چیزی حدود ۲.۲ درصد از جمعیت کل ایران در لرستان زندگی می‌کنند، قریب به یک میلیون و ۷۹۳ هزار جمعیت (برآورد جمعیتی سال ۹۸) در شانزدهمین کانون جمعیتی بزرگ کشور. اما سهم این استاد از اقتصاد به همین نسبت نیست. طبق آخرین آمار حساب‌های منطقه‌ای، سهم لرستان از اقتصاد ایران حدود ۱.۲ درصد است و از این جهت در مقام بیست و یکم قرار دارد.
مقایسه این دو شاخص خود نشانه آشکاری از محرومیت و ضعف ساختارهای اقتصادی لرستان است. در سال‌های اخیر لرستان رکورددار تورم، بیکاری بوده و آن طور که گزارش‌های رسمی نشان می‌دهند، جمعیت زیادی از آن زیر خط فقر مطلق به سر برده‌اند. روی همه اینها سیل فروردین سال ۹۸ به زودی فراموش نخواهد شد. با توجه به حجم انبوه خسارت‌ها و بحران مالی دولت، بعید است به زودی جبران شود.
با این حساب طبیعی است که درجه نارضایتی و خشم عمومی به طور طبیعی بالا باشد، به‌خصوص که پدیده‌هایی مانند فساد و محدودیت‌هایی سیاسی و اجتماعی به آن دامن می‌زنند. در چنین شرایطی کار نامزدهای انتخاباتی برای کشاندن مردم پای صندوق‌های رای برای حضور در انتخابات دوره یازدهم مجلس کار چندان ساده‌ای نیست. مروری بر اولویت‌ها و ضرورت‌های اساسی، بهتر نشان می‌دهد که بحران در استان لرستان تا چه اندازه عمیق است.
در این گزارش تلاش شده، ضمن مرور بیش از ۳۰ شاخص اصلی در بخش‌های جمعیت، سیاست، اقتصاد، جامعه، سلامت و محیط زیست و حوادث طبیعی، تصویری واقع‌گرایانه از اولویت‌ها و چالش‌های منطقه‌ای در استان ترسیم شود.
مسائل و اولویت استان در آستانه انتخابات مجلس یازدهم
۱- معیشت و بیکاری
در نقشه‌نمای بحران اقتصاد و معیشت، رنگ استان لرستان قرمز بسیار پررنگ است. تقریبا اوضاع استان در تمام شاخص‌ها بحرانی است؛ از بیکاری، تورم گرفته تا بودجه خانوار، سطح درآمدها و فقری فراگیر که به صورتی خشن روی سراسر استان سایه انداخته است.
در اطلس فقر ایران، لرستان دهمین فقیرنشین بزرگ ایران است. بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در سال ۹۵، پیش از آغاز بحران اقتصادی، نزدیک به یک پنجم مردم لرستان زیر خط فقر مطلق و در معرض گرسنگی و سوءتغذیه قرار داشتند. این آمار به مراتب امروز فراتر از اینها است.
آخرین گزارش تورم استانی مرکز آمار ایران (مرداد ۹۸) نشان می‌دهد شاخص قیمت کالا و خدمات به نسبت سال ۹۵، بیش از سه برابر شده است.
در یک سال و نیم گذشته لرستان، همواره جزو سه استان اول در رده‌بندی تورم بوده است. از جمله مرداد امسال، لرستان از نظر تورم نقطه‌ای در مقام سوم کشوری در مناطق شهری شهری و در مقام دوم در مناطق روستایی قرار دارد. نرخ تورم ۱۲ ماهه از ۵۰ درصد گذشته و مردم این استان یکی بالاترین تورم‌های حال حاضر در سراسر دنیا را تجربه می‌کنند.
اینها همه در حالی است که میزان افزایش درآمدها به مراتب کمتر از این مقدار است. گزارش هزینه و درآمد خانوار در سال ۹۷ نشان می‌دهد، استان لرستان یکی از کمترین میزان افزایش درآمد عمومی را در این سال داشته است. در حالی که به طور متوسط درآمد خانواده‌های شهری در ایران طی یک سال ۱۹ درصد رشد داشته، در استان لرستان میزان رشد فقط ۹درصد بوده است.
اما این مساله هم ته چاه بحران معیشت در لرستان نیست. بیکاری معضل دیگری است که عرصه را بر مردم استان تنگ کرده است. در سال‌های اخیر عمدتا لرستان رکورددار بیکاری در ایران بوده است. با این همه طبق آمار اشتغال سال ۹۷ ظاهرا نرخ بیکاری کمی پایین آمده و به ۱۳.۵ درصد (۲ واحد درصد بیشتر از متوسط کشوری) رسیده است. اما این هم کافی نیست چرا که با این پیشرفت به دست آمده، باز هم لرستان در رده‌بندی اشتغال جز چهار استان آخر جدول است. طبق آمار کمتر از یک سوم جمعیت سن کار، مشغول فعالیت هستند که تازه ۲۰ درصد آنها کار تمام‌وقت و ثابت ندارند.
با این وضعیت اجرای طرح‌های ضربتی امنیت غذایی برای مبارزه با گرسنگی و سوءتغذیه، اجرای طرح‌های کوتاه‌مدت اشتغال‌زایی و افزایش سطح عمومی درآمدها یکی از اولویت‌ها و ضرورت‌های حیاتی است. علاوه بر این برنامه‌ریزی برای اصلاح ساختار اقتصادی استان در اولویت برنامه‌های اقتصادی ملی ومنطقه‌ای است.
۲- بازسازی مناطق سیل‌زده
فاجعه سیل فروردین ۹۸ آخرین چیزی بود که استان لرستان به آن احتیاج داشت؛ ضربه‌ای سهمگین به منطقه‌ای که در طوفان سنگین اقتصادی، تاب زیستی‌‌اش را به انداز کافی از دست داده است. دست کم ۱۰ درصد از خسارت‌های ۳۵ هزار میلیارد تومانی سیل فروردین ۹۸، در استان لرستان نازل شد. بر اساس برآوردهای اولیه در حدود ۳۷۰۰ میلیارد تومان خسارت به لرستان وارد شد. این رقم در مقیاس اقتصاد لرستان، بسیار بزرگ و چه‌بسا غیر قابل جبران است؛ چیزی معادل پنج برابر بودجه استان که در شرایط عادی کفاف پرداخت حقوق کارمندان و اجرای نیم‌بند طرح‌های استانی را هم نمی‌داد.
شش ماه از سیل گذشته و گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد اوضاع مناطق سیل‌زده غیرعادی است. گزارش‌های میدانی نشان از نارضایتی سیل‌زدگان دارد. قطعا با آغاز پاییز و آغاز بارندگی و سرما نارضایتی‌ها بیشتر خواهد شد.
سیل در ابعاد وسیع، به زندگی خصوصی و عمومی بخش زیادی از مردم استان، خسارت زده است. بودجه بازسازی و جبران خسارت‌ها چگونه و از کجا تامین شود معلوم نیست، اما مشخص است پرداخت خسارت به سیل زدگان، نوسازی یا تعمیر خانه و کاشانه مردم، بازسازی مدارس، جاده‌ها و تاسیسات عمومی آسیب‌دیده، آواربرداری از کشاورزی آسیب‌دیده استان و نجات صنایع جسته و گریخته‌ای که سیل تیر خلاصی به رکود انباشته آنها بود، مطالبه اساسی و اولویت اصلی سیل‌زدگان آسیب‌دیده و به حق ناراضی است.
۳- فساد
بحران اقتصادی و قهر طبیعت، گویا کافی نیست، آن طور که از اخبار پیدا است، استان لرستان با اژدهای هفت‌سر فساد هم دست به گریبان است. به دلیل ساختار بسته سیاسی معمولا فساد‌های بزرگ و سازمان‌یافته که نهادهای قدرتمند سیاسی و نظامی در آن دست دارند، افشا نمی‌شود، اما در یکی، دو سال اخیر به صورت موردی، گوشه‌ای از پرده فساد در حوزه شهری کنار رفته و اخباری از پیگیری پرونده‌های فساد و زمین‌خواری مدیران شهری و مدیران میانی دولت جسته و گریخته منتشر شده است.
بازخوانی این اخبار نشان می‌دهد، اوضاع لرستان از نظر فساد و تخلفات مالی بسیار بحرانی است.
خبر بازداشت شهردار خرم آباد اواسط تابستان منتشر شد. کمی پیش‌تر رسانه‌ها نوشتند رئیس دفتر استانداری لرستان بازداشت شده است. پیش از آن هم معاون عمران استانداری و مدیر دفتر امور شهری و شورا‌های استانداری لرستان هم به اتهام تخلفات مالی و اقتصادی دستگیر شده بودند.
این اخبار محدود به خرم آباد و مرکز استان نیست، چرا که ظاهرا بازار فساد در شهرستان‌های دیگر هم داغ است. به عنوان نمونه می‌توان به بازداشت چهار عضو شورا و شهردار الشتر، دستگیری رئیس شورای شهر بروجرد و شهردار پیشین ازنا به اتهام فساد مالی اشاره کرد.
۴- نارضایتی و خشم عمومی
با چنین حجم انبوهی از مشکلات تلنبار شده، نگرانی از بالا گرفتن اعتراض‌ها و شیوع بحران‌های سیاسی و امنیتی در استان‌هایی مانند لرستان، کرمانشاه و خوزستان بیش از سایر مناطق کشور است. همزمانی شدیدترین بحران اقتصادی چند دهه اخیر با بزرگ‌ترین و مخرب‌ترین بلای طبیعی تاریخ معاصر، عملا آستانه تحمل عمومی مردم در استان لرستان به پایین‌ترین حد ممکن رسیده است.
در این میان پدیده‌هایی مانند فساد سازمان‌یافته، محدودیت‌های سیاسی و اجتماعی و بعضا قومی هیزم به آتش نارضایتی و خشم عمومی می‌ریزد.
فرونشاندن بحران کار آسانی نیست، اما یک ضرورت و اولویت اساسی برای کسانی است که در یک انتخابات رسمی خود را در معرض نمایندگی مردم می‌گذارند.
۵- حاشیه‌نشینی و مشکلات شهری
آمارهای سرشماری مرکز آمار نشان می‌دهد لرستان یکی از مهاجرفرست‌ترین استان‌های ایران است. نرخ مهاجرفرستی ۷ و نرخ مهاجرپذیری ۳درصد کل جمعیت استان در سال ۹۵ بوده است. نصف مهاجرین تازه‌وارد در داخل استان جابجا شده‌اند و اغلب از یک شهرستان کوچک به جای بزرگ‌تر و بعضا حاشیه شهرها نقل مکان کرده‌اند. می‌شود ۱۸۵ هزار شهروند لرستانی در ۳۸ محله حاشیه‌نشین، در سکونت‌گاه‌های غیررسمی زندگی می‌کنند.
این در حالی است که تابستان امسال قیمت مسکن در خرم آباد به طور قابل توجهی افزایش یافته است. با توجه به فقر انباشته و مشکلاتی مانند بیکاری و محدودیت بودجه خانوار و ناتوانی از جبران افزایش قیمت مسکن، پدیده‌هایی مانند مهاجرت طبقه‌های متوسط از مرکز به حاشیه شهرها نیز رخ می‌دهد.اتفاقی که روند تولید و بازتولید حاشیه‌نشینی را شتاب می‌بخشد.
شاخص‌های استانی
۱- جمعیت
برآورد جمعیت در سال ۱۳۹۸: ۱،۷۹۳،۰۰۰ نفر – رتبه کشوری: ۱۶
نرخ شهرنشینی: ۶۶ درصد – رتبه کشوری: ۲۰
نرخ روستانشینی: ۳۴ درصد – رتبه کشوری: ۱۲
وضعیت مهاجرت: مهاجرفرست
نرخ مهاجرپذیری: ۳.۳ درصد
نرخ مهاجرفرستی: ۶.۹ درصد
۲- سیاست
تعداد نمایندگان مجلس: ۹ نماینده
تعداد نمایندگان زن: صفر
نرخ مشارکت در انتخابات مجلس پیشین: ۶۴ درصد – رتبه کشوری: ۱۶
۳- اقتصاد:
سهم از تولید ناخالص داخلی در سال ۹۴: ۱.۲۲ درصد – رتبه کشوری: ۲۱
سهم از تولید ناخالص داخلی (بدون نفت) در سال ۹۴: ۱.۳۰ درصد – رتبه کشوری: ۲۱
درآمدهای استان در بودجه ۹۸: ۵۰۲ میلیارد تومان – رتبه کشوری: ۲۶
سرانه بودجه استانی در سال ۹۸: ۴۱۲ هزار تومان به ازای هر نفر – رتبه کشوری: ۱۲
میانگین درآمد خانوار شهری در سال ۹۶: ۲،۶۸۲،۸۷۵ تومان در ماه – رتبه کشوری: ۱۶
میانگین درآمد خانوار روستایی در سال ۹۶: ۱،۶۰۹،۰۵۰ تومان در ماه – رتبه کشوری: ۱۸
میانگین هزینه خانوار شهری در سال ۹۶: ۲،۲۵۸،۲۵۰ تومان در ماه – رتبه کشوری: ۱۶
میانگین هزینه خانوار روستایی در سال ۹۶: ۱،۳۶۷،۶۵۸ تومان در ماه – رتبه کشوری: ۲۲
سهم غذا از سبد خانوار: ۳۵ درصد – رتبه کشوری: ۸
تورم دوازده ماهه سال ۹۷: ۳۱.۶ درصد – رتبه کشوری: ۳
تورم دوازده ماهه مواد غذایی در سال ۹۷: ۳۹.۵ درصد – رتبه کشوری: ۱۰
۴- جامعه:
نرخ بیکاری: ۱۳.۵ درصد – رتبه کشوری: ۱۰
نرخ مشارکت اقتصادی: ۳۶.۸ درصد – رتبه کشوری: ۲۶
نرخ مشارکت اقتصادی زنان: ۱۰.۳ درصد – رتبه کشوری: ۳۰
نسبت اشتغال: ۳۱.۸ – رتبه کشوری: ۲۸
نرخ فقر در سال ۹۵: ۱۶.۹ درصد – رتبه کشوری: ۱۰
نسبت طلاق به ازدواج: ۲۱ درصد – رتبه کشوری: ۲۶
نرخ ازدواج دختران زیر ۱۵ سال در سال ۹۶: ۶.۸ درصد – رتبه کشوری: ۹
نرخ بازداشت‌شدگان مواد مخدر در سال ۹۶: ۵۲۷ در ۱۰۰ هزار نفر – رتبه کشوری: ۱۱
۵- سلامت
پزشک به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر: ۵۷ نفر – رتبه کشوری: ۲۱ (شاغل در دانشگاه‌های علوم پزشکی)
تخت بیمارستانی به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر: ۱۶۱ تخت – رتبه کشوری: ۲۵
۶- محیط زیست و حوادث طبیعی
تعداد زلزله در سال ۹۶: ۵ مورد با ۲۷ مصدوم – رتبه کشوری: ۱۷
تعداد سیل در سال ۹۶: ۱۱ سیل با ۲ مصدوم – رتبه کشوری: ۱۸
سایر حوادث نیازمند امداد در سال ۹۶: ۸۹۶ مورد – رتبه کشوری: ۱۴
(شامل برف، کولاک، رانش زمین، ریزش آوار، صاعقه، طوفان، گرد و غبار، کوهستان و حوادث هوایی، کارگاهی، کوهستان و هوایی)
درصد مساحت خشکسالی ده ساله (با درجه‌های مختلف) در اردیبهشت ۹۸: ۳۴.۷ درصد – رتبه کشوری: ۲۹
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر