تیغ شورای نگهبان در حذف زنان برنده تر است

گلناز مهدوی- نتایج بررسی صلاحیت‌ها برای انتخابات مجلس یازدهم، روز یکشنبه ۲۲ دی۱۳۹۸ به نامزدان ابلاغ شد. کم‌کم، خبر رد صلاحیت‌های گسترده نمایندگان مجلس دهم به بیرون درز کرد و نهایتا عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان، روز اعلام کرد که ۹۰ نماینده کنونی مجلس رد صلاحیت شده‌اند. با انتشار اخبار تکمیلی مشخص شد که ۶ نفر از ۱۵ نفر نماینده زنی که در مجلس یازدهم نامزد شده بودند نیز رد صلاحیت شده‌اند.

 

به جز پروانه سلحشوری و فاطمه حسینی نمایندگان تهران، که در انتخابات مجلس یازدهم ثبت‌نام نکردند، بقیه نمایندگان زن مجلس دهم آماده بودند که دوباره خود را به رای گذاشته و در صورت موفقیت وارد مجلس شوند. اما، شورای نگهبان با توسل به نظارت استصوابی، از ورود ۶ نفر از آن‌ها جلوگیری کرد و تنها ۹ نفر از آن‌ها تایید صلاحیت شده‌اند. 

 

کدامیک از زنان مجلس دهم رد صلاحیت شدند؟

نام، گرایش سیاسی نمایندگان زن مجلس و وضعیت تایید صلاحیت‌ آنان به نقل از مشرق و ایسنا از این قرار است:

 

بررسی آمارهای مربوط به رد صلاحیت نمایندگان مجلس دهم به تفکیک جنسیت

 

در نظام سیاسی جمهوری اسلامی، تبعیض علیه زنان و سایر جنسیت‌های به حاشیه رانده شده، امری روزمره و بدیهی است. در چند نمودار زیر، سعی خواهیم داشت تا با مقایسه متغیرهای مختلف به تفکیک جنسیت، این تبعیض را در روند رد صلاحیت‌های شورای نگهبان در انتخابات مجلس یازدهم، به تصویر بکشیم.

در همین راستا، نمودار زیر درصد نمایندگان زن  تایید صلاحیت شده را به کل نمایندگان زن در بر می‌گیرد:

 

برای مقایسه بهتر، در نمودار زیر تعداد نمایندگان مرد تایید صلاحیت شده (۱۴۹) به کل نمایندگان مرد (۲۳۳) نشان داده‌شده است: 

 

اینگونه که از آمارها بر می‌آید، تعداد نمایندگان زنی که رد صلاحیت شده‌اند به نسبت تعداد کل زنان مجلس دهم که در انتخابات شرکت کرده اند، یعنی ۶ به ۱۵، ۴۰ درصد، یعنی ۳.۹ درصد بیشتر از تعداد نمایندگان مرد رد صلاحیت شده به کل نمایندگان مرد (۳۶.۱ درصد) است. با توجه به اینکه درصد زنان مجلس به نسبت درصد جمعیت زنان ایران، ناچیز است، این تفاوت بیشتر از پیش معنادار می شود.

همچنین، بررسی اجمالی تعداد نمایندگان زن اصلاح طلب مجلس دهم (۱۲ نفر) و تعداد نمایندگان زن رد صلاحیت شده از این گرایش سیاسی (۶ نفر)، خبر از تبعیض مضاعف شورای نگهبان در حق این زنان اصلاح طلب می‌دهد. در حالیکه ۳۳ درصد مردان اصلاح طلب مجلس دهم در انتخابات مجلس یازدهم رد صلاحیت شده‌اند (۳۶  به ۱۰۹) ، این رقم برای زنان ۵۰ درصد است. 

 

به نظر می‌رسد که دلیل اصلی این تفاوت در میزان رد صلاحیت‌ مردان و زنان اصلاح طلب مجلس دهم، بیش از هر چیز خبر از حساسیت جنسیت‌زده و تبعیض مضاعف شورای نگهبان نسبت به نمایندگان زن می‌دهد. چنانکه، حتی با وجود رفتار محتاطانه نمایندگان زن، کوچکترین واکنش سیاسی آنان در چشم شورای نگهبان غیر قابل اغماض بوده‌است.

 

جمع بندی

در اغلب دموکراسی‌های تازه جهان، حاکمیت‌ها تلاش می‌کنند تا با اختصاص سهمیه ۳۰ درصدی برای زنان در ساختار قانونگذاری، تبعیض جنسیتی موجود در جامعه را کاهش دهد. اما در مورد ایران، ظاهرا روند برعکس است و در روند بررسی صلاحیت‌های مجلس یازدهم، میزان رد صلاحیت زنان نماینده نسبت به مردان نماینده بیشتر نیز بوده‌است. به نظر می‌رسد که این اختلاف معنادار ناشی از تبعیض مضاعف جنسیتی علیه زنان بوده و در صدد حذف هرچه بیشتر زنان از سپهر سیاسی ایران است.

هرچند، بسیاری از فعالان زنان بر این باورند که اصولا تعداد بالای نمایندگان زن مجلس لزوما به معنای بهبود شرایط حقوقی برای زنان نیست و برعکس، در شرایطی که نظارت استصوابی تمام قد از حضور فعالان مدنی واقعی ممانعت به عمل می‌آورد، تعداد بالای زنان نماینده می‌تواند بیانگر بی عملی و حتی بدعملی بیشتر قوه مقننه برای زنان باشد. 

با این حال، نگاهی اجمالی به آمارها از این راز پرده بر می‌دارد که چرا موقعیت ایران از نظر شکاف جنسیتی، در سال ۲۰۱۹، نسبت به سال قبل از آن با ۶ پله سقوط به رتبه ۱۴۸ ام در جهان رسیده‌است. بله! ایران در جایگاه صد و چهل و هشتم از میان ۱۵۳ کشور جهان است!