انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی ترکیه در تاریخ ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۲ برگزار می‌شود و قرار است «رجب طیب اردوغان» از سوی «ائتلاف جمهور»، «کمال قلیچداراوغلو» از سوی «ائتلاف ملت»، «سینان اوغان» از سوی «ائتلاف آتا» و «محرم اینجه» از سوی «حزب مملکت» در این انتخابات رقابت کنند. رقابتی که بر اساس بیشتر نظرسنجی‌ها به دور دوم کشیده می‌شود. کدام شانس بیشتری برای پیروزی دارند و در صورت برنده شدن در انتخابات چه تغییری در روابط با ایران در انتظار است؟
***
اردوغان و قلیچداراوغلو دو نامزد اصلی انتخابات هر دو معتقدند در دور اول برنده انتخابات می‌شوند. اما اکثر شرکت‌های نظرسنجی داده‌هایی که ارائه می‌کنند برخلاف نظر این دو نامزد است.
اردوغان سال‌هاست که در کانون سیاست ترکیه است. او از سال ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۸ شهردار استانبول بود و بعدها به یکی از قدرتمندترین رؤسای جمهور این کشور تبدیل شد.
او در سال ۲۰۰۱ حزب «عدالت و توسعه» را بنیان گذاشت و یک سال بعد حزبش را به قدرت رساند. اردوغان به مدت ۱۱ سال نخست‌وزیر ترکیه بود و سپس به‌عنوان رییس جمهور انتخاب شد و در سال ۲۰۱۷ در یک همه‌پرسی توانست سیستم ریاستی را در ترکیه به وجود آورد.
این سومین بار است که اردوغان نامزد ریاست جمهوری ترکیه می‌شود. او بار اول نامزد مشترک حزب جمهوری خلق و حزب حرکت ملی (در انتخابات پیش رو از اردوغان حمایت می‌کند)، «اکمل‌الدین احسان اوغلو» را شکست داد و در سال ۲۰۱۸، محرم اینجه نامزد حزب جمهوری خلق که برای انتخابات ۲۰۲۳ نیز نامزد شده را شکست داد.
اردوغان و ائتلاف جمهور در این دوره با بزرگترین چالش انتخاباتی خود مواجه هستند، چرا که با ائتلافی از سوی شش حزب اپوزیسیون روبرو است که برای انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی ۲۴ اردیبهشت وارد رقابت انتخاباتی شده‌اند. علاوه براین تورم بالایی که ترکیه با آن مواجه است و مدیریت اشتباه بحران در زلزله اخیر که به کشته شدن بیش از ۵۰ هزار نفر انجامید نیز از جمله چالش‌هایی است که حزب حاکم با آن روبروست.
رقیب اصلی اردوغان در این انتخابات، کمال قلیچداراوغلو ۷۴ ساله است که در دو دوره گذشته انتخابات ریاست‌جمهوری با وجود کنایه‌های اردوغان که می‌گفت «آقای قلیچداراوغلو اگر به خودش اطمینان دارد برای نامزدی و رقابت با من پا پیش بگذارد»، نامزد نشده بود. پیروزی نامزدهای حزب جمهوری خلق در انتخابات شهرداری سال ۲۰۱۹ در استانبول و آنکارا این امید را به آقای قلیچداراوغلو داده که می‌تواند پیروز انتخابات ریاست جمهوری شود.
در ترکیه، نقل قولی است منتسب به «سلیمان دمیرل» نخست وزیر و رییس جمهور پیشین ترکیه که می‌گوید: «هیچ قدرتی نمی‌تواند در مقابل قابلمه خالی دوام بیاورد». این حرف مربوط به دورانی است که ترکیه با تورم بالایی روبرو بود و با پایین آمدن قدرت خرید مردم، حکومت‌ها تغییر می‌کردند. بعضی از مردم با یادآوری این مثل می‌گویند قابلمه خالی به حکومت اردوغان نیز پایان می‌دهد. با این حال در نظرسنجی‌ها اردوغان هنوز هم شانس بالایی برای پیروزی دارد.
ائتلاف ملت متشکل از چه احزابی است و چه نقدهایی به حکومت دارد؟
ائتلاف ملت با اینکه در این انتخابات از شش حزب تشکیل شده است ولی در اوایل کار از دو حزب «جمهوری خلق» و حزب «نیک»، که سران آن از حزب ملی‌گرای «حرکت ملی» جدا شدند تشکیل شده بود در این انتخابات از شش حزب مخالف حکومت تشکیل شده است و با اعلام نامزدی قلیچداراوغلو که حزب دمکراتیک خلق‌ها و احزاب چپ هم حمایت خود را از نامزدی آقای قلیچداراوغو اعلام کرده‌اند، امیدوار است اردوغان را شکست دهد.
ائتلاف ملت معتقد است اردوغان با برگزاری رفراندوم برای «سیستم ریاستی» کشور را به‌صورت تک نفره اداره می‌کند و از جمله با دخالت در امور قضایی بر مخالفان خود فشار وارد می‌کند و با دخالت در وظایف بانک مرکزی و پایین آوردن نرخ بهره باعث بوجود آمدن تورم بالا و افزایش نرخ دلار شده است که از نظر اقتصادی برای مردم فشار آورده است. طرفداران این ائتلاف با اشاره به افزایش قیمت مواد غذایی ادعا می‌کنند بسیاری از شهروندان از «گرسنگی» رنج می‌برند.
بحران اقتصادی، تورم بالا و بحران پناهجویان از جمله مواردی هستند که مخالفان اردوغان بر روی آن متمرکز شده‌اند و امیدوارند به ۲۱ سال حکومت اردوغان بر ترکیه پایان بدهند.
ائتلاف جمهور مخالفان خود را به چه چیزی متهم می‌کند؟
ائتلاف جمهور متشکل از حزب «عدالت و توسعه»، حزب «حرکت ملی» و حزب «اتحاد بزرگ ترکیه» است که از ریاست جمهوری اردوغان در این انتخابات حمایت می‌کنند. اردوغان همچنین در این انتخابات حمایت حزب «رفاه نو» و «حزب‌الله ترکیه» که همان حزب کردی-اسلامی «هداپار» است را دارد و برخی از اعضای این حزب نیز از لیست حزب «عدالت و توسعه» برای انتخابات مجلس نامزد شده‌اند.
ائتلاف جمهور و آقای اردوغان در سخنرانی‌های خود در جواب انتقادات ائتلاف ملت می‌گویند: «ما این همه پل، فرودگاه، جاده و ... ساختیم و پیشرفت‌های قابل توجهی در حوزه تکنولوژی نظامی و هواپیماهای بدون سرنشین داشتیم ولی اینها هنوز فکرشان پیش «سیب زمینی» و «پیاز» است.»
آقای اردوغان و طرفدارانش همچنین با انتقاد از «ائتلاف ملت»، آن را به ائتلاف پشت پرده با حزب «دموکراتیک خلق‌ها» و گروههای ترور متهم می‌کنند و می‌گویند: «شما می‌خواهید کشور را به دست گروههای ترور بسپارید.»
زنان، رای اولی‌ها و گروههای ال‌جی‌بی‌تی
در طول سال ۲۰۲۲ میلادی در سراسر ترکیه ۳۸۱ زن توسط مردان کشته شده‌اند. این آمار در بیست سال اخیر به بیش از ۵ هزار زن می‌رسد. بعد از خارج شدن ترکیه از کنوانسیون استانبول، ائتلاف جمهور و طرفداران آن هدف این کنوانسیون را از بین بردن نهاد خانواده دانسته و از خروج ترکیه از این کنوانسیون دفاع کردند.
به گفته کارشناسان، بخش بزرگی از جامعه زنان ترکیه از جمله زنان لائیک رای خود را به اردوغان نمی‌دهند و همچنین برخی از زنان محافظه‌کار هم به دلیل شرایط معیشتی ممکن است در این انتخابات طبق روال گذشته از اردوغان حمایت نکنند.
آقای اردوغان در سخنرانی چند روز پیش خود با انتقاد از حمایت قلیچداراوغلو از گروههای ال‌جی‌بی‌تی گفته بود: «یکی از احزاب ائتلاف ملت می‌گوید ال‌جی‌بی‌تی‌ها جایگاه‌شان بالای سر ماست و دیگری می‌گوید ما با این گروه‌ها سنخیتی نداریم. نهاد خانواده در کشور ما مستحکم است. این ملت طرفدار ال‌جی‌بی‌تی نیست. ما نهاد خانواده را لکه دار نمی‌کنیم.»
به گفته بیشتر نظرسنجی‌ها بیشتر رای‌اولی‌ها در این انتخابات از آقای قلیچدار اوغلو حمایت می‌کنند. محرم اینجه، یکی دیگر از نامزدهای انتخابات اخیر و از نمایندگان سابق حزب جمهوری خلق معتقد است بیشتر طرفداران وی از «نسل زد» یا همان رای‌اولی‌ها هستند.
اینجه، علاوه بر انتقاد از آقای اردوغان از آقای قلیچدار اوغلو نیز به دلیل سیاست‌های داخل حزب و ائتلاف با آقای داووداوغلو و باباجان که قبلا از اعضای کابینه آقای اردوغان بودند ائتلاف ملت را «ائتلاف منفعت» نامیده و ادعا کرده در صورت خارج شدن این دو نفر از ائتلاف به نفع کمال قلیچداراوغلو از انتخابات کنار می‌رود.
انتخابات ترکیه چه تاثیری بر روی ایرانیان خواهد داشت؟
ترکیه از جمله حامیان «برجام» و احیای آن و از جمله کشورهایی بوده که از تحریم‌های نفتی آمریکا علیه جمهوری اسلامی معاف بوده است.
بعد از جنگ سوریه و موضع‌گیری ترکیه علیه «بشار اسد» و طرفداری جمهوری اسلامی از حکومت سوریه، روابط دو کشور در دوره‌هایی پرتنش بوده است. این تنش تا به امروز هم وجود دارد و در جنگ دوم قره‌باغ نیز این بر این تنش‌ها افزوده شد.
به گفته برخی از کارشناسان هر دو نامزد یعنی آقای اردوغان و آقای قلیچداراوغلو در صورت پیروزی، تنش‌ها با سوریه را کاهش می‌دهند که این هم خود به خود موجب کاهش تنش میان ترکیه و ایران در مسئله سوریه می‌شود.
مسئله مهاجران افغانستانی که از مرز ایران به سمت ترکیه می‌آیند نیز یکی از مسائلی است که بین دو کشور اختلافاتی را بوجود آورده است. تجربه سالهای اخیر نشان داده که جمهوری اسلامی در مورد جلوگیری از قاچاق مهاجران به سمت ترکیه قدمی برنداشته است مگر اینکه این مسئله با سیاست‌های مهاجرتی که در ترکیه ممکن است تغییر کند یا دیوارکشی در مرز که چندین سال است شروع شده، حل شود.
در سالیان اخیر با توجه به وضعیت اقتصادی و سیاسی ایران، خیل عظیمی از ایرانیان به ترکیه مهاجرت کرده یا به عنوان پناهجو به این کشور رفته‌اند.
به جز پناهندگان که منتظر پذیرش از طرف کشورهای غربی هستند، مهاجران زیادی نیز با خرید ملک و یا از طریق اقامت توریستی، در ترکیه ساکن شده‌اند.
ایرانیان زیادی در سالهای اخیر با خرید ملک در ترکیه در این کشور ساکن شده‌اند. کمال قلیچداراوغلو با اشاره به افزایش بی‌رویه قیمت مسکن و اجاره بها، سه ماه پیش گفته بود: «اگر من رییس جمهوری بشوم، فروش ملک به خارجی‌ها را به مدت پنج سال ممنوع می‌کنم.»
بر اساس نظرسنجی‌های اخیر، بسیاری از رای‌دهندگان، پناهندگان را دومین مشکل مهم ترکیه پس از اقتصاد می‌دانند.
با این حال بسیاری از کارشناسان معتقد هستند منظور از مهاجران بیشتر شامل مهاجران و پناهندگان سوری می‌شود و در صورت برنده شدن آقای قلیچداراوغلو تاثیر ناخوشایندی بر روی مهاجران ایرانی نخواهد داشت.
نظرسنجی‌ها و کارشناسان چه می‌گویند؟
شرکت‌های نظرسنجی طرفدار هر حزب نامزد خود را برنده انتخابات اعلام می‌کند تا به رای‌دهندگان القا کنند که در کنار طرف برنده بایستند. نتایج نظرسنجی بعضی از این شرکت‌ها نامزد خود را با اختلاف بیش از ۵ درصد برنده اعلام می‌کند ولی اکثر شرکت‌ها داده‌هایی که ارائه کرده‌اند نشان می‌دهد انتخابات ریاست جمهوری در دور اول تمام نمی‌شود.
«صالح جناب بایدار» جامعه‌شناس و ستون نویس روزنامه «کارار»، در گفتگو با ایران‌وایر می‌گوید: «آنچه که نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند انتخابات ریاست جمهوری به دور دوم کشیده می‌شود و قلیچداراوغلو در دور دوم برنده انتخابات می‌شود. فکر می‌کنم سیاست دو قطبی‌سازی اردوغان را در این وضعیت قرار داده که الان حتی شهروندانی که سالهای قبل به اردوغان رای می‌دادند هم باید از سوی او برای طرفداری دوباره از وی قانع بشوند.»
به گفته آقای بایدار، «به جز رای برخی از کردهای محافظه‌کار، اردوغان نمی‌تواند در مناطق کردنشین رای بیاورد. احزاب چپ هم که از قلیچداراوغلو حمایت کردند. علاوه بر اینها اقناع دوباره دین‌داران ترکیه که نسبت به شرایط غیرعادلانه هم معترض هستند از چالش‌های بزرگ آقای اردوغان است.»
آقای بایدار معتقد است: «علاوه بر مدیریت غلط در دوران پاندمی، زلزله اخیر و شرایط بد اقتصادی که طرفداران خود اردوغان هم معترض شرایط بوجود آمده هستند، نقش تعیین‌کننده رای اولی‌هاست که نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد بیشتر این جوانان در این انتخابات به مخالفان اردوغان رای می‌دهند.»
«رضا طالبی»، تحلیلگر سیاسی ساکن ترکیه هم در گفتگو با ایران‌وایر می‌گوید: «تورم، بحران پناهجویان و به گفته مخالفان حکومت، سیستم ریاستی که موجب کند شدن کارهای اجرایی شده و عدم توجه به مسئله لیاقت در کادرهای اداری از جمله مسائلی هستند که هر کدام از نامزدها برنده انتخابات بشوند باید در ۵ سال آینده با حل این مسائل و از جمله تغییراتی در سیاست خارجی از این مشکلات بکاهند.»
به گفته آقای طالبی «وعده‌های انتخاباتی در بحث اقتصادی در طرفین به حد گسترده‌ای رادیکال و بلندپروانه است و سوال اینجاست در فردای انتخابات، آیا کشور توان تحمل چنین هزینه‌های مادی را دارد یا نه؟»
آقای طالبی می‌گوید: «عموما در ترکیه نمی‌توان به نظرسنجی‌ها اعتماد کرد. به صورت تصادفی شاید بعضی از نظر سنجی‌ها درست از آب دربیاید ولی در کل رای‌دهندگان هم در این زمینه محافظه‌کار هستند. ولی آنچه که مشخص است رای دهندگان محافظه‌کار دیدگاه‌شان با توجه به علوی بودن آقای قلیچداراوغلو نسبت به او تغییر کرده و آقای قلیچداراوغلو توانسته است نظر برخی از این رای دهندگان را هم به خود جلب کند.»
به گفته آقای طالبی، «یکی از مسائلی که در این انتخابات تاثیرگذار است رای شهروندان ترکیه‌ای خارج از کشور است که تعیین کننده است. اما، داده‌های مشخصی از این رای‌دهندگان در دست نیست. در انتخابات گذشته بیش از ۶۰ درصد این رای‌دهندگان به آقای اردوغان رای دادند ولی در این انتخابات ممکن است رای آقای اردوغان در بین این رای‌دهندگان هم با کاهش روبرو شود که عنصر تعیین کننده‌ای خواهد بود.»
آقای طالبی می‌گوید: «با توجه به اینکه دو نامزد دیگر هم تقریبا نزدیک به ۵ درصد رای دارند به احتمال زیاد انتخابات به دور دوم کشیده می‌شود و در دور دوم انتخاب آقای قلیچداراوغلو به گفته کارشناسان محتمل‌تر از آقای اردوغان است.»
آقای طالبی معتقد است: «اردوغان در سالهای گذشته هم نشان داده رقیب راحتی نیست و هر لحظه می‌تواند نظر رای‌دهندگان را به نفع خود عوض کند. اما باید توجه داشت که مخالفان وی نیز امروزه در موقعیت قوی‌تری نسبت به سابق قرار دارند.»
طالبی می‌گوید: «جدای از مساله ریاست جمهوری، تاثیرگذارترین فاکتور مساله انتخابات پارلمانی است که در صورت تغییر سیستم ریاستی، به نوعی قوه مجریه در دست اکثریت پارلمان قرار می‌گیرد که این هم عاملی خزنده و شاید مغفول مباحث حول انتخابات ریاست جمهوری است که به نوعی تحت سایه منازعات و رقابت انتخاباتی مانده است.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر