۱۲ تیر ۱۳۶۷، هواپیمای مسافربری تهران-دوبی با شلیک دو موشک از ناو «یواس‌اس وینسنس»، متعلق به نیروی دریایی ایالات متحده امریکا در ارتفاع ۱۲ هزار پایی بر فراز خلیج فارس سرنگون شد و تمامی ۲۹۰ سرنشین آن جان باختند. امروز سی و دومین سالگرد سرنگونی این هواپیما است و به روال هر سال، مسوولان جمهوری اسلامی ایران از جنایت امریکا حرف می‌زنند. «ایران‌وایر» پیش‌تر در گزارشی از مصالحه «اکبر هاشمی رفسنجانی»، ریاست جمهوری وقت با ایالت متحده بر سر سرنگونی هواپیما نوشته بود. این گزارش در سال‌روز این سانحه ناگوار بازنشر می‌شود.
***
بر اساس اصل ۱۳۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران برای مصالحه بر سر اختلاف حقوقی بین‌المللی با یک کشور خارجی در خارج از دادگاه، موضوع باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد اما در موارد متعددی هم از ابتدای انقلاب تاکنون مصالحه بدون مصوبه مجلس انجام شده است. این گزارش چند مصالحه غیرقانونی جمهوری اسلامی را روایت می‌کند.
یکی از این مصالحه‌ها مربوط به مصالحه دولت هاشمی رفسنجانی با ایالت متحده درباره سرنگون شدن هواپیمایی مسافربری ایران‌ایر با شلیک دو موشک ناو آمریکایی بر فراز خلیج‌فارس و کشته شدن ۲۹۶ سرنشین آن بود. جزییات این توافق غیرقانونی را در این گزارش می‌خوانید.
دولت جمهوری اسلامی ایران برخلاف قانون اساسی، کثیری از دعواهای حقوقی بین‌المللی را بدون مصوبه و حتی اطلاع مجلس با کشورهای خارجی فیصله داده است.
بر اساس اصل ۱۳۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران برای مصالحه بر سر اختلاف حقوقی بین‌المللی با یک کشور خارجی در خارج از دادگاه، موضوع باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد اما در موارد متعددی از ابتدای انقلاب تاکنون مصالحه هم بدون مصوبه مجلس، انجام شده است.
ازجمله مهم‌ترین این پرونده‌ها، مصالحه دولت جمهوری اسلامی ایران با دولت ایالات‌متحده بر سر شکایت از سرنگون کردن هواپیمای مسافربری ایران‌ایر و کشته شدن نزدیک به ۳۰۰ نفر بر فراز خلیج‌فارس بود. ایران از امریکا به دیوان بین‌المللی دادگستری در لاهه هلند شکایت کرده بود اما پیش از تشکیل جلسات بررسی، دو طرف توافق کردند که در ازای پرداخت رقمی به‌عنوان خسارات به کشته‌شدگان و تامین یک هواپیمای دیگر از سوی امریکا، ایران از شکایت خود صرف‌نظر کند.
علی‌رغم تصریح قانون اساسی، دولت «اکبر هاشمی رفسنجانی» مصالحه در این دعوای بین‌المللی را بدون اطلاع و تصویب مجلس شورای اسلامی انجام داد.
این دومین باری بود که هاشمی رفسنجانی مجلس را دور می‌زند. او پس از درگذشت آیت‌الله «روح‌الله خمینی» و در زمان رهبری آیت‌الله «علی خامنه‌ای» درحالی‌که هنوز رییس مجلس شورای اسلامی بود، برای یک بازدید رسمی که مشابه دیدار رییس دولت بود، به اتحاد جماهیر شوروی سفر کرد. در این سفر «میخائیل گورباچف»، رهبر وقت شوروی حاضر به فروش تسلیحات به جمهوری اسلامی ایران شد که تازه یک سال بود جنگ هشت ساله ایران و عراق را پشت سر گذاشته بود.
هاشمی در خاطرات روز هفتم آذر ۱۳۶۸ نوشته «شب جلسه مجمع تشخيص مصلحت داشتيم. قرار شده قرارداد معامله تسليحاتي با روسيه به‌جای تصويب در مجلس، در مجمع تصويب شود؛ چون لازم است سری باشد». این قرارداد باید مطابق اصل ۷۷ و ۱۲۵ به تصویب مجلس شورای اسلامی می‌رسید.
شش سال پس‌ازاین، نمایندگان دولت ایران مصالحه نهایی با ایالات‌متحده را بر سر ساقط کردن هواپیمای ایرانی امضا کردند و به خواست دولت ایران شکایت این کشور از امریکا از دستور کار دیوان بین‌المللی دادگستری خارج شد. دولت ایالات‌متحده در این توافق از پذیرش مسوولیت خود در سرنگون کردن هواپیمای غیرنظامی خودداری و در متن توافق درج کرد که صرفا از باب نوع‌دوستی می‌پذیرد که به خانواده قربانیان خسارات بدهد.
این اقدام یکی از مهم‌ترین موارد دور زدن مجلس توسط دولت جمهوری اسلامی در مصالحه بر سر یک دعوای خارجی است که توسط دولت اکبر هاشمی رفسنجانی انجام شد. دومین باری که این اتفاق افتاد در زمان ریاست جمهوری «حسن روحانی» بود.
ایران و امریکا هم‌زمان با اجرایی شدن توافق هسته‌ای برجام، دست به مصالحه در خارج از دادگاه بر سر یک اختلاف مالی قدیمی زدند که مربوط به ۴۰۰ میلیون دلار پیش‌پرداخت خرید تسلیحاتی محمدرضا شاه از امریکا بود. بر اساس این توافق خارج از دادگاه، ایالات‌متحده اصل پول به همراه یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار بهره آن را به‌صورت نقدی به جمهوری اسلامی ایران تحویل داد. «دونالد ترامپ» چند ماه بعد از مصالحه، دولت «باراک اوباما» را به پرداخت «باج» به ایران در برابر آزادی شهروندان آمریکایی متهم کرد و حکومت ایران را «گروگان‌گیر» خواند.
جزییات این مصالحه قبل از انجام مطابق اصل ۱۳۹ قانون باید به تصویب مجلس می‌رسید اما دولت ایران از این کار خودداری و اعلام کرد توافق بر اساس مصوبه شورای عالی امنیت ملی بود که برای اجرا به تایید آیت‌الله خامنه‌ای رسید.
این اختلاف در دیوان داوری دعاوی ایران و امریکا در لاهه در جریان بود به نوشته «جان کری» وزیر خارجه وقت امریکا، جمهوری اسلامی خواهان دریافت ۱۰ میلیارد دلار سود و اصل آن بود.
«جان کری» در کتاب خاطرات خود نوشته است که ایران «شکایت حقوقی قوی مطرح کردند و شنیده می‌شد که دادگاه به نفع آن‌ها رای خواهد داد... دولت اوباما سرانجام توافق کرد که موضوع خارج از دادگاه حل‌وفصل شود و این کار را با پرداخت یک‌پنجم از مبلغی که ایران درخواست داشت، انجام داد. یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار هنوز هم پول زیادی است اما بسیار بهتر از پرداخت ۱۰ میلیارد دلار است... و به نفع مالیات‌دهندگان آمریکایی بود.»
دیوان داوری دعوای ایران و امریکا پس از پایان بحران گروگان‌گیری دیپلمات‌های آمریکایی در تهران تشکیل شد. دو کشور با هدف حل‌وفصل صدها اختلاف حاصل از همکاری‌های گسترده تجاری و مالی، این دیوان را تاسیس کردند و تاکنون که نزدیک به چهل سال از تاسیس آن می‌گذرد، ۴ هزار پرونده شکایت در آن حل‌وفصل شده است.
برخی از این دعاوی راجع به اموال عمومی و دولتی است و با مصالحه به پایان رسیده اما مشخص نیست چرا هرگز به اطلاع یا تصویب مجلس نرسیده و نمایندگان مجلس هم درباره آن تحقیق نکردند یا دست‌کم از دولت درباره آن سوال نپرسیده‌اند.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر