اتحادیه اروپا چه روندی را برای تروریستی اعلام شدن سپاه طی می‌کند؟

پارلمان اروپا که متشکل از ۷۰۵ نماینده از سراسر کشورهای عضو اتحادیه اروپا است، قرار است ۱۶ ژانویه ۲۰۲۳، برابر با ۲۶ دی ۱۴۰۱، تروریستی اعلام شدن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در ایران را به بحث بگذارد.

دولت‌های فرانسه و آلمان هم پیش از این تمایلاتی برای وارد کردن سپاه به فهرست سازمان‌های تروریستی اتحادیه اروپا داشته‌اند و بررسی موضوع در پارلمان اروپا این احتمال را افزایش داده است. 

آیا سپاه پاسداران در آستانه تروریستی اعلام شدن از سوی اتحادیه اروپا و ۲۷ کشور عضو آن است؟ روند تروریستی اعلام شدن سپاه چیست؟

***

چه نهادی در اتحادیه اروپا تصمیم می گیرد؟

پس از حملات یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱ میلادی به برج‌های دوقلوی سازمان تجارت جهانی در نیویورک، اتحادیه اروپا برای اولین بار اقدامات محدود کننده‌ای را علیه افراد و نهادهای درگیری در اقدامات تروریستی در پیش گرفت که طی دو دهه اخیر توسعه یافته است.

اتحادیه اروپا برای اعلام کردن یک نهاد و سازمان به عنوان تروریست، مراحل مختلفی را سپری می‌کند که همه آن‌ها به صورت علنی و عمومی اعلام نمی‌شوند.

تصمیم نمایندگان پارلمان اروپا یا دولت‌های عضو اتحادیه اروپا برای تروریستی اعلام کردن یک سازمان، تعهدی برای کل اتحادیه اروپا برای اقدام مشابه ایجاد نمی‌کند اما راه را برای چنین اقدامی بسیار هموار می‌کند. در نهایت، شورای وزیران اتحادیه اروپا است که در این باره تصمیم می‌گیرد.

 

چه سازمانی از سوی اتحادیه اروپا تروریستی شناخته می‌شود؟

اقدامات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سرکوب خونین شهروندان ایرانی، رفتارهای بی‌ثبات کننده منطقه‌ای و حتی طرح‌هایش در خاک کشورهای عضو اتحادیه اروپا، دولت‌های عضو را در برابر خطر فزاینده این ساختار و عملکرد فراقانونی آن هوشیار کرده است.

نیروی «قدس»، شعبه برون مرزی سپاه پاسداران و شماری از فرماندهان ارشد آن در حال حاضر هم از سوی اتحادیه اروپا تحریم هستند اما قرار دادن کلیت سپاه در فهرست سازمان‌های تروریستی، مستلزم طی شدن مراحلی است.

اولین مرحله، ثبت پیشنهاد رسمی از سوی حداقل یکی از اعضای اتحادیه اروپا است که طی آن باید توضیح دهد چرا خواهان تروریستی اعلام شدن یک نهاد از سوی کل اتحادیه اروپا است.

 گروهی یا نهادی سازمان تروریستی اعلام می‌شود که مطابق قوانین اتحادیه اروپا، در حملات مرگبار دست داشته، آدم ربایی، هواپیماربایی یا گروگان‌گیری کرده، در کار دولت یا بخش‌های دولتی و خدمات عمومی کشورهای عضو اختلال ایجاد کرده و به قصد ایجاد وحشت و ترس عمومی، از سلاح و مواد منفجره استفاده کرده باشد.

 

مراحل تروریستی اعلام شدن یک گروه و سازمان در اتحادیه اروپا چیست؟

هر زمانی که دست‌کم یکی از دولت‌های عضو اتحادیه اروپا طرح خود را برای تروریستی اعلام کردن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی داشته باشد، باید نشان دهد که سپاه دست به اقدامات گفته شده زده است.

یک کارگروه در اتحادیه اروپا این طرح و مستنداتی که ارایه شده‌اند را برای انطباق با مقررات اتحادیه اروپا بررسی و در نهایت نظر مشورتی خود را به شورای وزیران اتحادیه اعلام می‌کند.

دولت‌های عضو اتحادیه اروپا مشورت بین خود را برای تصمیم‌گیری درباره نظر مشورتی ارایه شده آغاز می‌کنند و اگر آرای لازم برای تروریستی شناختن یک گروه و سازمان وجود داشته باشد، اسناد و مدارک به عنوان پیش‌نویس طرح برای ارایه به نشست شورای وزیران آماده می‌شوند.

دولت‌های عضو در این مرحله از این که پیش‌نویس دارای حد نصاب و آرای لازم است، مطلع هستند. در روز رای گیری، پیش‌نویس از نظر طی شدن مراحل قانونی به رای گذاشته می‌شود و بلافاصله پس از تایید از سوی ۲۷ کشور عضو، در وب‌سایت و مجله رسمی اتحادیه اروپا منتشر خواهد شد. از این لحظه، اقدامات محدود کننده‌ای که اتحادیه اروپا در ارتباط با سازمان‌های تروریستی اعمال می‌کند، آغاز شده و برای همه دولت‌های عضو لازم‌الاجرا است.

 

اگر سازمانی تروریستی اعلام شود، خروج از آن غیرممکن است؟

نهاد یا گروه و یا فردی که از سوی اتحادیه اروپا تروریستی شناخته شده است، می‌تواند از این تصمیم به دیوان دادگستری اتحادیه اروپا شکایت کند. به طور معمول وقتی اتحادیه چنین تصمیمی را درباره یک گروه (و نه فرد) می‌گیرد، دلایل و مستندات لازم و قوی برای آن دارد و در صورت خوانده شدن به دیوان دادگستری اتحادیه اروپا، احتمال شکسته شدن این تصمیم ناچیز است.

در مواردی که افراد و اشخاص وارد فهرست تروریستی شده‌، با شکایت به دیوان توانسته‌اند از فهرست افراد مرتبط با تروریسم خارج شوند. 

راه دیگری که برای خروج از فهرست سازمان های تروریستی اتحادیه اروپا وجود دارد، رفتار مسوولانه ملی و بین‌المللی و عملکرد قانونی مطابق معیارهای بین‌المللی و قوانین اتحادیه اروپا و سپس تقاضا برای مرور مجدد سابقه و خارج کردن از فهرست سازمان‌های تروریستی است. 

 

اثر تروریستی اعلام شدن برای یک سازمان و گروه چیست؟

به محض تصویب تروریستی اعلام شدن یک نهاد و گروه مثل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، تمامی حساب‌های بانکی، اموال و املاک آن نهاد یا گروه و زیر مجموعه‌ها و موسسات وابسته و شرکت‌های مرتبط با آن‌ در حوزه قضایی تمامی کشورهای عضو اتحادیه توقیف می‌شوند یا در معرض توقیف خواهند بود؛ به طور مثال، کشوری مثل اسپانیا یا پرتقال که دارای جزیره یا سرزمینی جدا از پیکره اصلی کشور است، اگر سپاه  یا مرتبطان آن دارای اموالی در آن‌جا هم باشند، توقیف خواهند شد یا قابل توقیف خواهند بود.

هرگونه همکاری و مراوده مالی و غیرمالی دولت‌های عضو اتحادیه، شرکت‌ها و موسسات دولتی و غیردولتی و افراد و اتباع ۲۷ کشور عضو اتحادیه با نهاد یا گروه تروریستی اعلام شده، ممنوع است و می‌تواند پی‌گرد قضایی به دنبال داشته باشد. این تعهدات شامل دولت‌هایی که در آینده به عضویت اتحادیه اروپا در می‌آیند هم می‌شوند.

سفر مقام‌های ارشد و اقوام درجه اول آن‌ها در سازمانی که تروریستی اعلام شده‌ است، با محدودیت و ممنوعیت به کشورهای اتحادیه اروپا همراه خواهد بود.

 

احتمال تروریستی اعلام شدن سپاه چه معنای بین‌المللی دارد؟

در صورتی که اتحادیه اروپا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را سازمانی تروریستی اعلام کند، بخشی از نهاد رسمی نظامی متعلق به یک حکومت را به این نام مشخص کرده است. این اقدام در بطن خود، بر مشروعیت بین‌المللی  جمهوری اسلامی اثر منفی خواهد داشت و بیشتر از گذشته آن را در معرض آسیب و چالش قرار می‌دهد. 

در حال حاضر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از سوی ایالات متحده امریکا و کانادا در فهرست گروه‌های تروریستی خارجی و در کنار «داعش»، «بوکوحرام» و «القاعده» قرار دارد.