ایام فاطمیه در زندان

صدای بلندگوی زندان در راهروها می پیچد و زندانی ها را به مشارکت در سینه زنی ایام فاطمیه دعوت می کند: «هم بندیان عزیز توجه فرمایید! هم اینک مراسم سوگواری و سینه زنی در غم از دست دادن فاطمه زهرا با حضور روحانی محترم زندان در حیاط برگزار خواهد شد. از علاقiمندان به خاندان مطهر ائمه دعوت می شود تا در این مراسم پرفیض حضور به هم رسانند.»

مراسم ایام فاطمیه در حیاط زندان یا در نمازخانه برگزار می شود. روحانی بند چند دقیقه ای مجلس را با ذکر مصیبت گرم و از زندانیان عاجرانه درخواست می کند تا نسبت به اعمال مجرمانه یا خطاهایشان توبه و خود را برای قیامت آماده کنند. سپس یکی از نوحه خوان های حاضر در جلسه شروع به نوحه خوانی و ذکر مصیبت کرده و زندانی ها را تهییج به گریه و التماس دعا می کند.

اما نظر همه زندانی ها در مورد مراسم مذهبی در زندان یک دست نیست. شرکت کنندگان فعال در این مراسم دو دسته هستند؛ زندانیانی که می خواهند توجه مسوولان زندان را به خوش رفتاری و تغییر عقیده آن ها جلب کنند و گروه دومی که واقعا از گذشته خودشان نادم هستند و درون چهاردیواری زندان بیش از هر جای دیگری نیاز به توجه پروردگارشان دارند.

اغلب زندانیان بند عقیدتی و سیاسی می گویند که به اصول مذهبی باور دارند و اگر هم باور نداشته باشند، به این ایام و اجرای این مراسم احترام خاصی می گذارند. آن ها ممکن است حاکمیت را قبول نداشته و منتقد شرایط موجود باشند اما در حیطه باورهای مذهبی احتیاط می کنند.

آقای «ه» از زندانیان بهایی در مورد ایام فاطمیه و برگزاری مراسم مذهبی در زندان می گوید: «من به کلیه مذاهب و باورها احترام می گذارم. ما با شیعیان نقاط مشترک زیادی داریم و عموما هم در دین هیچ گروه و دسته ای دخالت نمی کنیم. عقیده مخالفی هم نداریم.»

یکی از زندانیانی که به اتهام جعل و کلاهبرداری در زندان به سر می برد، بیش از دیگران برای شرکت در مراسم ایام فاطمیه از خودش شور و حرارت نشان می دهد. او وکیل یکی از بندهای مهم زندان «رجایی شهر» است: «غالب بچه های این بند، مذهبی هستند و این ایام را دوست دارند. آن ها با شرکت در مراسم نوحه و عزاداری، دلتنگی ها و غصه هایشان را خالی می کنند و برای آزادی خود به خدا رو می آورند. شرکت در مراسم عزاداری حکم هواخوری را برای من ندارد بلکه از این فرصت برای توسل به خدا استفاده می کنم.»

زندانی دیگری در بند هفت زندان اوین می گوید که از او هم برای وِیژه نامه ایام فاطمه در نشریه زندان کمک خواسته اند: «من برای این ویژه نامه مطلب آماده نکردم چون به نظرم یک کار خالصانه نبود بلکه یک کار تبلیغاتی صرف بود. بعضی وقت ها تظاهر را در این مسایل حس می کنم و این حس خوبی به من نمی دهد. اگر هم به فاطمه زهرا اعتقادی داشته باشم، در دلم برای او عزاداری می کنم.»  

آقای «س» اما مخالف شرکت کردن در این گونه مراسم است.او از زندانیانی است که به اتهام توهین به مقدسات در زندان به سر می برد. او که مدتی را در بند زندانیان مالی به سر برده است، نشریه داخلی زندان و مطالب مربوط به ایام فاطمیه را نشان می دهد و می گوید: «این همه انرژی، کاغذ و وقت صرف مطالبی می شود که به خرافه شباهت بیش تری دارند. می توانند به جای نوشتن مطالبی که هیچ خواننده ای ندارد، به مطالبی بپردازند که این روزها زندانی ها بیش از هر چیز دیگری به خواندنش محتاج هستند. من به حضرت فاطمه بی احترامی نمی کنم اما به نظرم، این احترام اگر هم واقعی باشد، یک مساله شخصی و درونی است و اجرا کردن این مراسم به این شکل و شیوه را نمی پسندم. با این کارها، زندانی ها را به تظاهر و ریاکاری وادار می کنند. بیش تر کسانی که در مراسم عزاداری فاطمیه شرکت می کنند، از زندانیانی هستند که در طول روز و زندگی عادی هیچ اعتقادی به مذهب ندارند. آن ها با این کارها تصور می کنند راه را برای آزادی و عفوشان فراهم می کنند.این ها ادعا می کنند که عاشق اهل بیت عصمت و طهارت هستند در حالی که همان لحظه اگر دست‎شان برسد، کم ترین امکان هم بندی خودشان را به سرقت می برند. من نسبت به این قبیل کارها به هیچ وجه خوش بین نیستم.»

واقعیت این است که هنوز هم زندانی های زیادی در مراسم مذهبی و عزاداری ها شرکت می کنند. در زندان این نوع مراسم هم برای زنان برگزار می شود و هم برای مردان. نمازخانه را با پارچه ها و دیوارنویسی های سیاه تزیین می کنند و بعضی زندانی ها حتی شال سبز و یا سیاه می بندند. غالب این زندانی ها از بندهای عادی و حتی بندهای خطرناک زندان هستند که در مورد مراسم مذهبی با هیچ کس شوخی ندارند.

صدای بلندگو در راهروهای زندان می پیچید. راوی این خبر در مورد ایام فاطمیه توضیح می دهد: «از آن جایی که بین شیعیان در مورد تاریخ درگذشت حضرت فاطمه زهرا اختلاف نظر وجود دارد، از روز سیزدهم جمادی الاول تا پنجم جمادی الثانی را ایام فاطمیه می نامند تا هر دو گروه را منظور کرده باشند.»

جمعیت کمی نیستند. حتی از زندانی های خارجی مثل پاکستانی ها، عرب زبان ها و برخی از هواداران افراطی «القاعده» هم در مراسم مذهبی فاطمیه شرکت می کنند. مداح دارد کیفیت غسل دادن حضرت فاطمه توسط حضرت علی را توضیح می دهد و گریه ها به اوج خود می رسند. نشریه «سیب»، ویژه نامه ایام فاطمیه هم مابین زندانی های شرکت کننده در مراسم دست به دست می شود و زندانی های حاضر در نمازخانه یک صدا فریاد می زنند: «صلی الله علیک یا فاطمه بنت رسول الله، راضیه مرضیه، یا ام ابیها.»