‌

در این میان کتابی که امید کوکبی در زندان به همراهی «مهدی خدایی» تهیه کرده بود نیز دست به دست می‌شد؛ «اطلس حقوق بشر».