روزگار خانواده معلمان زندانی، سرگردان و در حاشیه

دیروز، روز جهانی معلم بود؛ ۵ اکتبر/ ۱۳ مهر. روزی که در ایران محلی از اعراب ندارد، حقوق شهروندی معلمان هم. در حال حاضر، نه تنها تعدادی از معلمان ایرانی در حبس به سر می‌برند بلکه سخن‌گوی کانون صنفی آن‌ها نیز در پی ناعدالتی در اجرای حکم‌اش دست به اعتصاب غذای خشک زده است. یکی دیگر از معلمان بازداشتی نیز از بیماری سرطان رنج می‌برد و شرایط جسمانی وخیمی دارد اما دستگاه قضایی جمهوری اسلامی به دلایل نامعلومی با مطالبات و پرونده‌های معلمان معترض و آن‌هایی که در بند هستند، امنیتی برخورد می‌کند.

واکنش دولت هم چندان امیدوارکننده نبوده است. علی‌اصغر فانی٬ وزیر آموزش و پرورش هفته گذشته به روزنامه «شرق» گفت: «گزارشی درباره این بازداشت‌ها در چند ماه اخیر نداشتیم». وی همچنین توضیح داده که این وزارت‌خانه «به هیچ‌وجه» در بحث وزارت اطلاعات وارد نمی‌شود اما از قوه قضاییه برای بهبود شرایط معلم‌ها و آزادی آن‌ها «قول‌»هایی گرفته است.

در تماس‌هایی که ایران وایر با خانواده تعدادی از معلمان در بند داشت هیچ‌یک از آن‌ها حاضر به گفت‌وگو نشدند و چندین بار در تماس‌های مکتوب و صوتی تاکید کردند که «همه‌ تلفن‌ها شنود است. حتی همین الان که من با شما صحبت می‌کنم هم تحت کنترلیم و ممکن است خطرساز شود». این تاکید در صحبت‌های تنی چند از اعضای کانون صنفی معلمان نیز وجود داشت و همچنین وکیل دو معلم زندانی.

پیمان حاج‌محمود عطار٬ وکیل رسول بداقی و اسماعیل عبدی در گفت‌وگو با ایران وایر ضمن بیان آخرین وضعیت این دو معلم زندانی٬ گفت که دلیل امنیتی شدن پرونده‌های معلمان سوالی است که خود وی نیز بارها مطرح کرده اما پاسخی دریافت نکرده و این مساله در هاله‌ای از «ابهام» است. رای بدوی دادگاه رسول بداقی صادر شده و در مرحله تجدیدنظرخواهی است و هنوز برای پرونده اسماعین عبدی نیز احضاریه ارسال نشده و وکیل وی همچنان از دادگاه او بی‌خبر است. بداقی ۶ سال است که در زندان به سر می‌برد٬ از آموزش و پرورش اخراج شده و معیشت خانواده‌اش توسط کانون صنفی و برخی دیگر از معلم‌ها تامین می‌شود.

این وکیل همچنین در توصیف شرایط معیشتی خانواده‌های معلمان گفت: «خانواده‌ها در شرایط خوبی نیستند. مثل وضعیت خانواده رسول بداقی و سایر معلم‌ها و افراد خیر به آن‌ها کمک می‌کنند. افرادی که مشکل مالی این خانواده یا سایر خانواده‌های معلمان زندانی را مطلع هستند کمک می‌کنند. هر زندانی که پرونده قضایی‌اش منجر به حبس و محرومیت از جامعه فعالیت شغلی و اقتصادی‌اش می‌شود، مسلما روی معیشت خانواده‌اش تاثیر می‌گذارد. مساله‌ای که در خصوص معلمان نیز وجود دارد».

به گفته عطار تنها انتقاد معلمان به دولت‌ها این است که چرا بین محاسبه حقوق و مزایای آن‌ها با سایر کارکنان دولت «تبعیض» قایل می‌شوند و «هر دولتی که روی کار می‌آید؛ چه اصلاح‌طلب و چه دست راستی همه یک سیاست را پیش‌می‌برند که در مورد معلم‌ها رویه مشترک تبعیض برقرار است. معلم‌ها اعتراض خود را از مبادی قانونی طی می‌کنند اما متاسفانه توجهی به مطالبات آن‌ها نمی‌شود و ناگزیر هستند که به نمایندگان خود که نمایندگان مجلس هستند، مراجعه کنند و در مقابل مجلس تجمع کنند. جالب است که این تجمع همزمان با تجمع سایر صنوف و مشاغل بوده ولی تجمع سایر مشاغل مقابل مجلس هیچ سبقه امنیتی و سیاسی پیدا نمی‌کند و هیچ‌کدام مورد تعقیب و محاکمه قرار نمی‌گیرند اما صرفا معلم‌ها به صرف تجمع آرام و سکوتی که برگزار می‌کنند؛ مراجع انتظامی و امنیتی با آن‌ها برخورد می‌کنند. این در حالی است که کانون صنفی در حال حاضر بر اساس پروانه وزیر کشور فعالیت می‌کند. نمی‌شود فعالیت این کانون که مجوز قانونی دارد جنبه امنیتی پیدا کند. معلوم نیست با چه دلیل موجهی این‌ها را دستگیر و محکوم کردند. احکامی که برای ان‌ها صادر شده دارای اشکالات بسیار حقوقی و قانونی است اما متاسفانه انجام شده».

به عنوان نمونه در این نوع برخوردها٬ با وجود آن‌که برای محمود بهشتی٬ سخن‌گوی کانون صنفی معلمان تعیین وثیقه شده بود اما به خانواده وی اعلام کردند که این معلم همچنان در زندان باقی خواهد ماند. دایره اجرای احکام زندان اوین همچنین اعلام کرده که بهشتی از هفتم مهر ماه برای اجرای احکام محکومیت قبلی خود در زندان مانده است. بهشتی دارای حکم ۴ سال حبس تعلیقی و ۵ سال حبس تعزیری به خاطر فعالیت‌های خود در کانون صنفی است اما اجرای این حکم پیش‌تر با نظر مقامات قضایی متوقف شده است.

در پی اعلام اعتصاب غذای خشک بهشتی٬ کانون صنفی معلمان نیز ضمن جلسه‌ای اضطراری تصمیم گرفته تا اقداماتی را به اجرا بگذارد. از جمله این اقدامات می‌توان به ایجاد «کمپین حمایت از اعتصاب غذا در فضای مجازی»٬ «تهیه طومار حمایت در فضای واقعی»٬ «اعتصاب غذای تر در میان همکاران یک تا سه روز»٬ «تقاضا از مسوولان برای رسیدگی به خواسته و اعتراض بهشتی». در توضیح این کمپین هم آمده «اعتصاب‌ها می‌تواند به صورت مرحله‌ای انجام گیرد به این معنا که در هر روز یک استان اعلام اعتصاب کند». بهشتی در سال ۸۹ به دلیل فعالیت‌های صنفی در دادگاهی که مدت آن ۵ دقیقه به طول انجامیده بود، حکم ۵ سال حبس تعزیری دریافت کرد.

پیش‌ از این نیز با آغاز ماه مهر شورای هماهنگی صنفی ایران از معلمان خواست تا هفته اول مهر ماه را با لباس مشکی در کلاس‌های درس حاضر شوند تا توجه جامعه٬ اولیا و دانش‌آموزان را نسبت به این بازداشت‌ها جلب کنند. این شورا بالاترین مرجع تصمیم‌گیری کانون‌های صنفی سراسر ایران است که حدود ۴۰ نهاد کانون صنفی در آن عضو هستند.

یکی از اعضای کانون صنفی معلمان که خواست ناشناس بماند٬ در تشریح وضعیت معلمان و معیشت خانواده‌های زندانیان به ایران‌وایر گفت: «در هر حال قشر معلم یک جریان سیاسی فعال نیست که انتظار داشته باشیم مثل فعالان سیاسی و خانواده‌های ان‌ها برخورد کنند. اعتراض معلمان منافع کل جامعه را در نظر گرفته به طوری‌که آن‌ها به روند خصوصی‌سازی در کشور و همچنین پولی شدن آموزش معترض هستند. از سوی دیگر تقریبا در دو سال اخیر و حتی پس از ۸۸ تاکنون هیچ جریانی به اندازه معلمان کنش اجتماعی و اعتراض علنی نداشته. اگر این اعتراض‌ها تداوم پیدا کند؛ حکومت هزینه زیادی باید بپردازد. مثل همین وضعیت آقای بهشتی یا آقای موسوی».

منصور موسوی از اعضای مجمع فرهنگیان است که به تازگی بازداشت شده. او در حالی که به بیماری سرطان مبتلاست وضعیت جسمانی خطرناکی دارد اما به خانواده وی گفته شده که در صورت عدم اطلاع‌رسانی «بعد از بازجویی آزاد می‌شود».

در هفته گذشته همچنین محمدرضا نیک‌نژاد و مهدی بهلولی دو تن از اعضای کانون صنفی معلمان با سپردن وثیقه ۳۰۰ میلیون تومانی از زندان اوین آزاد شدند. اتهام آن‌ها نیز حضور در تجمعات صنفی معلمان عنوان شده بود و ماموران در نهم شهریور ماه با حکم شعبه دو بازپرسی اوین به منزل آن‌ها وارد شده و اقدام به تفتیش و ضبط برخی وسایل کرده بودند.

با وجود آن‌که تعدادی از معلمان زندانی بازنشسته هستند اما بسیاری از معلمان بازنشسته از وضعیت آن‌ها بی‌خبر هستند. یکی از معلمان بازنشسته آموزش و پرورش در این خصوص به ایران وایر گفت: «بین ما کسی حرف از زندان نمی‌زند. نه در اخبار رسانه‌های ملی و نه در گپ‌های خودمان. می‌دانیم که عده‌ای به دستمزد پایین معلم‌ها معترض هستند اما از این که تعدادی زندانی شده‌اند، خبری نداریم».

در چند ماه تابستان و خصوصا پس از تجمع اعتراضی معلمان در ۳۱ تیر ماه سال جاری برخورد نهادهای امنیتی با معلمان افزایش پیدا کرده؛ به طوری‌که برای اولین بار ماموران برای برخورد با معلمان معترض به خشونت و زور متوسل شدند. در آن تاریخ ۱۵۰ معلم بازداشت شدند و از سراسر ایران نزدیک به ۳ هزار نفر در اعتراض به زندانی شدن همکانان خود به تهران آمدند. مساله‌ای که البته از نظر عضو کانون صنفی معلمان، پذیرشش برای حاکمیت «سخت» بود، امری که به «واکنش خشن و سخت» حاکمیت منجر شده است، علیه حقوق شهروندی معلمان.