قتل مهسا امینی چطور سریال سقوط را به سقوط کشاند؟

 تارا اورامی، شهروند خبرنگار، سقز

۲۷آذر، خبرگزاری «تسنیم»، نزدیک به سپاه پاسداران، در گزارشی به سریال «سقوط» پرداخت و نوشت که اگر حواشی «حمید فرخ‌نژاد» پیش نمی‌آمد، هیچ‌کس متوجه ساخت این اثر نمی‌شد. در حالی‌ که مساله به این سادگی‌ها نیست، حداقل اهالی شهر «سقز» به خوبی می‌دانند که ساخت این سریال، درست هم‌زمان با انتشار خبر بازداشت «مهسا امینی»، و بعد از به قتل رسیدن او در این شهر فیلم‌برداری می‌شد و همین قتل، سریال سقوط را به سقوط کشاند. 

***

بخش‌هایی از سریال «سقوط» که حالا موضوع تسویه‌حساب حکومتی‌ها با «حمید فرخ‌نژاد»، در پی انتقادهای او از جمهوری اسلامی و «دیکتاتور» خواندن «علی خامنه‌ای» رهبر این نظام است، در شهر سقز فیلم‌برداری شده است. روایت داستان هم به کُردها برمی‌گردد. مساله‌ای که زمان فیلم‌برداری هم، انتقادهایی را میان اهالی سقز ایجاد کرده بود. 

 

ماجرای سریال سقوط چیست؟ 

قرار بود سریال در ۱۴ قسمت تولید شود. اما مراحل تولید آن به پایان نرسید. در این سریال، پسری کُردزبان در دانشگاه، عاشق دختری ترک زبان می‌شود. اگرچه حمید فرخ‌نژاد می‌گوید دختر کُرد بوده است. آن‌ها به دلیل مشکلات مالی نمی‌توانند ازدواج کنند و بعد از مدتی، پسر بدون اطلاع دختر جذب نیروهای داعش می‌شود. دختر وقتی متوجه حقیقت می‌شود که سر از سرزمین شام (سرزمین مورد ادعای داعش) درمی‌آورند. 

حمید فرخ‌نژاد در این سریال نقش مامور امنیتی را برعهده داشت که قرار بود نجات‌دهنده آن دختر باشد، که در میانه سریال، باردار هم می‌شود. پسر جوان در عملیاتی کشته شده است و همسرش به عقد یکی از سران داعش درآمده است و نطفه او را در بطن خود دارد. 

فرخ‌نژاد در نقش مامور امنیتی، به «سلیمانیه» عراق می‌رود و از آن‌جا به «موصل»، یعنی پایتخت داعش می‌رسد و دختر را نجات می‌دهد. 

اگرچه خبرگزاری‌های حکومتی به راحتی می‌گویند تولید سریال بی‌ سر‌وصدا پیش می‌رفت، اما می‌دانند که در این سریال، بخشی از شهروندان سقز برای نقش‌های پیش‌پا‌افتاده استخدام شده بودند، و در جریان جزییات بیشتری هستند. 

 

جزییات بیشتر از مراحل تولید سریالی که سقوط کرد

تعدادی از بازیگران نقش‌های کوچک این سریال، مطابق آگهی‌های جذب بازیگر که از پیش منتشر شده بود، از اهالی سقز انتخاب شده‌اند. از همان زمان، سپردن نقش یک داعشی به یک جواد کُرد و ساخت چنین سریالی در شهر «سقز»، گلایه‌هایی به همراه داشت. 

یکی از اهالی سقز در همین‌باره به شهروند خبرنگار «ایران‌وایر» گفت: «چرا باید نقش یک داعشی را به یک جواد کُرد بدهند؟ در حالی‌که کُردها در عراق، سوریه و حتی ایران، خصوصا احزاب مخالف جمهوری اسلامی و کُردهای سان اقلیم کردستان، نقش مهمی در مبارزه با داعش داشتند.» 

یکی دیگر از اهالی سقز در همین‌رابطه می‌گوید: «دست‌اندرکاران فیلم، بسیار امنیتی با شهروندان برخورد می‌کنند. آن‌ها اجازه نمی‌دهند که کسی از مراحل تولید فیلم‌برداری کند و در برخی موارد حتی خشونت به خرج داده‌اند.» 

برخی دیگر از اهالی سقز نیز ضمن آن‌که وضعیت این شهر را به شهری جنگ‌زده تشبیه کرده‌اند، می‌گویند: «در سال‌های اخیر به دلیل عدم توسعه سقز، این شهر بهترین لوکیشن برای یک شهر جنگ‌زده محسوب می‌شود.»

فیلم‌برداری بخش‌های این سریال که مربوط به سقز بود، پس از قتل مهسا امینی تمام شد و دست‌اندرکاران آن، ادامه سریال را در تهران فیلم‌برداری کردند. مسیر تولید این سریال همچنان ادامه داشت تا آن‌که موضع‌گیری‌های حمید فرخ‌نژاد در حمایت از اعتراضات سراسری، باز هم نام سریال را بر سر زبان‌ها انداخت. 

 

دست‌اندرکاران امنیتی و بازیگر معترض 

سریال سقوط، ماحصل همکاری مشترک «محمدحسین مهدویان» و «سجاد پهلوان‌زاده» است. 

مهدویان، کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس ایرانی، مجموعه‌هایی همچون «ایستاده در غبار» را در کارنامه خود دارد که زیر نظر سازمان رسانه‌ای «اوج» و درباره «احمد متوسلیان» است. «ماجرای نیمروز» درباره سازمان «مجاهدین خلق ایران»،‌ «رد خون» دنباله ماجرای نیمروز در خصوص وقایع پس از جنگ ایران و عراق، و عملیات «فروغ جاویدان» و «درخت گردو» در خصوص بمباران شیمیایی «سردشت»، برخی دیگر از کارهای این سینماگر است که همگی محتوایی در خدمت جمهوری اسلامی دارند. 

پس از آن‌که حمید فرخ‌نژاد علیه جمهوری اسلامی موضع گرفت، رسانه‌های حکومتی از جمله خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)، در گزارشی با عنوان «جزییاتی جدید از فرآیند رفع ممنوع‌الخروجی حمید فرخ‌نژاد و تعهد وی به یکی از نهادهای امنیتی و درخواست برای همکاری متقابل» نوشت: «این بازیگر سینما با ارائه درخواست به یکی از نهادهای امنیتی مبنی بر "همکاری متقابل" با این مجموعه، خواستار ارائه مجوز برای سفر به خارج از کشور، با وجود برخی تخلفات در دوران بازیگری شده است.» 

این مساله از سوی فرخ‌نژاد تکذیب شد. او در استوری اینستاگرام خود نوشت: «اگر جرات دارید این فشارها و محدودیت‌ها را از سر همکاران من بردارید و ببینید، چند تا بیانیه تندتر از آن‌چه من گفتم نصیب‌تان می‌شود.» 

موضع‌گیری‌های دو طرف، مقابل هم همچنان ادامه دارد. فرخ‌نژاد در استوری دیگری درباره فیلم‌برداری در سقز هم نوشته است. 

اما نامه‌ها و موضع‌گیری‌های رسانه‌های حکومتی علیه فرخ‌نژاد، تاکنون باعث عقب‌نشینی او نشده است. او در آخرین واکنش، علی خامنه‌ای را «مسبب و مقصر اتفاقات اخیر» دانسته و نوشته است: «مقصر هر خونی که از هر دو‌طرف -مردم و نیروهای امنیتی- بر زمین ریخته می‌شود شمایید، مقصر همه صدمات مالی که به کشور وارد می شود شمایید.»

رسانه‌های حکومتی، فرخ‌نژاد را به بهانه خروج از کشور و حمله به رهبری و مسوولان جمهوری اسلامی، هدف حمله‌های خود قرار داده‌اند و گاهی به بازی او در نقش یک مامور امنیتی در سریال «سقوط» اشاره می‌کنند و به او می‌تازند. «سقوط» مانند دیگر آثار مهدویان، سوژه‌ای امنیتی حکومتی است و در تناقض با داستان مهسا امینی است که سرآغاز اعتراضات سراسری شد.

در فیلم «سقوط»، مامور امنیتی دختر نقش اول را نجات می‌دهد، اما در واقعیت و در حالی که هنوز گروه فیلم‌برداری در سقز بودند، یک دختر سقزی در تهران بازداشت و در پایگاه پلیس به قتل رسید، و دیگر جوانانی که در پی دادخواهی او برخاستند، قربانی خون‌ریزی‌های ماموران امنیتی جمهوری اسلامی شدند. 

حالا سه ماه پس از قتل مهسا، بازیگر نقش امنیتی و نجات‌دهنده «سقوط»، صدای دادخواهی قربانیان شده است. او در یکی از استوری‌های خود در حالی که علی خامنه‌ای را دیکتاتور خوانده، نوشته است: «علی خامنه‌ای، تو برای ما دیکتاتور خوبی نبودی، لااقل به خاطر خودت دیکتاتور با شخصیتی باش.»