چرا ریسک اقدام به خودکشی در اعضای جامعه رنگین‌کمانی بیشتر است؟

 شایا گلدوست

دهم سپتامبر، «روز جهانی پیشگیری از خودکشی» نامگذاری شده است. هرساله در این روز در سراسر جهان به اهمیت افزایش آگاهی عمومی نسبت به خودکشی و پیشگیری از آن پرداخته می‌شود. 

طبق گزارش «The Trevor Project» که یک سازمان پیشگیری از خودکشی در ایالت کالیفرنیای آمریکا است، در هر ۴۵ ثانیه در جهان، یک فرد از جامعه‌ رنگین‌کمانی اقدام به خودکشی می‌کند. به گفته این گزارش، خودکشی یکی از دلایل اصلی مرگ جوانان بین ۱۰ تا ۲۴ سال است که بیشتر آن‌ها را افراد جامعه‌ رنگین‌کمانی تشکیل می‌دهند. 

دلایلی مانند احساس عدم تعلق به جامعه، وحشت از طرد شدن و از دست دادن روابط اجتماعی و خویشاوندی در صورت آشکار شدن گرایش جنسی و یا عاطفی، جنسیت و هویت جنسیتی، یکی از مهم‌ترین عوامل اقدام به خودکشی در بین افراد این جامعه است.

***

اگرچه اطلاعات دقیقی از آمار خودکشی در بین افراد جامعه رنگین‌کمانی در ایران در دست نیست، اما با توجه به شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، به‌نظر می‌رسد آمار خودکشی این افراد بالاتر از دیگران است. مضاف بر اینکه وخیم‌تر شدن شرایط سیاسی و اقتصادی، وضعیت افراد این جامعه دشوارتر شده و افکار خودکشی حاصل از تجربه‌ تبعیض و خشونت سیستماتیک و نا‌امیدی از آینده‌ای روشن، بیشتر می‌شود.

«نیما نیا»، کنشگر و هنرمند کوییر معتقد است که این شرایط در میان گروه‌های مختلف جامعه رنگین‌کمانی متفاوت است، او با اشاره به هویت‌های متقاطع افراد می‌گوید:

«تبعیض‌های مضاعف مبتنی‌بر جنسیت، هویت‌، طبقه اجتماعی، اتنیک، معلولیت و غیره، می‌تواند تاثیرات مختلفی روی شرایط افراد داشته باشد. به‌عنوان مثال افراد ترنس و نان‌باینری از اتنیک‌های به حاشیه‌رانده شده در ایران، ممکن است با تبعیض‌های مضاعف و متقاطعی برآمده از ساختار همانسوجنسیتی‌محور و ترنس‌ستیزی نهادینه شده در قلب جامعه و ساختار سیاسی و تبعیضات اتنیکی روبه‌رو باشند و نسبت به افراد همانسو‌جنسیتی، با موانع، خشونت‌ها و تبعیض‌های گسترده‌تری مواجه شوند.»

او در ادامه می‌گوید، دست‌و‌پنجه نرم کردن با این موانع و نگرش‌های نادرست و تراما‌های حاصل از این شرایط، تاثیر منفی و مخربی بر سلامت روان افراد می‌گذارد و تداوم این شرایط، باعث افزایش تفکرات خودکشی در میان اعضای جامعه ال‌جی‌بی‌تی‌کیو‌پلاس می‌شود.

«مهرنوش احمدی»، مشاور روانشناس و کنشگر حقوق‌ ال‌جی‌بی‌تی‌کیو‌پلاس در گفت‌وگو با «ایران‌وایر»، به‌دلایل و عواملی که ممکن است فرد را به سمت پایان دادن به زندگی خود سوق دهد اشاره می‌کند: «معمولا افرادی که ایزوله هستند یا احساس تعلق به خانواده، محیط مدرسه و گروه‌های مرتبط با خود را ندارند، یا بیماری مزمن همراه با درد را تجربه می‌کنند، با افسردگی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند، ناامید هستند و احساس می‌کنند که هرگز نمی‌توانند شرایط را تغییر دهند و یا متعلق به گروه‌های آسیب‌پذیر و به حاشیه رانده شده هستند، بیشتر در معرض ریسک اقدام به خودکشی  قرار دارند.»

 به اعتقاد او، معمولا در افراد جامعه ال‌جی‌بی‌تی ‌کیو‌پلاس به‌دلیل به حاشیه رانده شدن، افسردگی و تروما‌تایز شدن، این اتفاق بیشتر دیده می‌شود. 

او در ادامه با اشاره اینکه ضربات روحی و جسمی (تروما)  یکی از عوامل مهمی است که فرد را به سوی خودکشی می‌کشاند، نکات مهمی که می‌تواند به کاهش بار منفی ضربات روحی و بهبود فرد کمک کند را ذکر‌ می‌کند:

- دو شخص ممکن است یک حادثه را تجربه کنند، اما یکی از اشخاص واکنش تروماتیک داشته باشد و دیگری نه.

- اینکه یک حادثه منجر به اضطراب پس از سانحه نشود بستگی به فاکتورهای مختلف دارد، ولی از همه مهم‌تر، داشتن سیستم حمایتی و فعال شدن آن سیستم در ساعت‌های اولیه سانحه است.

- تروما تنها پس از حوادث (تصادف، سیل، زلزله، یا ضرب‌وشتم و غیره) اتفاق نمی‌افتد. رابطه سمی و خشونت روانی، زندگی در خانواده غیرکارآمد و در فقر، مورد قلدری قرار گرفتن در مدرسه، جامعه یا توسط خواهر و برادرها، در کودکی مورد خشونت جنسی قرار گرفتن و غیره، می‌تواند باعث به‌وجود آمدن نشانه‌های پی‌تی‌اس‌دی یا تغییر ذهنیت فرد نسبت به خودش، دیگران و جهان اطرافش شود، که برگرداندن آن بسیار زمان‌بر و چالش برانگیز است.

- عواقب تروما قابل التیام است. در واقع شما در نتیجه تجربه تروما، لزوما به یک چینی شکسته که هرگز قابل ترمیم نیست تبدیل نمی‌شوید، اما لازم است ابتدا فرد نشانه‌های آن را بداند و در خودش کشف کند و نهایتا، برای برطرف کردنش تلاش کند.

- نتیجه التیام پس از تروما می‌تواند حتی به معنی رشد فرد هم باشد.یکی از راه‌های التیام کمک گرفتن از مشاورین و روانشناسانی است که در زمینه تروما تخصص دارند.

- انسان‌ها ابزارهای طبیعی برای التیام نشانه‌های اضطراب پس از تروما رو دارند، در جلسات مشاوره، تلاش می‌شود که این مکانیزم‌ها فعال شود.

- التیام نیافتن نشانه‌های پس از تروما می‌تواند از نظر روانی، اجتماعی، تحصیلی، کاری، خانوادگی و حتی سلامت جسمی، آسیب‌های زیادی را به فرد و سیستمی که در آن است بزند.

- تبعات تروما تنها ذهن را درگیر نمی‌کند، بلکه بدن را هم درگیر م‌کند. حتی می‌تواند الگوی فعالیت ژن‌های انسان را هم تغییردهد.

- تروما می‌تواند از نسلی به نسل بعد منتقل شود و اقشار به حاشیه رانده شده بیشتر در معرض اثرات ناگوار ناشی از تروما هستند.

- لازم است در مورد این مساله بسیار بیشتر در جامعه صحبت شود و ساختارهای حمایتی در نهادهای دولتی و اجتماعی برای مقابله با این موضوع مناسب‌سازی گردد.

مطلب مرتبط:

لغت‌نامه مختصر اصطلاحات حوزه جنس و جنسیت