حذف چشمگیر زنان ورزشکار؛ زن‌ستیزی یا دستور نهادهای امنیتی؟

بازی‌های آسیایی «هانگژو» از ۲۳سپتامبر۲۰۲۳ (اول مهر ۱۴۰۲) آغاز خواهد شد. کمیته المپیک جمهوری اسلامی، اسامی قطعی تیم‌ها و ورزشکارانی که قرار است در رشته‌های مختلف در این مسابقات شرکت کنند را تهیه کرده و در اختیار رسانه‌ها، و همین‌طور کمیته اجرایی این مسابقات قرار داده است.

آنچه در لیست موردنظر کمیته المپیک جمهوری اسلامی جلب توجه می‌کند، حذف شدن عامدانه ورزشکاران و تیم‌های ورزشی زنان از حضور در رقابت‌های المپیک تابستانی آسیا است. بخشی بزرگی از کاروان را تیم‌های مردان تشکیل می‌دهند و بسیاری از ورزشکاران زن، از حضور در این مسابقات محروم شده‌اند.

کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی در سال‌های اخیر تلاش کرده است در همسویی با وزارت ورزش و جوانان، نماینده حاکمیت در ورزش ایران باشد.

از زمان آغاز اعتراضات سراسری در شهریور ۱۴۰۱ تاکنون، کمیته المپیک جمهوری اسلامی تلاش کرده است از حضور ورزشکاران و تیم‌های ورزشی زنان در رقابت‌های بین‌المللی و آسیایی تا حد مقدور جلوگیری کند. آشکارترین نمونه آن را می‌توان در دستور به بازگشت تیم هاکی زنان از رقابت‌های آسیایی با دستور نهادهای امنیتی، و اجرای آن توسط وزارت ورزش و کمیته المپیک جمهوری اسلامی دید.

***

از ورزش‌های ممنوعه ایران برای زنان چه می‌دانیم؟

بازی‌های آسیایی هانگژو قرار بود شهریور ۱۴۰۱ به میزبانی این شهر در چین برگزار شود، اما دولت چین، این رقابت‌ها را به‌دلیل همه‌گیری کرونا، یک سال به تعویق انداخت.

کمیته هماهنگی شورای المپیک آسیا، شهریور ۱۳۹۸، یعنی پیش از آنکه همه‌گیری کرونا در جهان آغاز شود، فهرستی از ۴۰ رشته ورزشی که قرار بود در این مسابقات برگزار شود را رسما اعلام کرد.  

حضور کاروان ایران تنها در ۳۲ رشته ورزشی قطعی شده و کمیته المپیک جمهوری اسلامی تصمیم گرفته است در برخی رشته‌ها، هیچ ورزشکار زنی را اعزام نکند.

از ابتدای انقلاب و آغاز حکومت جمهوری اسلامی، زنان ایرانی حق شرکت در رقابت‌هایی مانند «شنا»، «شیرجه»، «واترپلو»، «باله»، «شنای موزون» (باله در آب)، «ژیمناستیک» و «بوکس» را نداشته‌اند. برخی از رشته‌های ورزشی مانند «بدنسازی» یا «کشتی» که به‌صورت محدود برای زنان آزاد شده بودند نیز، در خفا یا آشکارا، از سوی حکومت و وزارت ورزش و جوانان، ممنوع شدند.

در کنار تمام زنان ورزشکاری که طی سال‌های اخیر اجازه حضور در این رشته‌های ورزشی را به‌دلیل مخالفت‌های مراجع تقلید تشیع نداشتند، حالا زنان ایرانی ورزشکار بیشتری با تصمیم کمیته المپیک جمهوری اسلامی، از حضور در رقابت‌های آسیایی هم محروم شده‌اند.

ورزشکاران ایرانی در چه رشته‌هایی اعزام می‌شوند؟

کمیته المپیک جمهوری اسلامی، ورزشکاران و رشته‌های ورزشی موردنظر خود برای حضور در رقابت‌های آسیایی هانگژو را، به این شرح اعلام کرده است: در رشته «کشتی آزاد» ۶ مرد، «کشتی فرنگی» ۶ مرد (در دو رشته کشتی فرنگی و آزاد هیچ زن ایرانی به مسابقات اعزام نمی‌شود)، «ووشو» ۸ مرد و ۵ زن، «جوجیتسو» ۲ مرد (زنان اعزام نمی‌شوند)، «والیبال» فقط تیم مردان (زنان اعزام نمی‌شوند)، «والیبال ساحلی» ۲ مرد (زنان والیبال ساحلی حق حضور در رقابت‌های برون‌مرزی را ندارند)، «دوچرخه‌سواری» ۲ مرد و یک زن، «کبدی» تیم‌های زنان و مردان، «شطرنج» ۵ مرد و یک زن، «اسکیت» ۶ مرد و ۶ زن (کمیته المپیک اعلام کرده حضور تیم‌های زنان و مردان اسکیت‌باز ایران، مشروط به تعهد کتبی رییس فدراسیون در کسب مدال و تایید در جلسه کارشناسی ستاد است. فدراسیون اسکیت هنوز تعهدی از این بابت نداده است.) «بوکس» ۵ مرد (زنان اعزام نمی‌شوند)، «بسکتبال مردان» تیم کامل ۱۲ نفره (تیم بسکتبال زنان اعزام نمی‌شود)، «بسکتبال سه نفره» ۴ مرد (زنان اعزام نمی‌شوند)، «دوومیدانی» ۶ مرد و ۲ زن (کمیته المپیک اعلام کرده است حضور دو دونده زن پس از حضور در قهرمانی آسیا قطعی خواهد شد)، «اسکواش» حضور هر دو تیم مردان و زنان منتفی شد، «هندبال» فقط تیم مردان (کمیته المپیک جمهوری اسلامی با اعزام تیم زنان مخالفت کرد)، «فوتبال» فقط تیم مردان (زنان اعزام نمی‌شوند)، «تنیس روی میز» ۲ مرد و یک زن، «بدمینتون» یک زن یا مرد به انتخاب رییس فدراسیون، «شیرجه» یک مرد (زنان اعزام نمی‌شوند)، «شنا» ۴ مرد (زنان اعزام نمی‌شوند)، «صخره‌نوردی» یک مرد و یک زن، «واترپلو» ۱۳ مرد (زنان اعزام بین‌المللی نمی‌شوند)، «کاراته» ۴ مرد و ۴ زن، «رشته قایقرانی آب‌های آرام» ۱۰ مرد ۱۴ زن، «وزنه‌برداری» ۵ مرد و دو زن، «کوراش» ۳ مرد و ۴ زن، «تیراندازی» ۸ مرد و ۸ زن، «شمشیربازی سابر» ۴ مرد (زنان اعزام نمی‌شوند) و «تیروکمان»، ۶ مرد و ۳ زن.

تاکنون حضور ۱۱۰ ورزشکار مرد و چهار تیم مردان در این رقابت‌ها قطعی شده است. در‌حالی‌که ۵۴ ورزشکار زن و فقط اعضای تیم کبدی دختران «فعلا» شانس حضور در این رقابت‌ها را دارند.

سقوط آزاد تا نزدیکی دو دهه قبل

مقایسه آماری تعداد زنان ورزشکار ایرانی در رقابت‌های آسیایی هانگژو با رقابت‌های آسیایی ۲۰۱۸ «جاکارتا»، نشان می‌دهد که تعداد ورزشکاران زن اعزامی به مسابقات تقریبا به نصف رسیده است. ۹۹ زن ورزشکار ایرانی در سال ۲۰۱۸ به مسابقات آسیایی اعزام شده بودند.

این عدد در بازی‌های آسیایی «اینچئون» ۲۰۱۴ نیز از عدد کنونی بیشتر بود؛ در سال ۱۳۵۸، ورزشکار زن ایرانی به مسابقات رفتند و ۲ طلا، ۹ نقره و ۵ مدال برنز کسب کردند.

در سال ۲۰۱۰ و بازی‌های آسیایی «گوانگ‌ژو» چین، ۸۶ ورزشکار زن ایرانی به مسابقات اعزام شده بودند.

جمهوری اسلامی، ورزش زنان ایران را به حدود ۱۷ سال قبل برگردانده است. سال ۲۰۰۶، کاروان ورزشکاران ایران در رقابت‌های آسیایی «دوحه» قطر، از ۲۰۰ مرد و ۳۵ زن تشکیل شده بود. با‌این‌وجود در همان سال، ایران در رشته‌هایی نماینده زن داشت که حالا نماینده‌ای از این قشر در آن رشته‌ها ندارد.

سال ۲۰۰۶، «هاله نیکویی» تحت‌عنوان بهترین زن سوارکاری ایران در رقابت‌های «سوارکاری» شرکت کرده بود. همچنین ایران در رشته «بدمینتون» دو نماینده به نام‌های «بهناز پیرزمان‌بین» و «نکیسا سلطانی» را به رقابت‌ها اعزام کرد.