اعتراض‌های آبان ۱۳۹۸ در پی یک عامل اقتصادی یعنی شوک وارد آمده بر قیمت بنزین به راه افتاد. در این سلسله گزارش‌ها تلاش کرده‌ایم تا تصویری کلی و کلان از اقتصاد و وضعیت معیشت شهرهایی ارایه کنیم که نامشان بیش از دیگر شهرهای ایران در میان اخبار اعتراض‌های آبان ۱۳۹۸، شنیده شد.
در این گزارش‌ها نرخ تورم، نرخ بیکاری و وضعیت بازار کار ازجمله مهم‌ترین شاخص‌های بررسی شده است. شاخص فلاکت، ضریب جینی و وضعیت بودجه خانوار نیز از دیگر شاخص‌هایی است که برای ارایه تصویری شفاف‌تر از اقتصاد و معیشت خانوارهای ساکن در شهرهای معترض به آن‌ها مراجعه کردیم.
اما این بررسی اقتصادی با محدودیت‌هایی همراه بود، بسیاری از آمار و ارقام موجود به آمارهای استانی محدود می‌شد و اعداد و ارقام به تفکیک شهرستان‌ها در دسترس نبود، ازاین‌رو بسیاری از این شاخص‌ها میانگین‌های استانی است که لزوما تصویر دقیقی از وضعیت شهرستان موردنظر ما ندارند.
در این گزارش به بررسی وضعیت اقتصادی استان کهگیلویه و بویراحمد پرداخته‌ایم؛ استانی گرفتار در محرومیت.
***
نام استان با محرومیت یا توسعه‌نیافتگی گره در گره است، آن‌قدر که تا صحبت از این مفاهیم می‌شود و قرار است مصداقی برای آن‌ها ارایه شود در نخستین گزینه‌ها نامی از استان کهگیلویه و بویراحمد به میان می‌آید.
این تصور ناخواسته از مصداق محرومیت یا فقر تا چه اندازه با واقعیت انطباق دارد؟ استان کهگیلویه و بویراحمد چگونه استانی است؟
از نتایج گزارشی که مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری از وضعیت استان منتشر کرده است، پاسخ‌هایی به این پرسش‌ها می‌توان یافت. اینکه سهم استان کهگیلویه و بویراحمد از تولید ناخالص ایران بدون احتساب نفت در سال ۱۳۹۰ سهمی در حدود نیم درصد بوده که از این حیث استان کهگیلویه و بویراحمد در میان ۳۱ استان ایران در رتبه آخر ایستاده است.
یا اینکه در ۱۳۹۱، ۳۹٫۴ درصد از جمعیت ساکن مناطق شهری در استان زیرخط فقر بوده‌اند، حال‌آنکه میانگین کشوری این نسبت ۳۳٫۴ درصد بوده است. این وضعیت در مناطق روستایی غم‌انگیزتر بوده است به‌طوری‌که در سال ۱۳۹۱، بیش از نیمی از جمعیت روستایی استان کهگیلویه و بویراحمد زیرخط فقر زندگی کرده‌اند درحالی‌که میانگین کشوری این نسبت، ۴۰ درصد بود.
مهاجرفرست و توسعه‌نیافته
توصیف گزارش نویسان مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری از استان کهگیلویه و بویراحمد، استانی است «مهاجرفرست با نرخ مهاجرت گسترده، در وضعیت توسعه‌نیافتگی و جمعیت بالای تحت پوشش کمیته امداد».
مرکز آمار ایران نرخ تورم میانگین در آذرماه سال ۱۳۹۸ در استان کهگیلویه و بویراحمد را ۴۴٫۲ درصد گزارش کرده است، این نرخ برای سراسر ایران در آن مقطع زمانی ۴۰ درصد گزارش شده بود.
نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در آذرماه سال ۱۳۹۸ در استان کهگیلویه و بویراحمد ۲۸ درصد اعلام شد که اندکی از نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه ایران (۲۷٫۸ درصد) بالاتر بود.
در جداول زیر انواع نرخ تورم در استان کهگیلویه و بویراحمد به تفکیک مناطق شهری و روستایی استان آمده و امکان مقایسه این نرخ‌های تورم با میانگین کشوری فراهم است.
درمجموع از مقایسه این نرخ‌ها می‌توان چنین نتیجه گرفت که به‌طور عمومی نرخ تورم در استان اندکی و گاهی به شکل معناداری از نرخ تورم میانگین کشوری بالاتر بوده است.
جوانان استان قربانیان بیکاری
برای مقایسه نرخ بیکاری به‌عنوان یکی دیگر از شاخص‌های دارای اهمیت در بیان تصویری روشن‌تر از وضعیت اقتصادی استان، نتایج گزارش مرکز آمار ایران از وضعیت بازار کار ایران در فصل پاییز ۱۳۹۸ را مورد توجه قرار داده‌ایم.
در این گزارش نرخ بیکاری در میان جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر در سراسر ایران ۱۰٫۶ درصد اعلام شده است، نرخ بیکاری در همان مقطع پاییز ۱۳۹۸ در استان کهگیلویه و بویراحمد ۱۱٫۷ درصد بود.
نکته جالب‌توجه این است که نرخ بیکاری بالاتر در استان به‌رغم پایین‌تر بودن نرخ مشارکت اقتصادی نسبت به نرخ مشارکت اقتصادی کل، رقم خورده است به این معنی که اگر نرخ مشارکت اقتصادی استان کهگیلویه و بویراحمد به میزان نرخ مشارکت اقتصادی میانگین کشوری افزایش می‌یافت این احتمال وجود داشت که نرخ بیکاری استان حتی از این رقم نیز بالاتر باشد.
نرخ مشارکت اقتصادی برای سراسر ایران در آن مقطع ۴۴٫۳ درصد بود اما نرخ مشارکت اقتصادی استان ۴۰٫۵ درصد گزارش شد.
نسبت اشتغال که نشان می‌دهد چه سهمی از کل جمعیت بالای ۱۵ سال، شاغل هستند در پاییز ۱۳۹۸ در استان کهگیلویه و بویراحمد ۳۵٫۸ درصد بود، این شاخص ۳٫۸ واحد/درصد کمتر از نسبت اشتغال در سراسر ایران بوده که در همان زمان ۳۹٫۶ درصد اعلام شد.
برای بررسی جامع وضعیت بازار کار، باید به آمار و ارقام قابل اتکایی رجوع کرد که کامل‌ترین اطلاعات در دسترس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ است.
براساس نتایج این سرشماری در سال ۱۳۹۵ نرخ بیکاری استان کهگیلویه و بویراحمد ۱۳ درصد اعلام شد که اندکی بیشتر از نرخ بیکاری سراسر ایران (۱۲٫۶ درصد) بود.
نرخ مشارکت اقتصادی در استان کهگیلویه و بویراحمد در همان سال ۳۷٫۷ درصد بود که این شاخص نیز کمتر از میانگین این نرخ در سطح ایران (۳۹٫۹ درصد) در همان مقطع است.
این دو شاخص بیانگر آن است که وضعیت بازار کار استان کهگیلویه و بویراحمد در مقایسه با میانگین کشوری در مقطع زمانی مورد گزارش، وضعیتی نامناسب‌تر بوده است.
مقایسه آمار مربوط به نرخ بیکاری جوانان در استان کهگیلویه و بویراحمد و مقایسه این نرخ با میانگین کشوری، وخیم بودن اوضاع را بیشتر نمایان می‌کند. براساس نتایج سرشماری سال ۱۳۹۶۵، نرخ بیکاری جوانان در استان ۴۴٫۴ درصد بود، حال‌آنکه نرخ بیکاری جوانان در سراسر ایران، با رقم ۳۲٫۷ درصدی میانگینی به‌مراتب بهتر داشت.
در جدول زیر آمار مربوط به وضعیت بازار کار استان و برخی شهرستان‌های استان کهگیلویه و بویراحمد که در آبان‌ماه ۱۳۹۸ صحنه درگیری و اعتراض‌های خیابانی بود، قابل‌مشاهده و مقایسه با وضعیت کشوری است.
به استناد این آمار و ارقام مربوط به تورم و بیکاری، مقایسه شاخص فلاکت در استان و ایران در پاییز ۱۳۹۸ میسر می‌شود که شاخصی قابل‌اتکا برای فهم و درک برآیند اوضاع اقتصادی است.
شاخص فلاکت در پاییز ۱۳۹۸ در استان کهگیلویه و بویراحمد به ۵۵٫۹ درصد بالغ می‌شد که به‌وضوح از رقم میانگین شاخص فلاکت برای کل کشور در پاییز ۱۳۹۸ (۵۰٫۶ درصد) بالاتر ارزیابی می‌شود.
بودجه متوازن، بازتوزیع نسبتا برابر درآمدها
واکاوی و مقایسه وضعیت بودجه خانوارها نیز قطعه دیگری از پازل کلان تصویر اقتصادی استان‌ها در این سری از گزارش‌هاست که در آن‌ها به وضعیت اقتصادی استان‌ها و شهرستان‌های درگیر با تظاهرات و اعتراضات خونین آبان‌ماه ۱۳۹۸ می‌پردازیم.
براساس اطلاعات مربوط به هزینه و درآمد خانوارها در سال ۱۳۹۷، خانوارهای شهری و روستایی استان کهگیلویه و بویراحمد در پایان سال ترازی مثبت داشته‌اند.
خانوارهای شهری استان درنهایت سال ۱۳۹۷ را با تراز مثبتی به میزان پنج میلیون و ۲۶ هزار و ۶۰۰ تومان به پایان برده‌اند که بهتر از تراز میانگین خانوارهای شهری ایران با تراز مثبت سالانه ۴ میلیون و ۱۶۷ هزار و ۸۰۰ تومان بود.
تراز سالانه خانوارهای روستایی استان کهگیلویه و بویراحمد نیز در پایان سال ۱۳۹۷، چهار میلیون و ۷۲۹ هزار و ۷۰۰ تومان بود که با فاصله از تراز سالانه بودجه خانوارهای روستایی ایران در همان سال بهتر بود. در پایان سال ۱۳۹۷ تراز بودجه خانوارهای روستایی ایران به یک‌میلیون و ۸۶۴ هزار و ۲۰۰ تومان رسیده بود.
شاخص ضریب جینی که بیانگر وضعیت توزیع درآمدی است در استان کهگیلویه و بویراحمد در مقایسه با میانگین این شاخص در سطح ایران وضعیت بهتری دارد و توزیع درآمدها در استان، به‌گونه‌ای متناسب و برابرتر از وضعیت ایران ارزیابی می‌شود.
شاخص ضریب جینی مناطق شهری در سال ۱۳۹۷ در استان کهگیلویه و بویراحمد رقم ۰٫۲۹۶۱ بود که جایگاه پنجم در میان استان‌های ایران را به خود اختصاص داد، رقم میانگین این شاخص برای مناطق شهری سراسر ایران ۰٫۳۹۴ بود که فاصله‌ای قابل‌توجه با رقم شاخص در استان موردبررسی دارد.
مناطق روستایی استان کهگیلویه و بویراحمد از لحاظ شاخص ضریب جینی و به عبارتی توزیع برابر درآمدها در سال ۱۳۹۷ با رقم ۰٫۲۴۰۴ بهترین وضعیت را در میان استان‌های مختلف داشت. ضریب جینی مناطق روستایی ایران در آن سال، رقم ۰٫۳۵۹۵ بود. هر چه عدد ضریب جینی به صفر نزدیک‌تر باشد توزیع درآمدها برابرتر بوده و هرچه عدد این شاخص به یک نزدیک‌تر باشد به مفهوم نابرابرتر بودن وضعیت توزیع درآمدی است.
بدون زیرساخت
در عمده گزارش‌های رسمی دستگاه‌های دولتی از وضعیت استان کهگیلویه و بویراحمد به مواردی مشترک برمی‌خوریم، فقدان زیرساخت‌ها به‌خصوص نداشتن شبکه مناسب و قابل‌اتکا حمل‌ونقل و راه یکی از این موارد است.
تمرکز راه‌های اصلی و فرعی استان محدود به نواحی جنوب شرقی و جنوب آن است و نیمه غربی، محدوده میانی، شمال و شمال غرب استان با ضعف شدید شبکه راه‌های مواجه است. نبود شبکه‌ای توسعه‌یافته از بزرگراه‌ها و آزادراه‌ها با توجه به جغرافیای استان کهگیلویه و بویراحمد، مشکلاتی را به همراه داشته است.
نرخ پایین سرمایه‌گذاری در استان نیز ازجمله مشکلاتی است که به‌طور مکرر به آن اشاره می‌شود که دلیل آن را باید در فقدان زیرساخت‌ها جست‌وجو کرد.
استان کهگیلویه و بویراحمد فاقد شبکه حمل‌ونقل ریلی است و بار تمام بخش را حمل‌ونقل جاده‌ای بر دوش می‌کشد. در این وضعیت عوارض و مشکلات مرتبط با حمل‌ونقل و ارتباطات با توجه به فرازوفرودهای شدید جغرافیایی استان، دوچندان شده‌اند.
بازده و راندمان اقتصادی پایین، الگوی کشت سنتی و تک‌محصولی، عمق کم خاک زراعی و ناقص بودن زنجیره تولید و فقدان حلقه‌های مختلف صنایع تبدیلی ازجمله مشکلات اقتصادی استان است.
براساس گزارشی که سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان کهگیلویه و بویراحمد منتشر کرده بالغ‌بر ۴۰ درصد از واحدهای صنعتی استان غیرفعال هستند.
حتی شهرستانی مثل گچساران که یک‌پنجم نفت ایران در این شهرستان تولید می‌شود، ازقضا در آبان‌ماه سال ۱۳۹۸ ازجمله نقاط کانون‌های بحرانی در استان کهگیلویه و بویراحمد بود، چراکه در طول تمام سال‌ها و دهه‌هایی که نفت در این شهرستان تولید می‌شده، سرمایه‌گذاری مناسبی در حوزه توسعه صنایع پایین‌دستی رقم نخورد تا شهرستان گچساران و به‌تبع آن دیگر شهرهای استان از این سیاست‌گذاری و سرمایه‌گذاری‌ها، بهره‌مند شوند.
در گزارش مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری درباره استان کهگیلویه و بویراحمد، تاکید شده است که «ضعف سیستم اقتصادی در کنار توسعه نامتوازن، موجب دفع سرمایه‌های اقتصادی و انسانی استان و رشد و افزایش حاشیه‌نشینی شده است.» که به نوشته این گزارش، زمینه رشد آسیب‌های اجتماعی را فراهم آورده است.
مطالب مرتبط:
اسامی تایید شده و تایید نشده جان‌باختگان و بازداشت‌شدگان اعتراضات پاییز ۹۸
ماهشهر پشت ابر تبعیض و نابرابری
ماهشهر؛ شهری که نفت آن را دوتکه کرد
بهبهان و رامهرمز؛ مدیران خوزستانی، درگیری بین طوایف
نیمی از جوانان شهرهای بهبهان و رامهرمز بیکارند
استان تهران و اعتراضات آبان ۱۳۹۸؛ معترضان بیخ گوش پایتخت
شهرستان‌های استان تهران، نمایش تبعیض و نابرابری درآمدی
اقتصاد استان البرز؛ بلیت یک‌طرفه مهاجران
یزدانشهر و زینبیه دو کانون اعتراضات در اصفهان؛ شهر مهاجران
اعتراضات آبان‌ماه استان البرز؛ کرج، ماکتی از شکاف‌های طبقاتی
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر