خبرگزاری تسنیم، روز یکشنبه ۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ با انتشار گزارشی مدعی شد: «فرزندآوری زنان ایرانی کمتر از زنان انگلیسی، آمریکایی و فرانسوی است.» در این گزارش آمده است: «زنان ایرانی با دارا بودن ۱.۷۸ فرزند در مکان ۱۴۶ جدول جهانی قرار می‌گیرند، این در حالی است که حتی اسراییل با رتبه ۷۵، آفریقای‌جنوبی ۹۷، برزیل ۱۰۶، ترکیه ۱۱۰، فرانسه ۱۱۸، آمریکا ۱۲۲ و انگلیس ۱۳۷ در مکان‌هایی بهتر و بالاتر از ایران قرار دارند.» این گزارش نرخ باروری در ایران را پایین‌ترین مقدار میان کشورهای مسلمان معرفی کرده است.
«ایران وایر»، در این گزارش می‌کوشد با بررسی گزارش‌های بین‌المللی به این پرسش پاسخ دهد که زنان ایران در کجای جدول رده‌بندی فرزندآوری در دنیا قرار گرفته‌اند؟ و نسبت آن‌ها با کشورهای اروپایی و آمریکایی و کشورهای مسلمان چیست؟
منبع این گزارش کیست؟
خبرگزاری تسنیم این خبر را به نقل از باشگاه خبرنگاران پویا منتشر و باشگاه خبرنگاران پویا نیز این خبر را به نقل از گزارش سازمان امنیت ایالات متحده آمریکا منتشر کرده و آورده: «رتبه زنان ایرانی با دارا بودن ۱.۷۸ فرزند در جایگاه ۱۴۶ دنیا است». باشگاه خبرنگاران پویا هیچ لینکی از منبع خبری خود منتشر نکرده و تنها مدعی است سازمان جاسوسی آمریکا سیا چنین برآوردی از جایگاه کشورهای جهان به لحاظ میزان فرزندآوری دارد. این گزارش در انتها هشدار داده که کارشناسان جمعیت ایران در حالی به سادگی از مسائل و واقعیت‌های موجود دنیا چشم پوشی کرده‌اند که اسراییل و کشورهای اروپایی سیاست تشویق به زاد و ولد را در پیش گرفته‌اند.
استناد باشگاه خبرنگاران پویا به کدام گزارش است؟
در گزارش منتشرشده از باشگاه خبرنگاران پویا، توسط خبرگزاری تسنیم، لینکی از گزارش ادعایی نیامده است. «ایران وایر» در جست‌وجویی اینترنتی به گزارشی از سازمان امنیت آمریکا، سیا برخورد که به نظر، همین گزارش مورد اشاره باشگاه خبرنگاران پویا است. در این گزارش که با عنوان «جمع نرخ باروری» در سال ۲۰۲۱ منتشر شده، نرخ تعداد فرزندان متولد شده به نسبت زنان هر کشور را بررسی کرده است. در این گزارش ایران با نرخ ۱.۹۳ در جایگاه ۱۲۱ قرار دارد و اکثر کشورهای اروپایی و آمریکایی پس از ایران قرار دارند. در این جدول انگلستان با نرخ ۱.۸۶ در جایگاه ۱۳۷ و آمریکا با نرخ ۱.۸۴ در رتبه ۱۴۰ قرار گرفته است. تنها کشور شاخص اروپایی که نرخ باروری در آن از ایران بیشتر است کشور فرانسه است که با نرخ ۲.۰۴ در جایگاه ۱۰۵ قرار دارد.
براساس این گزارش ایران وضعیت کاملا مشابهی با کشورهای ترکیه، نپال، مغولستان و ایرلند دارد.
روشن نیست باشگاه خبرنگاران پویا، چرا نرخ باروری ایران را از ۱.۹۳ در این گزارش به ۱.۷۸ و جایگاه ایران را از ۱۲۱ به ۱۴۶ تغییر داده است. حتی اگر فرض کنیم نویسندگان باشگاه خبرنگاران جوان نرخ واقعی فرزندآوری در ایران را ۱.۷۸ دانسته‌اند، باز جایگاه ایران در این جدول ۱۵۰ می‌بود نه ۱۴۶ و هم‌تراز کشور هلند قرار می‌گرفت. در هر حال، نگاهی به این جدول نشان می‌دهد که نرخ فرزندآوری ۲۲۷ کشور محاسبه شده و ایران در جایگاه ۱۲۱ است؛ حتی اگر جایگاه ایران را ۱۵۰ نیز در نظر بگیریم، باز نرخ فرزندآوری در ایران از ۷۷ کشور جهان از جمله، هلند، دانمارک، استرالیا، آلمان، اسپانیا، ایتالیا، ژاپن و کره جنوبی بیشتر است.
گزارش ۲۰۲۰ دفتر جمعیت سازمان ملل متحد نیز نشان می‌دهد که نرخ باروری در زنان انگلیسی در سال ۲۰۱۹ معادل ۱.۸ زنان فرانسوی ۱.۷، زنان آمریکایی ۱.۸ بوده است. بنابراین حتی اگر نرخ باروری زنان ایرانی را در سال ۱۳۹۸/۲۰۱۹ معادل ۱.۸ فرض کنیم، باز ایران وضعیتی مشابه زنان انگلیسی و آمریکایی و فرانسوی دارد. هر چند گزارش‌های بین‌المللی از جمله همین گزارش، نرخ باروری زنان ایرانی در این سال را، بالاتر و حدود ۲.۱ اعلام کرده‌اند.
نرخ فرزندآوری زنان ایرانی
آخرین برآوردهای آماری مرکز آمار نشان می‌دهد نرخ باروری در سال ۱۳۹۸ حدود ۱.۷ فرزند به ازای هر زن ۱۵ تا ۴۵ ساله است. مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۸، گزارشی با عنوان «بررسی روند تغییرات ساختار و ترکیب جمعیت کشور و آینده آن تا افق ۱۴۳۰» منتشر و چهار سناریو را پیش‌بینی کرد:
- در سناریوی اول فرض بر افزایش زاد و ولد و میزان باروری تا ۲.۶ فرزند است.
- در سناریوی دوم فرض شده میزان باروری در حد ۲.۱ فرزند باقی بماند.
- در سناریو سوم فرض بر کاهش شدید زاد و ولد در حد میزان باروری ۱.۵ فرزند است.
- و در سناریوی چهارم فرض بر آن گذاشته شده که میزان باروری با شیب ملایمی در حد ۱.۹۵ فرزند کم شود.
گزارش سال ۱۳۹۸ نشان می‌داد که ایران با نرخ باروری ۱.۷ فرزند، بین سناریوی سوم که کاهش شدید و سناریوی چهارم که کاهش ملایم را پیش بینی می‌کرد، قرار داشته است.
موسسه ملی تحقیقات سلامت نیز در سال ۱۳۹۸ در گزارشی با عنوان «وضعیت نرخ باروری در ایران» اعلام کرد: «تجزیه و تحلیل دقیق الگوهای فرزندآوری از طریق مقایسه نرخ‌های باروری کلی حاصل از روش‌های فرزندان خود و نرخ رشد فراوانی خانواده در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که باروری در ایران حدود ۱.۸ تا ۲ کودک ثابت باقی مانده است و تاکنون نشانه‌ای از «باروری بسیار کم» یا یک «باروری بحرانی» وجود ندارد. اما به هر حال باروری در ایران به کمتر از سطح جایگزینی کاهش یافته است و در سال‌های اخیر میزان رشد جمعیت نیز به حدود ۱.۳ درصد کاهش یافته است.»
این گزارش در ادامه به تخمین‌های بانک داده‌های بین‌المللی اشاره و با بررسی پیش‌بینی سازمان ملل آورده است: «نرخ باروری در ایران در سال ۲۰۱۶ به نرخ جایگزین (۲.۱) نرسیده است و نسبت به سال‌های ماقبل کاهش داشته است.» براساس این گزارش سازمان ملل پیش‌بینی کرده بود که نرخ باروری بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵ به ۱.۶۲ و بین سال های ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۰ به پایین‌ترین میزان خود در ۱۵۰ سال اخیر رسیده و رکورد ۱.۴۹ را ثبت خواهد کرد و مجدد در مسیر افزایش قرار می‌گیرد:
آمارها نشان می‌دهد که تخمین‌های سازمان ملل با واقعیت تطابق نداشته و در بدترین حالت در سال ۲۰۲۱ نرخ باروری به عددی بین ۱.۶ تا ۱.۸ رسیده و به نظر نمی‌رسد تا ۴ سال آینده به ۱.۴۹ سقوط کند، حداقل روند کاهش ملایم نرخ باروری، چنین چشم‌اندازی را نشان نمی‌دهد، هرچند پیش‌بینی سازمان ملل بر روند رو به افزایش نرخ باروری در سال‌های بعد از ۲۰۳۰ حکایت دارد.
کاهش زاد و ولد در سال کرونا
آمار زاد و ولد در ایران در سال ۱۳۹۹ که ایران و جهان درگیر شیوع ویروس کرونا بود، با کاهش شدید‌تری به نسبت سال‌های قبل همراه بود. گزارش شش ماهه اول سال ۱۳۹۹ سازمان ثبت احوال کشور، نشان می‌دهد که مجموع ولادت‌های ثبت شده در بهار ۱۳۹۹ به تعداد ۲۸۰ هزار و ۵۶۴ ولادت، با افزایش ۶ درصدی به ۳۰۰ هزار و ۵۹ ولادت در تابستان سال جاری رسیده است. همچنین آمار ولادت‌های ثبت شده در بهار سال گذشته ۲۹۹ هزار و ۳۸۹ ولادت و در تابستان سال گذشته ۳۱۵ هزار و ۱۶۷ ولادت بوده است. در مجموع تعداد ولادت‌های ثبت شده در شش ماهه نخست سال جاری به نسبت شش ماهه نخست سال گذشته پنج درصد کاهش داشته است.
درست است که زاد و ولد در ایران در سال ۱۳۹۹ حدود ۵ درصد به نسبت سال قبل کاهش داشته، ولی این کاهش محدود به ایران نیست و می‌تواند در سال‌های آینده متوقف شود. به نوشته یورونیوز، گزارش منتشر شده از سوی اداره ملی آمار و مطالعات اقتصادی فرانسه نشان می‌دهد که نرخ زاد و ولد در این کشور طی سال ۲۰۲۰ و در دوره شیوع ویروس کرونا به پایین‌ترین حد از سال ۱۹۴۵ تاکنون رسیده است. داده‌های مقدماتی گزارش جمعیتی سال ۲۰۲۰ نشان می‌دهد که طی این سال ۷۴۰ هزار نوزاد متولد شده که ۱۳ هزار مورد کمتر از سال ۲۰۱۹ بوده است.
گزارش ماکرو ترند نیز نشان می‌دهد در سال ۲۰۲۰ نرخ باروری زنان در دنیا به طور متوسط ۰.۴۱ درصد کاهش داشته است.
کشورها با بیشترین کاهش نرخ باروری در ۱۰ سال گذشته
بررسی‌های دفتر جمعیت سازمان ملل متحد نشان می‌دهد بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۹ به ترتیب کشورهای افغانستان، اوگاندا، مالوی، سیرالئون، اتیوپی، یمن، کنیا، چاد، اردن و سومالی بیشترین کاهش نرخ باروری را تجربه کرده‌اند. افغانستان با ۱.۷- در صدر کشورهای جهان با بیشترین کاهش نرخ باروری در سال‌های اخیر بوده است:
جمع‌بندی
خبرگزاری تسنیم روز یکشنبه ۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ با انتشار گزارشی مدعی شد: «فرزندآوری زنان ایرانی کمتر از زنان انگلیسی، آمریکایی و فرانسوی است.» در این گزارش آمده است: «زنان ایرانی با دارا بودن ۱.۷۸ فرزند در مکان ۱۴۶ جدول جهانی قرار می‌گیرند، این در حالی است که حتی اسراییل با رتبه ۷۵، آفریقای‌جنوبی ۹۷، برزیل ۱۰۶، ترکیه ۱۱۰، فرانسه ۱۱۸، آمریکا ۱۲۲ و انگلیس ۱۳۷ در مکان‌هایی بهتر و بالاتر از ایران قرار دارند.» این گزارش نرخ باروری در ایران را پایین‌ترین مقدار میان کشورهای مسلمان معرفی کرده است.
«ایران وایر» این گزارش را بررسی و به این نتایج دست یافت:
- گزارشی توسط سازمان امنیت آمریکا، سیا، در سال ۲۰۲۱ از نرخ باروری زنان در دنیا منتشر شده که در آن ایران با نرخ ۱.۹۳ در جایگاه ۱۲۱ جهان و پایین‌تر از اکثر کشورهای غربی و آمریکا قرار دارد.
- در این گزارش انگلستان با نرخ ۱.۸۶ در جایگاه ۱۳۷ و آمریکا با نرخ ۱.۸۴ در رتبه ۱۴۰ قرار گرفته است. تنها کشور شاخص اروپایی که نرخ باروری در آن از ایران بیشتر است کشور فرانسه است که با نرخ ۲.۰۴ در جایگاه ۱۰۵ قرار دارد.
- براساس این گزارش رتبه‌های بالایی جدول، عموما به کشورهای فقیر، آفریقایی و مسلمان تعلق گرفته ولی در میان کشورهای مسلمان نیز، ایران بالاترین رتبه را ندارد؛ چرا که حداقل کشورهای مالزی، لبنان، بحرین، امارات، آلبانی و بوسنی در رتبه‌هایی بالاتر از ایران با نرخ باروری پایین‌تری قرار دارند. ضمن اینکه ده کشور اول دنیا که در ده سال گذشته بیشترین کاهش نرخ باروری را تجربه کرده‌اند، همگی کشورهای مسلمان بوده‌اند که نشان می‌دهد روند کنترل جمعیت در کشورهای مسلمان در حال پیگیری است.
بنابراین «ایران وایر»، گزارش خبرگزاری تسنیم را مبنی بر اینکه «فرزندآوری زنان ایرانی کمتر از زنان انگلیسی، آمریکایی و فرانسوی است»، گزارشی کاملا جهت‌دار با اعداد غیرواقعی می‌داند و به آن نشان «حقیقت ندارد» می‌دهد.
حقیقت ندارد: اظهار دروغی درباره یک واقعه مشخص تازه یا چیزی است که قبلا عدم صحت آن اثبات نشده است، با استفاده از واقعیات و مدارک موجود.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره روش‌شناسی راستی‌آزمایی در ایران‌وایر اینجا را کلیک کنید.
مطالب مرتبط:
اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهور:در حق اهل سنت و زنان «کوتاهی‌هایی» شده است
بررسی یک ادعا: وضعیت کشور به رغم جنگ اقتصادی خوب است
راستی‌آزمایی ادعای آقای رئیس‌جمهور: آیا در دولت روحانی برابری جنسیتی بیشتر شده است؟
بررسی ادعای کبری خزعلی؛ آیا ۹۲ هزار زن طی ۳ ماه گذشته سقط جنین کرده‌اند
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر