وقتی مطلب‌تان را با دقت و حوصله می‌نویسید، زحمت ویراستاران و سردبیران را کم می‌کنید، به انتشار مطلب‌تان سرعت می‌بخشید و باعث می‌شوید که بیشتر کاری که انجام داده‌اید، منتشر شود.
همچنین، وقتی متن اولیه‌تان به اندازه کافی روشن نباشد، میزان و احتمال اشتباه هم بالاتر می‌رود. در این قسمت، توصیه‌ها و نکاتی را درباره آماده‌سازی مطلب‌تان برای «ایران‌وایر» در اختیار شما می‌گذاریم.
وقتی گزارش خود را برای ایران‌وایر می‌فرستید، در مرحله اول توسط یکی از سردبیران تیم بین‌المللی ما بررسی می‌شود، آن‌ها تا جایی که می‌توانند واقعیت‌ها را بررسی و یا راستی‌آزمایی می‌کنند و متن را طوری تنظیم می‌کنند که برای خوانندگان ما قابل فهم، جالب و گیرا باشد
ما متوجه این نکته هستیم که گاهی مجبور می‌شوید که متن‌تان را با عجله برای ما بفرستید. در این موارد، ما با شما همکاری کامل می‌کنیم. ولی در اینجا، نکاتی را با شما در میان می‌گذاریم تا بتوانید در زمانی که فرصت کافی در اختیار دارید، متن‌تان را به بهترین شکل ممکن ارائه کنید.
ایران‌وایر را بشناسید
هر انتشاراتی آیین و اصول نگارشی خاص خود را دارد و همین‌طور خوانندگان و مخاطبانی دارد که تجربه‌ها و نگرش‌های خاص خود را دارند. باید انتشاراتی را که برایش می‌نویسید و همین‌طور مخاطبانش را بشناسید. بهترین راه برای این کار آن است که مطالب‌شان را مرتب بخوانید، بعد متوجه می‌شوید که به چه موضوعاتی علاقه‌مند‌اند، چطور مطالب‌شان را ارائه می‌دهند و چه لحنی را برمی‌گزینند.
در این دوره آموزشی و همین‌طور در وبسایت‌مان، بیشتر درباره ایران‌وایر توضیحاتی داده‌ایم. اگر همچنان سوالی دارید، با یکی از سردبیران ما در میان بگذارید.
درباره موضوعاتی بنویسید که مورد علاقه خوانندگان ما است
هدف ما فقط این نیست که خبرهای فوری پخش کنیم -خبرهای مثلا مربوط به اعتصابات، اعتراضات، بیانیه‌های سیاسی و از این قبیل- بلکه عمیقا می‌خواهیم اطلاعات و آگاهی مخاطبان خود را درباره موضوعاتی که به آن علاقه‌مند‌اند افزایش دهیم و آن‌ها را با این موضوعات درگیر کنیم.
این موضوعات می‌تواند شامل بهداشت، آموزش، کار، ورزش یا فرهنگ و هنر شود. پس با خیال راحت درباره افرادی که کارهای جالب یا غیرمتعارفی می‌کنند، برای ما گزارش بنویسید. به «ترند»های در حال رشد و محبوب توجه کنید. خوانندگان ما از رهیافت‌های خلاقانه، متفاوت و بدیع استقبال می‌کنند؛ ما هم همین‌طور.
درباره ایده‌هایی که در ذهن دارید با یکی از سردبیران ما مشورت کنید، چون می‌تواند به شما کمک کند تا ایده‌تان را بسط دهید و راه‌هایی را به شما پیشنهاد می‌دهد که می‌توانید از طریق آن درباره ایده‌تان تحقیقات بیشتری کنید.
با دقت و به تفصیل تحقیق کنید
وقتی اشتباهات ساده و فاحشی در متن منتشرشده دیده می‌شود، خوانندگان اعتماد خود را به ما و شما از دست می‌دهند. اطمینان حاصل کنید که برای تقویت و حمایت از ادعاهای خود، حقایق، دلایل عینی، آمار و اسناد معتبر و مربوط را به دست آورید. اطلاعات و داده‌های خود را بیش از یک بار بررسی کنید تا اطلاعات غلط و نادقیقی را به خوانندگان ندهید.
قبل از آنکه شروع به نوشتن کنید، تا جایی که می‌توانید درباره موضوع مربوطه تحقیق کنید و بیاموزید. گفته می‌شود که دانش خبرنگار یا گزارشگر مثل کوه یخ می‌ماند، تنها بخش کوچکی از آن دیده می‌شود؛ بدنه مستحکمی را که بر آن استوار است نمی‌توان دید.
نقطه کانونی بحث را پیدا کنید
این نکته را فراموش نکنید که ما به اخبار نگاه نمی‌کنیم تا چیزی را به ما بگوید که از قبل آن را می‌دانسته‌ایم؛ اخبار بناست اطلاعات و فهم جدیدی را به ما ارائه کند. مقالات خبری به‌ندرت بتوانند ماحصل دانش بشری را درباره یک موضوع در اختیار بگذارند. در عوض، روی بخش کوچکی تمرکز می‌کنند که تازه، متفاوت، یا تاثیرگذار باشد. ما این را «زاویه داستان»، یا «زاویه متن» می‌نامیم.
آیا می‌توانید، مثل نمونه‌های زیر، فقط در یک جمله بگویید چه چیزی در مطلب‌تان تازه یا مهم است؟
- محققان برای اولین بار توانستند واکسن مالاریا را تولید کنند.
- در جریان اعتراضات اصفهان، بیش از ۱۰۰۰ تن بازداشت شده‌اند.
- آقای «الف»، اولین خلبان یک شرکت هواپیمایی ملی است.
یکی از کارهایی که اغلب موثر و مفید است، این است که پیش از آنکه شروع به نوشتن کنید، درباره مسیر و رویکردی که در مقاله‌تان می‌خواهید در پیش بگیرید با یکی از سردبیران مشورت کنید. به این ترتیب می‌توانید درباره نقطه کانونی مطلب‌تان تصویر روشن‌تری به دست بیاورید و سردبیر هم بهتر متوجه نسبت گزارش شما با پوشش وسیع‌تر و کلی‌تر موضوع می‌شود.
شروع محکم و گیرایی داشته باشید
پاراگراف اول مقاله نقشی حیاتی در جلب علاقه و توجه خواننده دارد. در مطالب آنلاین برای جلب توجه خواننده، جای آن اغلب فرق می‌کند. مثلا روی صفحه اول وبسایت یا در پست‌های شبکه‌های اجتماعی قرار می‌گیرد.
شروع گیرا و محکمی را برای مقاله‌تان پیدا کنید که خواننده را به خواندن ادامه مطلب‌تان تشویق کند. در مورد مطالب و گزارش‌های خبری، این نوع شروع معمولا «زاویه خبر» است که به سوال‌هایی مثل چه کسی؟ چه چیزی؟ کجا؟ و کِی؟ جواب می‌دهد.
به سوال‌های چرا؟ و چگونه؟می‌توانید در ادامه مطلب پاسخ بدهید.
در مورد گزارش‌های غیرخبری، شروع مطلب می‌تواند خلاقانه‌تر و آزادتر باشد. لازم نیست سوال‌های چه کسی؟ چه چیزی؟ و کِی؟ را در همان اول مطلب جواب دهید. مثلا می‌توانید گزارش را با یک قصه یا یک حکایت جالب و مربوط شروع کنید، یا با نقل‌قولی از کسی که با او مصاحبه کرده‌اید، یا با سوالی که مخاطب را به فکر وادارد.
به مطلب‌تان ساختار دهید
وقتی برای بچه‌ها قصه می‌گوییم، قصه‌های‌مان ساختار روشنی دارند. آغاز، وسط و پایانی دارند، شخصیت‌ها جداگانه معرفی می‌شوند، از این مکان به آن مکان، یا از این زمان به آن زمان نمی‌پریم که شنونده‌مان گیج و آشفته شود.
وقتی داریم گزارش خبری خود را می‌نویسیم، باید بعضی از این اصول قصه‌گویی را در ذهن مرور کنیم.
بیشتر اوقات مقالاتی که به دست ما می‌رسد با یک موضوع شروع می‌شود، ولی بعد در ادامه به‌سرعت به موضوعات دیگری می‌پرد. زمان و مکان مدام جلو و عقب می‌شود و در نتیجه، خواننده گیج و سردرگم می‌شود.
مقالاتی که ساختار محکمی دارند، راحت‌تر خوانده و بهتر فهمیده می‌شوند. به نوشته‌تان طوری نظم و ساختار دهید که جریانی منطقی بر روایت منسجم آن حاکم باشد. برای مثال، مطلب‌تان را بر حسب موضوع‌ها یا مکان‌های مختلف، به بخش‌های مختلف تقسیم کنید (مثلا برای هر بخش عنوانی بگذارید)، ذیل عنوان هر بخش، سعی کنید تمام اطلاعات مربوط به آن موضوع مشخص را بیاورید. هم کار خواننده را بسیار راحت‌تر کرده‌اید و هم کار خودتان و سردبیر را.
خودتان را از موضوع حذف کنید
به‌طور کلی، باید خودتان و عقاید و ارتباطات شخصی‌تان را از موضوع حذف کنید، مگر آنکه شاهد عینی بوده‌اید و یا مستقیما در موضوع دخیل بوده‌اید. مفهوم روزنامه‌نگاری بی‌طرف این است که خبرنگارانی با عقاید سیاسی و تجربه‌هایی متفاوت درباره یک موضوع خبری مقالات مشابهی بنویسند، چراکه مطالب‌شان مبتنی‌بر نگاهی بی‌طرفانه و عینی به واقعیات و نظرات موجود در زمان نگارش مطلب است. تا جای ممکن، بی‌طرف، عینی و فارغ از احساسات باشید.
صفت‌هایی را به کار نبرید که از نگاه شخصی شما خبر بدهند، مثل استفاده از صفت «شجاع» برای توصیف معترضین و یا صفت «بزدل»، برای نیروهای امنیتی.
«بازداشت ناعادلانه و وحشیانه «ایرایی»، زندانی سیاسی، تحمل نخواهد شد.» این جمله بیش از آنکه به خبر شبیه باشد، به اظهار نظری شخصی می‌ماند.
«فعالان ایرانی، بازداشت "ناعادلانه" ایرایی، زندانی سیاسی، را محکوم کردند.» این بهتر از جمله بالا است. ناعادلانه بودن داخل گیومه گذاشته شده و نشان می دهد که نظر شخصی نویسنده نیست.
باید اجازه دهید خوانندگان براساس چیزی که خوانده‌اند، نتیجه‌گیری کنند.
دلایل و شواهد لازم را ارائه کنید
به‌طور کلی با ارائه جزییات دقیق درباره موضوع اصلی گزارش، بر کیفیت و غنای آن اضافه می‌کنیم. واقعیات، نقل‌قول‌ها و توصیفات صحنه. هرچه بیشتر و دقیق‌تر این جزییات را بیان کنیم، خوانندگان هم به گزارش اعتماد بیشتری می‌کنند.
«سر شب بود و باران نرمی داشت می‌بارید که سربازان به سمت میدان بازار حرکت می‌کردند. بیشتر بازاریان بساط خود را جمع کرده بودند، ولی آن‌هایی که هنوز حضور داشتند، احساس خطر کردند و به‌سرعت حجره خود را بستند و کرکره‌های رنگین‌شان را پایین کشیدند.»
بافت یا متن محلی را توضیح دهید:
- چطور مکانی است؟
- چرا این رویداد اینجا اتفاق افتاده؟
- چرا این مکان مهم، خاص، یا متفاوت است؟
- چه کسانی حاضراند و چه چیزی آن‌ها را به اینجا کشانده؟
- در حواشی چه خبر است؟
وقت‌تان را با تکرار تاریخ یا تکرار موضوعاتی که همه با آن آشنا هستند هدر ندهید، اگر سردبیران احساس کنند تکرار و یادآوری این چیزها مهم است، خودشان اضافه می‌کنند. تمرکزتان را روی چیزی بگذارید که فقط شما دیده‌اید یا فقط شما می‌دانید، چون فقط شمایید که در آن محل حضور داشتید و از جزییات آن باخبر هستید.
وقتی ادعاهای خود را بیان می‌کنید یا استدلال‌های خود را ارائه می‌کنید، از آن‌ها با منابعی قابل اعتماد، دفاع کنید. در یک گزارش خبری، ادعاها باید نسبت داده شوند؛ به این معنی که باید منبع اطلاعات گفته شود، مثل نمونه‌های زیر:
- «بنا به گفته کارگر سردخانه محل که شاهد آوردن اجساد بوده، دوازده تن در حادثه انفجار مین کشته شده‌اند.»
- «شاهدی عینی که با "ایران‌وایر" صحبت می‌کرد، اظهار داشت که اول نیروهای امنیتی دست به سلاح بردند.»
- «آن‌طور که تیم آتش‌نشانی می‌گوید، آتش‌بازی منجر به حریق شده است.»
به این ترتیب، خوانندگان می‌توانند خودشان تصمیم بگیرند که تا چه حد به اطلاعاتی که ارائه شده اعتماد کنند.
به این نکته توجه کنید که در مورد اخبار فوری، قاعده این است که آمار تقریبی را بیان کنیم. برای نمونه، اگر انفجاری صورت گرفته که مشخصا می‌دانیم براثر آن ۳۱ تن بلافاصله کشته شده‌اند، متاسفانه این احتمال وجود دارد که بعضی دیگر در ساعات یا روزهای بعد به‌دلیل شدت جراحات فوت کنند. در نتیجه، به‌جای آنکه بگویید دقیقا ۳۱ تن کشته شده‌اند، بهتر است بگویید: «به گفته تیم آتش‌نشانی، حداقل ۳۰ تن کشته شده‌اند که انتظار می‌رود این رقم، افزایش یابد.»
در مواردی، اطلاعاتی به شما می‌دهند که با هم سازگار نیستند؛ مثلا اینکه «هیچ بازداشتی نبوده» و اینکه «حداقل ۱۲ تن بازداشت شده‌اند»، اگر این دو ادعا را در گزارش خود بیاورید و بدون منبع این اظهارات را به کسی یا گروهی نسبت دهید، سردبیر هر دو جمله را حذف می‌کند، چون خواننده را گیج می‌کنند و باعث می‌شوند اعتمادش به گزارش‌های ما تضعیف شود.
راه‌حل این مساله این است که به تمام تناقض‌ها و ناسازگاری‌های محتمل در متن بپردازیم و رابطه‌شان را توضیح دهیم:
- «الف می‌گوید سیاه، ولی ب می‌گوید سفید…»
- «الف جیم را مقصر می‌داند ولی ب تقصیر را گردن نون می‌اندازد…»
- «با اینکه حکومت روز سه‌شنبه وعده داده که نیروهای امنیتی را به مدارس نمی‌فرستد، ولی این ویدیو نشان می‌دهد که ماموران امنیتی به مدرسه‌ای در پایتخت هجوم آورده‌اند…»
- «با این حال….»
سر مخاطبان‌‌تان شلوغ است
در عصر دیجیتال، علاقه و تمایل خوانندگان به‌وضوح و اختصار است. بنابراین، جملات و پاراگراف‌ها را کوتاه نگه دارید. نکات اصلی را بگویید، از زبان و اصطلاحات فنی استفاده نکنید، مگر این که واقعا نقشی کلیدی برای بیان مطلب‌تان داشته باشند. نوشته‌تان را ویراستاری کنید و مطالب زائد، تکراری و نامربوط را حذف کنید.
جملات‌تان کوتاه باشد و سعی کنید از افعال معلوم استفاده کنید، نه مجهول. آیا می‌توانید کلماتی را که هیچ ارزش خاصی به متن‌تان نمی‌دهند حذف کنید؟
خواندن و فهمیدن جملات بلند و طولانی به‌طور کلی برای خواننده سخت است و در نتیجه، از این نوع جملات استفاده نکنید.
تعداد کلمات و جملاتی که می‌شود بدون تغییر محتوا از متن حذف کرد، همیشه بسیار بیشتر از آن چیزی است که در ابتدا تصور می‌کنیم. یکی از سردبیران ما گفته بود: «تصور کنید که حق‌الزحمه شما نه براساس تعداد کلماتی که نوشته‌‌اید، بلکه براساس تعداد کلماتی که حذف کرده بودید محاسبه می‌شد. هرچه کمتر، بیشتر.»
ویراستار خودتان باشید
می‌گویند همیشه باید دو بار بنویسی، یک بار برای خودت، بار دوم برای مخاطبت. اگر می‌شود، بهتر است که بین این دو مرحله در نوشتن، استراحت کنید.
قبل از آنکه مقاله‌تان را بفرستید، با دقت آن را بخوانید و آن ویرایش کنید. مطمئن شوید که معنای هر جمله کاملا روشن و مشخص است. (سردبیران هم البته با دقت متن را می‌خوانند و اگر لازم باشد دستور زبان، املا و نقطه‌گذاری‌ها را تصحیح می‌کنند.)
متن را با صدای بلند بخوانید (البته در خلوت)، چون این به شما کمک می‌کند تا کلمات تکراری یا جاافتاده، جملات طولانی و نامانوس و زبان کلیشه‌ای و غیر‌روان را، تشخیص دهید.
نکته آخر: دوباره بروید سراغ مهم‌ترین بخش مطلب‌تان، یعنی پاراگراف اول و بلند بخوانیدش. آیا می‌تواند به‌خوبی از عهده «فروختن» مطلب‌تان به خواننده برآید و آن‌ها را به خواندن ادامه ترغیب کند؟ اگر نه، چطور می‌توانید بهترش کنید؟
برای رفتن به درس بعدی اینجا کلیک کنید.
برای رفتن به درس قبلی اینجا کلیک کنید.
* جهت ارزیابی خود، به سه تست زیر پاسخ دهید:
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر