فرماندهان و سرداران، صحنه‌گردان‌های اصلی نهاد عریض و طویل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هستند. هر کدام از آن‌ها نقش اول یکی از زیر مجموعه‌های این لابیرنت بی انتها را به عهده دارند. از آن‌ها چه می‌دانیم؟ از کجا امده‌اند؟ چه کرده‌اند؟ مواضع‌شان چیست؟ زندگی شخصی‌شان چگونه است؟
در این مجموعه سعی کرده‌ایم نگاهی بیاندازیم به زندگی مهمترین سرداران سپاه پاسداران، از گذشته تا روزی که به سپاه پیوستند و جایگاهی که امروز در آن قرار دارند.
***
استان اصفهان با دو لشکر بزرگ، یکی از موثرترین استان‌ها در جنگ ایران و عراق بوده و به جز تهران، تنها استانی است که دو لشکر داشته است. با این حال، برخی از فرماندهان شاخص این استان در دوره جنگ و پس از آن به دلایل سیاسی حذف شده‌اند.
«حسین خرازی»، فرمانده لشکر۱۴ «امام حسین»، یکی از فرماندهانی است که در همان دوره جنگ و مدتی پیش از کشته شدن، به دلیل درگیری‌های سیاسی و اختلاف نظر درباره موضوعات نظامی با فرماندهان ارشد سپاه پاسداران، دچار مشکل شده بود.
در کتاب «واقعیت‌ها و قضاوت‌ها» که در دفتر آیت‌الله «حسینعلی منتظری» نوشته شده، آمده است که او بعد از بازداشت و اعدام «مهدی هاشمی»، برادر داماد آیت‌الله منتظری، «مساله‌دار» شد.
مهدی هاشمی درسال ۱۳۶۵ بازداشت شد. به گفته نزدیکان حسین خرازی، او پیش از عملیات «کربلای۳» و وقتی که در سفر مکه بود، از فرماندهی کنار گذاشته شده و بعد از ۲۰ روز، بار دیگر حکم فرماندهی او صادر شده بود.
حسین خرازی در اسفند همان سال و در عملیات «کربلای۵» کشته شد. او سه سال پیش از آن نیز دست خود را از دست داده و با کلاه بافتنی سبز و آستین خالی دست راستش مشهور بود.
خرازی در سال ۱۳۳۶، در محله «کوی کلم» اصفهان به دنیا آمده و سال ۱۳۵۵، در سن ۱۹ سالگی به سربازی رفته بود. او از جمله نیروهای ارتش ایران بود که برای سرکوب کمونیست‌های مسلح شورشی علیه حکومت عمان در «ظفار» به این کشور فرستاده شد.
بعد از پیروزی انقلاب، به «کمیته دفاع شهری اصفهان» یا همان سپاه پاسداران پیوست. «یحیی رحیم صفوی» که خرازی را در گزینش سپاه مصاحبه کرده است، می‌گوید او روز دوم مسوول اسلحه‌خانه سپاه شد.
گفته می‌شود که در درگیری‌های گنبد و ترکمن‌صحرا، ۱۰۰ نفر از پاسداران سپاه اصفهان به فرماندهی حسین خرازی برای سرکوب مخالفان به این منطقه رفتند. او در ماه‌های پایانی سال ۱۳۵۸ به کردستان رفت.
رحیم صفوی گفته است که شهرسنندج در دست مخالفان انقلاب بود و او و خرازی که همراه با گروهی ۶۰ نفره با هواپیما به فرودگاه سنندج رسیده بودند، از فرودگاه درگیری مسلحانه را آغاز کردند. در این درگیری‌ها، گردانی که حسین خرازی فرمانده آن بود، به «گروه ضربت» شهرت یافت. رحیم صفوی گفته است که ماموریت این گردان این بود که در ارتفاعات و تونل‌ها مستقر می‌شدند تا نیروهای سپاه بتوانند از جاده‌ها عبور کنند.
۴۰ روز پس از آغاز جنگ ایران و عراق، حسین خرازی و رحیم صفوی از کردستان به خوزستان رفتند و به دارخوین فرستاده شدند.
خرازی در آذرماه سال ۱۳۶۰ فرمانده تیپ «امام حسین» و بعدها فرمانده لشکر۱۴ امام حسین شد. این تیپ یکی از سه تیپی بود که در عملیات آزادسازی بستان شرکت کرد.
در بین فرماندهان سپاه، دور زدن نیروهای عراقی در «چزابه»، در عملیات «طریقالقدس» و درجاده «عین خوش» درعملیات «فتحالمبین» در سال ۱۳۶۰، از جمله ابتکارات حسین خرازی نام برده می‌شود.
می‌گویند گردان‌های خط شکن را از میان اصفهانی‌ها انتخاب می‌کرد که این اقدامش را به «ناسیونالیست بازی» تعبیر می‌کردند اما خودش می‌گفت به دلیل شناختی که از نیروها دارد، آن‌ها را انتخاب می‌کند.
ابراز مخالفت با تصمیمات عملیاتی فرماندهان سپاه
حسین خرازی از جمله سربازان ارتشی قبل از انقلاب بود که بعد از انقلاب به سپاه پیوست. شاید به همین دلیل به نسبت دیگر فرماندهان، از تصمیمات فرماندهان ارشد انتقاد می‌کرد که خارج از محاسبات معمول نظامی بود.
براساس روایت‌ها، در عملیات «والفجر۴»، بین فرماندهان اختلاف به‌وجود آمده‌بود. این عملیات برای آزادسازی دشت «شیلر» و ارتفاعات «کانی مانگا» اجرا شد و درجریان آن، عراق از بمب شیمیایی استفاده کرد.
روایت «فرامرز اختراعی»، مهندسی که در زمان عملیات والفجر۴ در جبهه کار می‌کرد، از اختلافات فرماندهان این‌گونه است: «منطقه عملیات، دشت بزرگی به نام "پنجوین" داشت که تحت کنترل ما بود. رو به روی آن سلسله ارتفاعات کانی مانگا واقع شده بود که به دشت مسلط بود و بین فرماندهان اختلاف بود که اینجا عملیات امکان‌پذیر است یا نه.»
چنانچه سخنرانی حسین خرازی پس از عملیات والفجر۴ نشان می‌دهد، آن زمان جایگاه او از «محمدعلی جعفری» بالاتر بوده است. پس از کشته شدن «مصطفی حسنزاده»، مسوول اطلاعات عملیات لشکر امام حسین، مسوولیت او را به جعفری واگذار می‌کند.
گفته می‌شود که لشکر امام حسین در عملیات والفجر۸، لشکر گارد جمهوری عراق را در منطقه فاو «زمین‌گیر» کرد. اما قبل از عملیات، حسین خرازی و «احمد کاظمی» با «محسن رضایی» مخالفت کردند. رضایی در گفتوگو با «فارس»، مخالفت آن‌ها را این‌گونه تشریح می‌کند: «بعضی از فرماندهان قَدَر سپاه مثل شهید حسین خرازی و شهید احمد کاظمی دچار ابهام شده بودند و زیر بار انجام این عملیات نمی‌رفتند. آن‌ها می‌گفتند ما برای شرکت در این عملیات قانع نمی‌شویم. ما هم چون در جنگ اقناعی عمل می‌کردیم، یعنی تا فرماندهان قانع نمی‌شدند، به آن‌ها ماموریت نمی‌دادیم. بنابراین، حسین و احمد را گذاشتیم جزو آخرین یگان‌هایی که وارد عملیات می‌شوند و خط شکنی به آن‌ها ندادیم.»
اما یک هفته مانده به عملیات، خرازی و کاظمی درخواست کردند تا بتوانند در عملیات مشارکت داشته باشند. آن‌طور که رضایی می‌گوید، دو فرمانده پس از یک جلسه سه چهارساعته قانع شدند و به هر یک ۵۰۰ متر خط داده شد.
«حسین علایی» در کتاب «تاریخ تحلیلی جنگ ایران و عراق» به صورت سربسته به این مشکل عملیاتی اشاره می‌کند: «لازم بود فرماندهانی که اندکی ابهام عملیاتی داشتند، در آن وارد نشوند. لذا استفاده از یگان‌هایی در دستور کار قرار گرفت که قبلا کمتر در خط‌شکنی‌های عملیات‌های گذشته حضور داشتند که این از مشکلات عملیات تلقی می‌شد.»
براساس برخی روایت‌ها، حسین خرازی پیش از عملیات کربلای۴ نیز معتقد بوده که عملیات لو رفته و مخالف اجرای آن بوده است.
در عملیات کربلای۵ که مدتی کوتاه پس از شکست عملیات کربلای۴ انجام شد، لشکر۱۴ امام حسین به فرماندهی خرازی توانست منطقه شماره یک دیدبانی لشکر۱۱ عراق را فتح کند.
سردار «حسین رضایی اردستانی» در خاطراتش نوشته است که بعد از کشته شدن خرازی، محسن رضایی کمی منقلب شد و گفت برگه‌ای برایش بیاورند که روی آن نوشت: «اگر از نظر شرعی مساله خودکشی جایز بود، من خودکشی می‌کردم چون تاب تحمل خبر شهادت چنین عزیزانی را ندارم.»
مطالب مرتبط:
محمدرضا نقدی؛ ارتقا پس از شکنجه شهرداران
محمدباقر ذوالقدر؛ سردار ستادی و حامی گروه‌های فشار
حسن طهرانی مقدم، افسانه‌های پدر موشکی ایران
محسن رضایی؛ بازنده جنگ و اقتصاد و سیاست
محمدعلی جعفری، معماری که سردار شد
علی شمخانی؛ طراح تغییرات ساختاری در سپاه
یحیی رحیم صفوی؛ فرمانده ای که در فهرست پیشنهادی محسن رضایی نبود
سردار سرکوب اعتراض ها در ایران و سوریه
چارت تشکیلاتی و شرح وظایف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی؛ چارت تشکیلاتی و شرح وظایف
فرماندهی کل سپاه و چارت تشکیلاتی آن
علی فضلی، سردار سرکوب شورش‌های شهری
حسن و محمد باقری، برادران اطلاعات وعملیات
برادران باکری؛ مشهور در سیاست و جنگ
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر