تست بکارت آتنا فرقدانی در زندان اوین؛ یک اقدام سابقه دار

انجام تست بکارت روی «آتنا فرقدانی»، فعال مدنی و کاریکاتوریست زندانی خبری است که هفته گذشته «سازمان عدالت برای ایران» آن را منتشر کرد. هرچند کمی بعد مادر این زندانی و وکیل وی چنین خبری را تکذیب کردند اما فرقدانی با ارسال یادداشتی از زندان اوین تایید کرد چنین اقدامی در خصوص او اتفاق افتاده است.

«شادی صدر»، مدیر این سازمان نیز در حالی‌که انجام تست بکارت یا تهدید به آن را شکنجه خواند، تاکید کرد منبع گزارش، خود این زندانی است.

از سوی دیگر، وکیل سابق فرقدانی در بحث‌هایی خصوصی به شکل سربسته این مساله را مطرح کرده اما «حفظ آبرو و حیثیت» را در جامعه سنتی ایران مهم‌تر از افشای حقیقت دانسته بود.

آتنا سال گذشته نیز پس از آزادی موقت، با انتشار ویدیویی در شبکه یوتیوب از این‌که در زندان مورد آزار جنسی قرار گرفته، پرده برداشته بود.
فرقدانی که تاکنون از حق مرخصی برخوردار نبوده، برای کشیدن کاریکاتوری از نماینده‌های مجلس شورای اسلامی به ۱۲ سال و ۹ ماه حبس تعزیری محکوم شده که بر اساس ماده ۱۳۴ «قانون مجازات اسلامی»، هفت سال و نیم آن قابل اجرا است.

این حکم در حالی به دادگاه تجدیدنظر رفته که این زندانی و وکیل پیشین او، «محمد مقیمی»، به دلیل دست دادن با یک‎دیگر، به رابطه نامشروع درون زندان نیز متهم و دادگاه آن‌ها پشت درهای بسته برگزار شده است.

پس از انتشار خبر انجام این تست روی فرقدانی، تعدادی از زنان که تجربه زندان‌های جمهوری اسلامی را در دوره‌های مختلف داشته اند، با نوشتن خاطرات خود از آن دوران، تصمیم گرفتند تابوهای اجتماعی و سنتی را در ایران کنار گذاشته و حقیقت را افشا کنند. برخی از آن‌ها پس از نوشتن  این خاطرات، از سوی مردان در شبکه‌‌های اجتماعی مورد آزار کلامی قرار گرفتند.

چنین رویکردهایی در زندان های ایران سابقه تاریخی دارد. در دهه 60 بر اساس تفسیری مذهبی، بسیاری باور داشتند که دختران باکره در صورت کشته شدن، به بهشت می‌روند. طبق مستنداتی که از آن سال‌ها وجود دارد، بسیاری از دختران زندانی، پیش از اعدام به اجبار به عقد پاسداران در می‌آمدند تا پس از مرگ، «جهنمی» شوند.

«مینو همیلی»، یکی از این زنان است که بهار ۶۱ به همراه شش زن کُرد تبعید شده از زندان سنندج، در زندان قم مورد این آزمایش قرار گرفته است. او در روایت خاطرات تلخ خود که هنوز هم‌گام با او است به «ایران‎وایر» می گوید: «به ما گفتند که شما فاسد هستید و در خانه‌های تیمی به راحتی با پسرها خوابیدید و بعد می‌خواهید بگویید ما به شما تجاوز کردیم؛ به همین دلیل باید شما را معاینه کنیم. همه ما خجالت می‌کشیدیم اما مثل بره سرهای‌مان را انداختیم پایین و با پاهای لرزان، بدون آن‌که چیزی بگوییم به راه افتادیم. چیزی هم نمی‌توانستیم بگوییم؛ هرچه می‌گفتیم، پاسخ‌مان شلاق و شکنجه بود. به ما گفتند که انجام این تست، قانون زندان قم است و هر زنی که بیاید، باید از او تست بکارت بگیرند. هیچ‌وقت نفهمیدیم کسی که ما را معاینه کرد، دکتر بود یا مامور. شاید هم هر دو.»

این اتفاق دو بار دیگر نیز در مدت چهار سالی که همیلی در زندان بود، برای او افتاد اما برای تایید به هم ریختگی وضعیت پریود او که باعث شده بود نتواند در نماز شرکت کند: «گفته بودند کسانی که نماز نمی‌خوانند را شلاق می‌زنند یا اعدام می‌کنند زیرا آن‌ها را مرتد می‌دانستند. وضعیت پریود من به خاطر فشارهای روحی، به هم ریخته بود و هر اتفاق کوچکی باعث می‌شد که از ترس به خون‌ریزی بیفتم. به همین دلیل، در مقابل توضیح من برای نماز نخواندن در زندان‌های اصفهان و سنندج، من را برای معانیه پزشکی نزد دکتر زنان فرستادند. در زندان اصفهان پزشک نامه تایید داد اما در زندان سنندج ماجرا متفاوت شد.»

فردی که همیلی را از زندان سنندج تا دکتر متخصص زنان همراهی کرده بود، یکی از زندانیان «تواب» به نام «گیتی شیرزاد» و مورد اعتماد زندان‌بانان بود که در گزارش خود نظر پزشک را تغییر داد و همیلی به همین دلیل مورد تنبیه و مجازات مضاعف قرار گرفت.

همیلی  در ۱۶ سالگی به دلیل هواداری از «چریک‌های فدایی خلق» بازداشت شد. او عضو بخش دانش‌آموزی پیش‌گام بود و از سوی پاسداران نیز مورد اهانت و آزارجنسی کلامی قرار می‌گرفت: «پاسدار "شریفی" می‌گفت که دکتر بهت نگفت که چیکارت کنیم که دردت تموم بشه؟ منظورش این بود که باید رابطه جنسی داشته باشی. دو پاسدار دیگر هم می‌خندیدند.»

بر اساس قوانین مجازات در ایران، هر نوع رابطه جنسی یا تماس بدنی میان زن و مرد نامحرم ممنوع است و مجازات در پی دارد. شادی صدر در این خصوص توضیح داد:«اتهام رابطه نامشروع تنها یکی از مواردی است که به بهانه آن، تست بکارت از زنان گرفته می‌شود. در این پرونده‌ها، تست بکارت به دستور بازپرس یا دادسرا در مرحله جمع‌آوری ادله انجام می‌شود. در پرونده‌های دفاع نامشروع و جنایی نیز این مساله پیش می‌آید اما در پرونده‌های جنایی آن‌چه اتفاق می‌افتد، آزمایش واژینال برای احتمال تجاوز جنسی است که با تست بکارت متفاوت است.»

صدر یکی از تحقیرآمیزترین تجربیات خود را که در پرونده‌های متعددی شاهد آن بوده، چنین برای «ایران‌وایر» روایت کرد: «زنی که شاکی پرونده تجاوز بود، پس از انجام تست بکارت مشخص شد که باکره نبوده است. قاضی گفت که نتوانستی تجاوز را ثابت کنی و آزمایش بکارت هم می‌گوید که دختر نیستی. بنابراین، تو متهم به رابطه نامشروع هستی و به این مساله اقرار هم کرده‌ای. در واقع، شاکی پرونده خودش متهم شد.»

به گفته شادی صدر، انجام تست بکارت یا تهدید به انجام آن پس از وقایع سال ۸۸ نیز وجود داشت و این مساله صرفا در دهه 60 اتفاق نیفتاده است. هرچند که تابوهای جنسی و ارزشمندی بکارت در جامعه ایران باعث شده بسیاری در این خصوص سکوت اختیار یا حتی چنین مساله‌ای را تکذیب کنند.

در سال های گذشته علاوه بر زندان، نمونه های اجتماعی این رویکرد هم وجود داشته است. در سال ۸۶ یکی از دانشجویان دانشگاه «علامه طباطبایی» در تهران که روی «جرم‌شناسی فحشا» کار می‌کرد، هنگامی که برای تحقیقات به یکی از خانه‌های عفاف در شهر قم رفته بود، در حمله ماموران انتظامی دستگیر و به اطلاعات سپاه منتقل شد. با وجود داشتن تاییدنامه‌‌هایی از حراست دانشگاه، نیروی انتظامی، بهزیستی و دادگستری، قاضی او را برای انجام تست بکارت به پزشکی قانونی فرستاد.

«سارا» انجام این آزمایش را برای «ایران‌وایر» چنین شرح داد: «خیلی افتضاح بود. خانمی که تست می‌گرفت، با بدترین الفاظی که ممکن بود با من صحبت کرد. با حالت بدی پاهایم را از هم باز کرد و سرش را چپاند در بدن من و گفت که رفتی عشق و حالت را کردی و خودت را به اسم دانشجو جا زدی؟ این جمله خیلی برایم سنگین بود. وقتی فهمید که کُرد هستم، گفت شما کُردها سر بچه‌های ما را بریدید، حالا به تهران آمده‌اید و کثافت‌کاری می‌کنید؟»

شنیدن این سخنان تحقیرآمیز برای سارا که در مقابل رفتن به پزشکی قانونی مقاومت می‌کرد، از این جهت هم سنگین بود که دکتر متخصص او یک زن بود: «خود آن خانم به ما خشونت ابراز می‌کرد. چون خانم بود، بیش تر اذیت ‌شدم. حتی مامور خانمی که می‌خواست من را برای تست بکارت ببرد، مثل گربه‌ای که بچه‌اش را از گردن بلند می‌کند رفتار کرد. از هم‌جنس خودم انتظار رفتار بهتری داشتم. با آن‌که جواب تست بکارتم منفی بود ولی نگاه‌های توی دادگاه و انگ رابطه نامشروع خوردن آزار زیادی بود. ماموران می‌خواهند با این رفتار، طرف مقابل را شکنجه کنند تا از نظر روانی به هم بریزد. من هنوز هم موفق نشده ام رابطه خوبی با آقایان برقرار کنم.»

ورود به خصوصی‌ترین بخش وجودی زنان، آن‌هم با ارزشی که در جامعه ایران به بکارت داده می‌شود، چنان فشار روحی به زندانی می‌آورد که «سازمان عفو بین‌الملل» از آن به عنوان شکنجه یاد کرده است.

این سازمان با انتشار بیانیه‌ای، انجام آزمایش بکارت و بارداری را از آتنا فرقدانی محکوم کرد و آن را مصداق بارز شکنجه و خشونت جنسی دانست.

به گفته این سازمان، اقدام جمهوری اسلامی در قبال این زندانی، «لکه دیگری بر سابقه شرم‌آور ایران در زمینه خشونت علیه زنان» است.